عکاسی حمایت می خواهد

علیرضا برازجانی - بوشهر؛

اوایل دهه هفتاد انجمن سینمای جوانان ایران دفتر برازجان پاتوق جوانانی جویای نامی  بود که با دستان خالی و یک دنیا عشق و انگیزه سودای بزرگی در عالم هنر، پای ثابت کلاس های درس اساتیدی همچون سید حسین صافی و محمدرضا شیخیانی نشستند. رضا یاری منفرد یکی از جوانان روزهای طلایی انجمن است که اکنون در میان سالی به سر می برد .پای گفتگو با او نشسته ایم تا از خاطرات آن روزها و ایام پیش رو برایمان بازگو کند.

رضا یاری منفرد را چگونه معرفی می کنید؟

متولد سال 1352 در برازجان در محله خیابان بیمارستان ( شهید چمران فعلی) در کوچه ای که اکثر همسایه ها فرهنگی و اکثر همبازی های ما درس خوان بودند سکونت داشتیم. تقریباً همه دوستان ما پیشرفت خوبی در زمینه تحصیلی داشتند و همین باعث شد ما نیز تحت تاثیر این انگیزش قرار بگیریم تا کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی تحصیل کرده ام.

اولین گام شما برای ورود به عرصه عکاسی ؟

در سال 1368 که اول متوسطه بودم انجمن سینمای جوان آزمونی برگزار کرد و از بین شرکت کنندگان بنده نیز پذیرفته شدم و دوره یک ساله فیلم سازی را زیر نظر استاد محمدرضا شیخیانی و سیدحسین صافی گذراندم و از همان سال دوم به علت علاقه بیش از حد و تلاش زیادی که در این زمینه نشان میدادم با پیشنهاد و تاکید مسئول انجمن آقای شیخیانی کار آموزش عکاسی، تصویربرداری و ... به مددجویان دوره ی جدید را برعهده گرفتم. البته همیشه علاقه ام به سمت و سوی هنر بوده تا جائیکه در دبستان رتبه اول در زمینه خطاطی و در راهنمایی رتبه اول در زمینه نمایش بودم.

و شروع کار حرفه ای عکاسی؟

رقابت در آن دوره خیلی زیاد و جدی بود خاطرم هست اولین نمایشگاهی که سال 69 در محل کتابخانه شهید بهشتی برازجان( اولین مکان انجمن سینمای جوان) برگزار شد من دو روز تمام ناراحت بودم که چرا از من فقط یک عکس روی دیوار نمایشگاه رفته و همین رقابت ها هم بعداً تاثیر خوبی داشت البته از نوع مثبت و پیش رونده

چه شد که به عکاسی گرایش پیدا کردید؟

همیشه علاقمند بودم که در یک رشته هنری بصورت تخصصی کار کنم و من که شاید تا قبل از ورود به انجمن حتا یک فریم عکس هم نگرفته بودم به شکلی که هنوز هم دلیلش را نمی دانم و شاید با راهنمایی استاد های خوبم آقایان شیخیانی و صافی به این رشته هنری گرایش پیدا کردم. البته پشتکار در این رشته مهم است در کنار اینکه بتوانی استغداد خودت را کشف کنی

دلیل علاقمندی شما و ادامه کار در این رشته چه بود؟

شاید یکی از دلایل مهم آن، اینکه عکاسی یک کار هنری فردی هست که نیاز به هماهنگی گروهی ندارد. اراده کنی میتوانی حرکت کنی و در خلق تصویر موثر باشی و امکانات و ابزارها و مجوزهای کمتری نسبت به هنرهای گروهی مثل سینما نیاز دارد. البته در ادامه درک بنده از این هنر هم در خودم و هم در اطرافیانم سبب شد که بیشتر هنرجویان آن دوره و دوره های بعدی انجمن سینمای جوان برازجان به سمت عکاسی و تصویربرداری سوق پیدا کنند.

