ترک تالارهای تنفر

درك این علت می‌تواند به ما كمك كند در جهت رفع این رفتار گام برداریم. در نوجوانان و جوانان تصمیم برای انجام این عمل نیز می‌تواند دلایل متنوعی را شامل شود مثل میل به دیده شدن از سمت جامعه یا ابراز مدلی از خشم نسبت به خانواده و جامعه.

درك چرای رفتار و مسیری كه نوجوان طی كرده تا به این نتیجه برسد كه چنین رفتاری بروز دهد، اولین و مهم‌ترین گام برای شناخت و بعد درمان این رفتار است حتی ممكن است این رفتار مقطعی باشد و صرفا نوجوان و جوان در پی تجربه باشد، پس نیاز است واكنش والدین با علت این رفتار تنظیم شود و پیش از درك علت آن واكنشی شدید بروز داده نشود.

تأثیر تندروی در نوجوانان

در نوجوانی افراد به‌دنبال هویت خود هستند و در میان دوستان یا پیام‌های رسانه‌ها درپی ‌شناخت و ساخت هویت‌شان هستند.

هویت‌ جویی یك بخش طبیعی از دوره نوجوانی است، پس دور از ذهن نیست كه نوجوانان هر دوره‌ای مانند گروه یا تفكری رفتار كرده و حتی ظاهر خود را نیز تغییر دهند.

درواقع این تغییرات در جهت امتحان شرایط است و این‌كه به كدام تفكر و نگاه و گروه نزدیك‌تر هستند. برای جذب شدن به گروه‌ های نفرت‌ پراكنی آنلاین هم، شرایطی وجود دارد. افراد به‌سادگی به سمت چنین رفتاری تمایل پیدا نمی‌كنند.

در شماره‌های گذشته به بررسی مراحلی پرداختیم كه یك فرد طی می‌كند تا به رفتاری خشونت‌آمیز یا تهدیدآمیز دست بزند. تفكر افراطی و تندروی در رفتار و نگاه یكی از مراحل پیش از دست زدن به خشونت آنلاین و خشونت مطرح‌شده است.

گاهی در جامعه‌ای یا در خانواده‌ای، هنجار یا قواعدی برای افراد وجود ندارد یا افراد به این قواعد و هنجارها پایبند نیستند. در این شرایط ازهم‌گسیخته كه معیاری برای سنجش رفتار وجود ندارد، هویت افراد به‌خصوص در سنین نوجوانی و جوانی دچار مشكلات عمده‌ای می‌شود. افراد مرزهای اخلاقی و رفتاری را گم می‌كنند و درنتیجه عجیب نیست نوجوان و جوان هرروز مدل خاصی از پوشش یا لحن صحبت یا رفتار را در پیش بگیرد.

در مواجهه با این تغییرات پرتكرار و دوره‌ای، پیش از آن‌كه از نوجوان و جوان بابت شرایطی كه دارد بازخواست كنید یا سؤالی داشته باشید، بهتر است محیط اطراف او را بررسی كنید. آیا كدهای رفتاری درستی با مرزبندی اخلاقی صحیح به نوجوان و جوان مخابره می‌شود یا او در میان انبوهی از پیام‌های متنوع با معیارهای متنوع سرگردان است؟

محیط خصمانه

ماهیت شبكه‌ های آنلاین كه باعث می‌شود افراد همواره با یكدیگر در ارتباط برخط باشند و در جریان اتفاقات و شرایط روز قرار گیرند سبب می‌شود رفتارهای نفرت‌پراكن تا سخنان نفرت‌انگیز (چه با شوخی و چه جدی) قابل‌قبول‌تر و همه‌گیرتر به نظر برسد.

در یك فضای آنلاین به‌تدریج با هرکسی كه هدف این رفتارهای خصمانه قرار گیرد، خصمانه‌تر برخورد می‌شود و گویا هدف محکوم‌به تحمل رفتارهای نفرت‌پراكن است، چراكه در سطح فضای مجازی این رفتار دچار همه‌گیری شده و افراد پذیرفته‌اند با این هدف كه ممكن است یك شخص یا گروه باشد، باید رفتار خصمانه‌ای در پیش گیرند.

