می‌خواهیم جلوی آسیب‌ های سوانح رانندگی را بگیریم

شبکه سه اما چند ماهی است برنامه‌ای 52 قسمتی را روی آنتن برده که تلاش دارد نگاه تازه‌تری به این سوژه داشته باشد و علاوه‌بر جذابیت‌های سرگرم‌کننده‌ای مثل برگزاری مسابقه و گفت‌وگو با مهمانان ویژه، پا در راه عمل هم بگذارد و فقط به نصیحت بسنده نکند و کاری برای بهبود اوضاع رانندگی و کم کردن میزان تصادف‌ها انجام دهد.

برنامه «دوربرگردون» به گفته عبدالله روا، تهیه‌کننده و مجری آن تا کنون توانسته است بیش از 20 نقطه پرتصادف را با همکاری مردم شناسایی و به مدد نهادهای مرتبط اصلاح کند.

این برنامه به کارگردانی احسان حسینی و تهیه‌کنندگی سلیم ثنایی و روا تا کنون در استودیو و با حضور تماشاگران پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها روی آنتن رفته و علاوه‌بر آن در هر قسمت، بخش‌های متنوعی را هم پخش کرده است.

استارت زدن در مسیر دوربرگردون

از عبدا... روا، تهیه‌کننده و مجری برنامه درباره شکل‌گیری ایده دوربرگردون می‌پرسیم و او به جام‌جم پاسخ می‌دهد: این برنامه از طرحی نشأت می‌گیرد که همکارم، دکتر سلیم ثنایی به آن فکر کرده بود. همان‌طور که همه می‌دانند آمار بالایی در تصادفات و همین‌طور کشته‌شدگان این حوادث داریم.

این باعث می‌شود بسیاری از لحاظ جانی و مالی ضرر ببینند. هر چند خسارت مالی به اندازه جانی مهم نیست اما گفتیم چطور می‌شود راهی پیدا کنیم تا اتفاق برد برد برای مجموعه‌های درگیر این حوادث بیفتد؟ به این نتیجه رسیدیم تا در قالب یک برنامه تلویزیونی تعداد کشته‌شدگان حادثه‌های رانندگی را کم کنیم.

این برای مردم، پلیس راهور، شرکت‌های بیمه و... اتفاق خوبی است. درصدد بودیم یک برنامه تلویزیونی باعث شود چندین ارگان زحمتکش رضایت‌مندی داشته باشند.

این مجری ادامه می‌دهد: به‌جز آگاهی‌رسانی در نظر داشتیم، عینی‌تر این صرفه‌جویی و جلوگیری از ضررهای ناشی از تصادف را انجام دهیم. تعداد زیادی نقطه‌های حادثه‌خیز در کشور داریم که با هزینه کمی درست می‌شود، فقط نیاز به مدیریت یا هماهنگی در مدیریت و نیروها دارد. پس با بیمه و تأمین صندوق خسارات صحبت کردیم که خیلی با ما همکاری کردند. خواستیم به ما کمک کنند راه‌های پر تصادف را درست کنیم. در این زمینه توانستیم حدود 23 نقطه را در حدود هفت استان اصلاح کنیم. در همین نقطه‌ها به‌طور متوسط بین 10 تا 20 نفر کشته می‌شدند که الان این اتفاق نمی‌افتد. اگر فقط بحث مالی هم مطرح باشد، کشور با اصلاح این مناطق سود برده؛ هم تعداد کشته‌هایمان کمتر شده و هم هزینه‌هایی که از کشته شدن آدم‌ها در تصادفات روی دوش مردم می‌افتد، کمتر شده است. هرچند ما این را یک تأثیر کوچک می‌بینیم ولی قاعدتا در طول برنامه که با کمک شبکه سه پخش می‌شود و با مخاطبانی که پیداکرده‌ایم، تأثیرات ثانویه و فرهنگی را هم شاهد خواهیم بود. مردم عکس‌العمل‌های خوبی در شناسایی و بررسی نقاط پر تصادف در محل زندگی‌شان داشتند که خیلی دلگرم‌مان می‌کند و نشان‌دهنده لطف آنهاست. این کار همچنین باهمت برنامه و دوستان زیادی ازجمله راهداری انجام شد که همراه ما بودند و نقاطی که مردم خواستند را در اولویت گذاشت. در این 20 و چند جایی که درست شد، کمک‌های راهداری خیلی دخیل بود.

سفر بخیر

احتمالا با هر دیدی به تصادف رانندگی نگاه کنید،جز تلخی نمی‌بینید. زبان «دوربرگردون» اما برای گفتن از این حوادث تلخ نیست! این برنامه حال و هوایی طنازانه دارد و تلاشش این است که با بیانی شیرین و سرگرم‌کننده به این موضوع بپردازد.

از روا درباره تناقض میان سوژه برنامه و لحن آن می‌پرسیم که پاسخ می‌دهد: ماهیت این داستان تلخ است ولی گاهی سعی‌شده برنامه‌هایی که درباره جاده، خیابان و پلیس راهنمایی و رانندگی ساخته شده‌اند، تلخ نباشد. تلویزیون در طول سال‌ها در این مورد بی‌تجربه نیست و در مورد تصادف برنامه‌هایی ساخته شده است.

همه ما برنامه «سفر بخیر» را خیلی خوب یادمان است. در «دوربرگردون» هم سعی کردیم به قسمت‌هایی از این اتفاق توجه کنیم که شاید جای تلخی خود را به شادی داده باشد. ما مهمانانی داشتیم که اتفاقا درگیر تصادف شده و مثلا دست و پای خود را از دست داده‌، متضرر شده‌ و تصادف مسیر زندگی‌شان را تاریک کرده اما بیشتر آنها به زندگی برگشته‎‌اند و الان انسان‌های شادمانی هستند و در حال حاضر صحبت و تحفه‌ای برای همه کسانی که ممکن است جای آنها قرار بگیرند، دارند.

این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: پشت فرمان بودن و در ماشین نشستن مثل نفس‌کشیدن، همه را در برمی‌گیرد. شما کسی را می‌شناسید که تاکنون در ماشین ننشسته باشد؟ تقریبا نمی‌شناسید. ما در نظر گرفتیم یک موضوع عمومی داریم و سعی کردیم به جنبه‌هایی از آن توجه کنیم که سازندگی و امید بیشتر در دل مخاطب ایجاد کند. اگر نگاه کنید آیتم‌ها و گفت‌وگوهایمان به همین ترتیب است. با توجه به این‌که در آیتم‌ها، اگر گاهی این تلخی را داشتیم تلاش کردیم در نهایت به امید برسیم و فقط روایتگر یک داستان تلخ نباشیم و بعد از آن را هم ببینیم. معمولا داستان‌هایی که انتخاب کرده‌ایم به شادمانی و خوشی می‌رسند.

قصه‌‌های جاده‌ای

از روا درباره تفاوت «دوربرگردون» با برنامه‌هایی که او از آنها نام می‌برد و پیشتر با موضوع رانندگی و تصادف روی آنتن رفتند، پرسیدیم. او می‌گوید: فکر می‌کنم همین طراحی و نگاه عملیاتی ما به ضررهایی که فرهنگ بد رانندگی به ما می‌زند، نوین و متفاوت باشد. همیشه این‌طور نیست که ما یک چهره مشهور مثل بازیگر و فوتبالیست را بیاوریم و بپرسیم رانندگی‌تان در خیابان چطور است و او توضیح دهد و توصیه‌ای به مردم کند. اگر مهمان معروفی داشتیم، در زندگی‌اش قصه مهمی درباره رانندگی دارد. برای نمونه اگر سراغ علیرضا خمسه رفتیم، تحقیق کردیم و می‌دانستیم او در کشورهای مختلف زندگی کرده و تجربیاتی درباره رانندگی در آنجاها دارد. اگر سراغ محمد کاسبی رفتیم، او با «خوش رکاب» به عنوان راننده ماشین سنگین در ذهن ما مانده، ولی هیچ‌وقت در زندگی‌اش رانندگی نکرده است! به این می‌پردازیم که چه اتفاقی برای او افتاده که از رانندگی ترسیده و اینها برای مردم جذاب و آموزنده است. همین طراحی هوشمندانه دوستان در کنار طراحی آیتم‌های عملیاتی مثل جاده‌ها و نگاه شادتر، شاید وجه تمایز ما نسبت به همه آنهایی بود که به موضوع‌هایی درباره فرهنگ ترافیکی پرداختند. هرچند شباهت‌هایی هم داریم چون به هر حال همه داریم درمورد تصادف، جاده، خیابان و رانندگی صحبت می‌کنیم.

تقلید نکردیم

برخی می‌گویند «دوربرگردون» با‌همه نوآوری‌هایش در چند آیتم شباهت‌هایی به برنامه‌های خارجی دارد. مجری این برنامه توضیح می‌دهد: شاید در جزئیات ریز شباهت‌هایی داشته باشیم. مثلا ممکن است کسی بگوید فلان آیتم را در یک برنامه موفق بریتانیایی دیدم، ولی این‌طور نیست که یک برنامه خارجی را کاملا کپی کرده باشیم چون دغدغه راهنمایی و رانندگی و تصادف‌ها در کشورهای زیادی به اندازه کشور ما مطرح نیست و آنقدر در جاده‌هایشان کشته نمی‌دهند. آنهایی هم که دغدغه دارند، تلویزیون‌شان به اندازه تلویزیون ما قوی نیست که بخواهند درباره‌اش برنامه بسازند؛ بنابراین ما نمونه دیگری را نمی‌شناسیم که دقیقا این داستان را پیگیری کرده باشد، ولی به‌طور کلی آدم هر چیزی ببیند ممکن است استفاده کند. معمولا در موارد تکنولوژی و ظاهری مثل تصویربرداری و نورپردازی همیشه به‌روز می‌شویم و ممکن است با توجه به پیشرفت‎های دنیا، پیشرفت‌هایی کنیم.

شاید فصلی دیگر

به گفته روا این برنامه با به پایان رسیدن در فصل اول، همچنان ارتباطش را با مردم حفظ می‌کند. او می‌گوید: قسمتی داشتیم که از مردم درخواست می‌کردیم جاهای پرحادثه را برای ما بفرستند و آنها خیلی این مورد را پیگیری کردند. صفحه شخصی من از پیام‌های مردم پر است. آنها از پیچ‌های خطرناک منتهی به روستاها و شهرهایی می‌گویند که گاهی حتی اسمشان را نشنیده‌ام؛ بنابراین اگر شرایطش برای شبکه وجود داشته باشد، احساس می‌کنم می‌توان آینده‌ای را برای برنامه متصور بود.

وسواس در متن

این برنامه علاوه‌بر فضای استودیو که اجرای آن بر دوش مجری است، بخش‌هایی هم دارد که خارج از آن تصویربرداری شده و در میانه‌های هر قسمت روی آنتن می‌رود. روا از اهمیت کار نویسندگان به‌ویژه در این بخش‌ها می‌گوید: نویسنده‌‍‌های این برنامه را با وسواس انتخاب کردیم.آقای امیرحسین قیاسی، سرپرست نویسندگان است و قسمت مهمی بر دوش او و تیمش قرار دارد که فقط محدود به بخش‌های استودیویی و حضور مجری نیست. این برنامه برخلاف بیشتر برنامه‌هایی که در این ابعاد ساخته می‌شود، قسمت اعظمش در استودیو نمی‌گذرد. همزمان که در استودیو در حال ساخت برنامه بودیم، آیتم می‌ساختیم. همین الان آیتم‌هایی داریم که دارد ساخته می‌شود یا آماده پخش است، اما دیگر فرصت پخش آنها در برنامه وجود ندارد و احتمالا در فضای مجازی پخش‌شان خواهیم کرد. تصویربرداری اصلاح نقاط حساس در جاده‌ها هم، همچنان ادامه دارد. همه آیتم‌هایی که خارج از استودیو هم اتفاق می‎افتد نویسنده دارد. در واقع ما یک برنامه سنگین‌تری را نسبت به برنامه‌ای که فقط برای مجری متن می‌نویسد، پیش‌رو داشتیم. از طراحی پرسش بگیر که یک گروه پژوهشی، نه یک گروه طراح داشتیم تا نوشته‌هایی برای اینفوگرافیک که موارد آموزنده‌ای درباره استفاده از بخش‌های مختلف ماشین برای کم شدن تصادف دارد. آیتم‌های نمایشی هم داشتیم که سعی کردیم همه را هدفمند پیش ببریم.

«دوربرگردون» از کرونا

بخشی از برنامه در استودیو با حضور تماشاگران و مشارکت آنها تصویربرداری شده است. روا از چالش این گردهمایی در دوران کرونا می‌گوید: تعدادی از مردم به شرکت در برنامه‌های تلویزیون علاقه‌مند هستند و فکر می‌کنند به آنها خوش می‌گذرد. ما هم همیشه تعدادی داوطلب داشتیم. اساس برنامه‌مان هم این بود که مردم در آن حضور داشته باشند و ای‌کاش شرایطی بود که می‌توانستیم بیشترین تعدادی که ممکن است را داشته باشیم. در این شرایط خاص همه‌جوره سعی کردیم برنامه را به سمت خلوت‌تر شدن ببریم. حتی اگر به کیفیت‌مان آسیب وارد ‌شد، ولی کماکان لطف از سمت تماشاچیان وجود داشت. روزهایی مهمان‌هایی دسته‌جمعی می‌آمدند و تا 50 - 40 نفر هم می‌رسیدند که از پیش‌بینی ما بیشتر بود، ولی استودیوی ما برای 120 نفر طراحی شده بود و مشکلی نداشتیم. با رعایت همه نکاتی که برای جلوگیری از بیماری وجود دارد پیش رفتیم. گروه این برنامه جمعی از وسواسی‌ترین افرادی بودند که من در سال انتشار کووید- 19 دیدم. خدا را شکر تلفات نداشتیم و تا جایی که می‌دانم کسی به این بیماری مبتلا نشد. بعد از این شنیدم یکی دو نفر از تصویربرداران‌مان در پشت صحنه برنامه‌های دیگر گرفتند.

مجری‌ای که تهیه‌کننده شد

این دومین تجربه تهیه‌کنندگی روا به صورت رسمی است. او که بیشتر به‌عنوان مجری شناخته می‌شود، درباره تفاوت کار در این دو حوزه بیان می‌کند: تفاوت اجرا و تهیه‌کنندگی خیلی زیاد است و بیان آنها خیلی طول می‌کشد. مثل این است که کسی سال‌ها تعمیرکار جاروبرقی باشد و یکدفعه به او وسیله برقی دیگری برای تعمیر بدهند. شباهت این دو، ظاهرا فقط برقی بودن آنهاست! این دو مورد در تلویزیون اتفاق می‌افتد، اما دو تخصص جداگانه است. به‌طور کلی تهیه‌کنندگی برای من سخت‌تر و در عین حال ماجراجویانه‌تر از اجراست. در تهیه‌کنندگی کم‌تجربه‌ هستم هرچند سال‌ها در جاهای مختلف که مربوط به تهیه یک برنامه است، کارهایی کردم و حتی جاهایی مسؤولیت کامل داشتم؛ غیر از این هم نمی‌تواند باشد، چون 13 سال است به‌صورت شبانه‌روزی شغلم همین است، ولی به صورت رسمی و با درج اسم این دومین برنامه است.

نوشین مجلسی - رسانه / روزنامه جام جم