چه موفقیت هایی در این زمینه کسب کردید؟

در آن دوران مسابقه سالانه عکس استانی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار می شد که از سال 70 بمدت 4 سال برگزیده اول این مسابقه استانی شدم. همچنین سه دوره در استان های بوشهر، کرمان و مشهد برگزیده جشنواره منطقه ای سینمای جوانان شدم و مهمترین حضورم در مسابقات حرفه ای کشوری برگزیده دو دوره در مسابقه سالانه عکس ایران – خانه عکاسان ایران انتخاب شدم.

اولین عکسی که در قاب دوربین ثبت کردید یاد دارید؟

اولین عکسی که برگزیده استانی شد نیمه چهره ی دختر بچه ای پشت دیواری که نیمه دیگر چهره توسط همان کودک نقاشی شده بود. عکسی بود که زیاد مورد استقبال قرار می گرفت.

عکاسی در این زمانه با گذشته چه تفاوتی کرده ؟

 امروز تقریباً جشنواره های عکاسی حرفه ای به ویژه در زمینه عکاسی مستند اجتماعی به آن شکل سابق کاهش پیدا کرده و جامعه عکاسی هم موردی بی مهری زیادی قرار گرفته اند و شاید فقط امروز عکاسان خبری آن هم نه در سطح قابل قبول به کار خود ادامه می دهند.

دلیل بی مهری ها از نظر شما چیست؟

مخصوصاً در یک دوره ی 10 ، 15 ساله عکاسان بایکوت شدند در این دوره شاید بیشترین ضربه را در بین هنرمندان عکاسان به جان خریدند و هنوز هم ادامه دارد. عکاسی و کاریکاتور چون هنرهای انتقادی است کمتر مورد حمایت قرار می گیرد.

این روزها به چه کاری مشغول هستید؟

چندین سال است که کار عکاسی از فرهیختگان استان بوشهر را دنبال می کنم. کار پرهزینه هم از حیث مالی و هم از حیث زمان بدون هیچگونه حمایت و پشتیبانی و به همین علت کار نیز لاک پشتی پیش می رود.

آیا خود را آدم موفقی می دانید ؟

من معمولاً چون قانع نیستم روحیه رضایتمندی ضعیفی دارم. به موفقیت های فعلی رضایت ندارم.  

زندگی انسان ها از پشت دوربین چه تفاوتی با جلوی دوربین دارد؟

در ظاهر هیچ تفاوتی ندارد اما چون عکاس برشی از زندگی را به نمایش می گذارد از این رو توجه مخاطبین بیشتر به آن جلب می شود و می تواند موشکافانه تر مورد تحلیل و واکاوی قرار گیرد. کاری که هنرمند در خلق اثر هنری برای مردم دنبال می کند و هنرمند متعهد را از غیر متعهد در جامعه تفکیک می کند همین مسیر روشن است.

تجربیاتی که در این راه کسب کردید چه تاثیری بر سبک زندگی تان داشته و دارد؟

بالطبع قدرت تفسیر و تحلیل انسان افزایش پیدا می کند و همین باعث می شود حساسیت های انسان نسبت به آینده در خیلی از موارد بیشتر شود. هرچند که هنر واقع گرا بیشتر به برهه کنونی می پردازد اما فارغ از تفسیر و پیش بینی آینده نمی باشد. عکاسی و رسیدن به لحظه قطعی در یک اثر ماندگار هنرمند را صبور می کند و این صبوری می تواند فرد را به موقعیت متمایزی سوق دهد. این تمرین و ممارست می تواند در زندگی شخصی نیز کارساز باشد.

رضا یاری منفرد را 10سال بعد چگونه تصور می کنید ؟

به آینده بیشتر امیدوارم و برنامه های خوبی در ذهنم دارم اگر بشود این مجموعه را کتاب کرد کار بسیار مفیدی برای نسل آینده خواهد بود.

چه مشکلاتی پیش پای عکاسان قرار دارد؟

در حال حاضر من به عنوان یک عکاس حتی قدرت خرید یک دوربین مناسب را ندارم. از سویی عکاسی یعنی سفر و سفر یعنی هزینه ، طبیعتاً باید از سبد نصف و نیمه خانواده در این راه هزینه نمود که کار آنگونه که باید پیش نمی رود.

برنامه ای برای حضور در جشنوارهای بین المللی دارید؟

ملی را عرض کردم اما تا حالا تمایلی به حضور در جشنواره های بین الملی ندارم

در عکاسی بیشتر دنبال چه هستید؟

عکسی از لایه های مردم شناسی در جامعه، حتی در عکاسی چهره فرهیختگان نیز ناخواسته این بخش بیشتر خود را نشان می دهد.

در آرشیو شخصی شما چه تعداد عکس وجود دارد؟

امروز که دنیای دیجیتال وارد زندگی ما شده و فرصت آزمون و خطا را بالا برده حجم تصاویر زیاد شده اما قطعاً عکس های قابل ارائه با سختگیری من به اندازه چهار پنج کتاب خوب می تواند باشد.

موضوع این عکس ها درباره چه چیزی است؟

مستند اجتماعی، ابنیه تاریخی و قدیمی، زندگی شهری و ...

قدیمی ترین عکس در آرشیو شما؟

اولین عکس من مربوط به سال 68 نوزادی در گهواره که امروز ازدواج کرده، فرزند دارد و شغل مناسبی هم دارد. همین کافی است که ارزش عکس را نشان دهد.

 در بیشتر این آثار در چه موقعیت ها و فضاهایی گرفته اید؟

سعی کرده ام به عنوان یک فرد عابر از کنار موقعیت ها عبور نکنم به عنوان مثال یک بار در دیوار مرگ عکاسی کردم و وارد آن فضا شدم موتور در حال اجرا با راکب از بالا کنار من افتاد ، اگر خطر نمی کردم و از آن زاویه عکاسی نمی کردم شاید آن ارزش واقعی را نداشت.

عکاسی الان با گذشته چه تفاوت هایی دارد؟

امروزه همه به نوعی علاقمند به عکاسی هستند اما سطح نگرش عکاسان و قدرت تحلیل عکاسان آماتور باید بیشتر شود. تصویر خوب با مشقت شکل می شود. البته این فرصتی شده که من هم عکس هایم را بعضاً در دنیای مجازی عرضه کنم و بازخورد های دیگران را ببینم.

چه توصیه ای به هنرمندان و هنرجویان این رشته دارید؟

بدون مطالعه آن هم در ابعاد روانشاختی، جامعه شناختی و ... نمی توان خالق تصویر قابلی شد و نباید در فنون ابتدایی عکاسی که امروزه با تغییر رویکرد عکاسی از آنالوگ به دیجیتال ایجاد شده در در تب و تاب این تغییر مانده و بیشتر حول تکنیک های عکاسی غور کرد و از محتوا غافل شد در صورتی پایه های شناختی در ابعاد تاریخ، جغرافیا، فرهنگ و ... می تواند نگاه عکاس را نسبت به سایرین متفاوت و متمایز کند نه مسائل صرفاً فنی عکاسی که یک ابزار است برای رسیدن به هدف.

جایگاه هنر عکاسی در بین رشته های هنری چه می باشد؟

به نظر من هنر عکاسی ضعیف نگه داشته شده و عامدانه برای آن کاری انجام نمی شود و اکثر عکاسان نیز پراکنده شده اند هرچند به اتفاق برخی دوستان انجمن عکاسان استان بوشهر را تاسیس کردیم اما هنر بدون حمایت ممکن است سر از تجارت صرف آورد و به عنوان یک دغدغه اجتماعی جایگاه خود را پیدا نکند.

برنامه ای برای نمایش عمومی آثار خود دارید؟

جیب من کوچک است اگر کسی تمایل داشته باشد پشتیبانی و حمایت کند حتماً این کار را انجام می دهم هرچند که نوع نمایش آثار امروز متفاوت از گذشته است.