از سری رفتارهای نفرت‌پراكن و خصمانه می‌توان به ارسال جوك‌های ناجوانمردانه درباره یك خبر، تراژدی یا جنجال خبری در جامعه نام برد یا مثلا دروغ گفتن یا مطرح كردن روایت‌های گمراه‌کننده نسبت به یك مساله و به تمسخر گرفتن افراد درگیر در آن اشاره كرد.

رفتار دیگری كه باید به آن اشاره كرد، تحقیر افرادی است كه نسبت به یك مساله‌ مهم، رویكردی جدی در پیش دارند. رفتار افراد یا گروه‌های نفرت‌پراكن با این اشخاص به‌نوعی برتری‌جویی و تحقیر دغدغه‌ گروه هدف است.

فرهنگ نفرت

با توجه به ماهیت فضای مجازی، نوجوانان نیاز ندارند دنبال محتوای نفرت‌پراكن بگردند. حتی اگر مراقبتی هم انجام شود به‌دلیل گستردگی فضا و محتوا آنها با محتوایی هرچند كمرنگ از نفرت‌پراكنی مواجه خواهند شد.

در فضای مجازی فرهنگ نفرتی درباره‌ موضوعاتی مانند زن‌ستیزی، نژادپرستی و... درجات متفاوتی در جریان است. ممكن است نوجوان و جوان شما جزئی از این فرهنگ نباشد و فقط نظاره‌گر یا شنونده‌ این نفرت‌پراكنی باشد اما نتواند و حتی تمایلی به ابراز نظر ، عقیده و مخالفت خود نیز نداشته باشد. در این بین ممكن است نوجوان و جوان نتواند ارزش‌های خود را مستقل از ارزش‌های گروهی یا جمعی كه به آن تعلق یا نزدیكی دارد، تمییز دهد و هویت مستقلی برای خود قائل شود. درنتیجه نمی‌تواند واكنش درستی در مقابل نفرت‌پراكنی بروز دهد، حتی اگر خود عامل نفرت‌پراكنی نباشد.

اَشكال نفرت‌ پراكنی آنلاین

وبسایت‌های مخفی و حتی آشكار برای ابراز نظر ، عقاید ، تصاویر و ویدئوهای مرتبط با شخص یا گروه هدف استفاده می‌شود. تالارهای گفت‌وگو یا سایت‌های خبری و بلاگ‎ها هم شامل این دسته‌بندی می‌شوند كه به‌صورت تكی یا گروهی نفرت‌پراكنی می‌كنند.

ممكن است نوجوان شما در ابتدا خواننده سایت یا بلاگی باشد و کم‌کم به عضویت در آن گروه علاقه‌مند شود و نظر آنها را بپذیرد. تالارهای گفت‌وگو بهترین مكان برای تبادل‌نظر و شكل‌گیری رفتارهای جمعی نفرت‌پراكن است. افراد در كنار هم به موضوعی می‌پردازند و درباره‌ آن گفت‌وگو می‌كنند.

ممكن است ابتدا این گفت‌وگو و تبادل‌نظر ساده حول یك مساله باشد اما کم‌کم به سمت رفتاری خشونت‌آمیز پیش برود. ابراز علاقه برای شنیدن و پذیرا بودن تعریف‌ها و تجربیاتی كه نوجوان در غیاب والدین در فضای مجازی به دست می‌آورد، نخستین گام برای همراهی با او در مسیر مراقبت در مقابل نفرت‌پراكنی است.

هیچ فردی ابتدا با نیت انجام عملی خشونت‌آمیز یا ابرازهای تنفرآمیز نسبت به فرد یا تفكری وارد فضای مجازی نمی‌شود، بلكه در مسیر گفت‌وگو و تغییر عقاید و حتی ایجاد هیجانات به این رفتار تمایل پیدا می‌كند. مراقبت از نوجوانان و جوانان در این مسیر به معنی فیلتر و محدود كردن آنها به‌صورت آشكار نیست، چراكه درهرحال آنها با این مساله‌ همه‌گیر مواجه خواهند شد.

مراقبت در این مسیر به معنی در نظر گرفتن نظر و همراهی آنها برای پیدا كردن ارزش‌های اصیل و هویت واقعی خود است.

زهرا صالحی نیا - کارشناس سواد رسانه / ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم