خاک بستر حیات است

همزمان با روز جهانی خاک، پنجمین گردهمایی بزرگداشت روز جهانی خاک در دانشگاه محقق اردبیلی برگزار شد. در ابن گردهمایی اکبر قویدل رئیس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه از سال ۲۰۰۲ ، ۵ دسامبر به عنوان روز جهانی خاک نامگذاری شده است. افزود:  از سال ۲۰۱۴ فائو روز خاک را به عنوان یک روز رسمی در تقویم خود قرار داده است.

وی افزود: امنیت غذایی و کشاورزی، دو ویژگی حیاتی برای یک جامعه مستقل است و تمامی کشورهای پیشرفته روی این مساله تمرکز کرده اند و دنبال آن هستند که مواد غذایی را خودشان تولید کنند.

وی مشکل کمبود آب را با شوری خاک ارتباط تنگاتنگی دانست و افزود: برای مشکل آب راهکارهایی وجود دارد هر چند این راهکارها گران قیمت هستند اما مشکل خاک غیر قابل حل است و اگر خاک را تخریب کنیم، نمی توانیم جایگزینی برای آن پیدا کرده یا از جای دیگری آن را تامین کنیم.

رئیس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی ادامه داد: فرسایش خاک در کشور ما ۴ برابر متوسط جهانی است و جبران فرسایش خاک به صدها سال زمان نیاز دارد.
 
 
مهندس خلیل نیکشاد رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل در این مراسم گفت: برگزاری این چنین نشست هایی موجب توسعه و تعالی کشاورزی می شود.

نیکشاد با بیان اینکه بخش کشاورزی در کشور از کشاورزی هوشمند دور افتاده است. افزود: باید نگاه هوشمندانه به کشاورزی داشته باشیم و باید در این زمینه برنامه ریزی کنیم.

وی خاک را بستر حیات دانست و افزود: کشاورزی را موتور محرک سایر بخش های اقتصادی قلمداد می کنند زیرا همه آن بخش ها نیروی رانشی خود را از کشاورزی می گیرند.

دکتر حسین شهاب عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی و مدیر گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی هم با اشاره به اینکه هم اکنون پنجمین گردهمایی بزرگداشت روز جهانی خاک در این دانشگاه برگزار می شود، تشریح کرد: سه دوره اول به صورت حضوری برگزار شد، دوره چهارم به دلیل شروع ویروس کرونا مجازی و پنجمین دوره هم به صورت حضوری و مجازی برگزار می شود.
دکتر حسین شهاب اضافه کرد: فرسایش و شوری خاک دو مساله مهم در زمینه تخریب خاک هستند که باید در این زمینه چاره اندیشی و برنامه ریزی شود.
وی یادآور شد: فرسایش و شوری خاک در کشور ما در حد بالایی قرار دارد و باید حفاظت از خاک و احیای خاک مورد توجه قرار گیرد.
 
 
در ادامه دکتر جوانشیر عزیزی معاون آموزشی و دانشجویی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی گفت:  حفاظت از خاک وظیفه و رسالت عموم کافی نیست. ما بعنوان افراد یک جامعه در برابر تمام منابع طبیعی کشور وظیفه داریم و هر کس باید به نحوی سهم خودش را ادا کند.
وی در ادامه گفت: تمدنها بر اساس شرایط شهری به وجود آمده اند و شرایط شهری اولیه نیز بر اساس کشاورزی به وجود آمده است. تمدن شوش یکی از قدیمی ترین تمدن هاست و نکته قابل تاسف اینکه تمدن شوش نیز به علت شوری خاک از بین رفته است.
وی ادامه داد: کشوری مانند هلند با مساحتی به اندازه خوزستان دومین قطب در تامین و تولید مواد غذایی است. یک سوم مساحت هلند را دریا گرفته است. دریای سیاه را خشک کردند، خاک نداشتند و حتی سنگ هم نداشتند جلوی آب را بگیرند، اما با استفاده از واردات سنگ از کشور آلمان، یک سوم مساحت بومی هلند به خاک هلند اضافه شد. این اهمیت خاک را نشان می دهد. در کشور ما تصور این است که خاک بیشتر از آب است اما همین تصورات ایمنی بخش باعث شد تا فکر کنیم خوزستان آب زیادی دارد و همین تصور اشتباه باعث شد ما هم اکنون در تامین آب دچار مشکل شویم. آب شرب در شهرهای جنوبی خوزستان قابل شرب برای حیوانات هم نیستند و این به مدیریت غلط ما بر می گردد.
 
وی در ادامه با بیان اینکه در سال 75 دریاچه ارومیه طغیان کرده بود و دریاچه ارومیه غده سرطانی نام گرفته بود اما اکنون دریاچه ای باقی نمانده است. افزود: در کشور ما خاک بیشتر ازآب است و در مقابل کشت آبی، کشت دیمی بیشتری داریم اما متاسفانه در نظر نمی گیریم زمانی برسد که خاک دشت اردبیل را از دست دهیم، امکان انتقال آب به جای دیگر را نداریم. در خاک اردبیل پتانسیل زیادی وجود دارد اما شوراگر شود دیگر آن را هم نخواهیم داشت.
وی ادامه داد: شور شدن خاک سه دلیل دارد. یکی بستر شور بودن خاک است. دومی بحث آب زیرزمینی است و دیگری مدیریت آبیاری است. در بحث مدیریت آبیاری به دلایل مختلف نمی توانیم مدیریت کنیم. متاسفانه ما به صورت عمومی دانش مان از منابع طبیعی بسیار کم است.
وی با بیان اینکه در چرخه طبیعی هر سانتی متر خاک در خوشبینانه ترین حالت با شرایط مناسب 100 سال یکبار می تواند تولید داشته باشد. افزود: چرخه آب سالانه است و می تواند 10 ساله یا 5 ساله هم باشد یعنی امید داریم بعد از 10 سال آب برگردد اما برای برگشتن خاک، عمر طبیعی انسان کفاف نمی دهد.
وی در پایان گفت: ما باید بحث پایداری را جدی بگیریم. یعنی هنگامی که می خواهیم کشاورزی کنیم هم باید به فکر تامین مواد غذایی باشیم و هم خاک بصورت مدام در اختیار ما باشد. برای اینکه به این مرحله برسیم نیاز به دانش فنی داریم. دانش فنی دو کارکرد دارد یکی بحث پیشگیری است و بعدی درمان است. برای نگهداری از خاک راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک و زیست خاک را باید هزینه کنیم و سرمایه گذاری کنیم تا در آینده به مشکل برنخوریم.
 
سولمازنعمتی – خبرنگار جام جم آنلاین