مواظب باشیم، «فابینگ» نگیریم

به گزارش جام جم آنلاین، «فابینگ» یکی از عارضه ها و شاید به تعبیری دیگر، بیماری های مجازی است که کیفیت و گاه کلّیت زندگی کاربران تلفن همراه را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

این بیماری گاهی چنان جدی می شود که به مرحله «اعتیاد» می رسد. فرد مبتلا انقدر سر در گریبان تلفن همراهش فرو می برد که یک روز به خودش می آید و می بیند بقیه ناچار او را با همان تلفن همراه محبوبش تنها گذاشته اند، چون دیگرتحمل رفتار «من اندر میان جمع و دلم جای دیگری است» او از حوصله و توان خارج شده.

مهمترین نشانه مبتلایان به این بیماری، شاید همان نگاه های مداوم و دزدکی به تلفن همراه موقع حرف زدن و تعامل با دیگران باشد.

سر این افراد مدام در گوشی است حتی وقتی در حال صحبت کردن ما با آن ها یا آن ها با ما هستند. صحنه آشنایی نیست؟!

غواصانی که تنها ماندند

بی خبری و تنهایی، درد کمی نیست. گاهی حتی ترسناک هم می شود. برای همین، بشر دست بکار شده تا اسباب ارتباطات جمعی را فراهم کند تا در کسری از ثانیه با عزیزمان در آن سر دنیا تماس تصویری بگیریم یا برایش پیام مولتی مدیا ارسال کنیم.

اخبار هم لحظه به لحظه مخابره می شوند. رسانه های رسمی و رسانه های مکمل در شبکه های مجازی در قالب گروه و کانال ها، کوچکترین رویدادهای جذاب جهان را منتشر می کنند.

ما در دنیای از امکانات و اطلاعات غوطه ور شده ایم. کارشناسان به این حالت «غواصی» در دنیای ارتباطات و مجازی می گویند. روانشناسان و کارشناسان فضای مجازی هم مقاله ها و تحقیقات مختلفی منتشر کرده اند که شاید بهترین و کوتاه ترین جمله برای بیان چکیده اش این معنا این باشد؛ بشر رو به انزواست.

حالا باید پرسید این امکانات موفق عمل نکرده یا نقص را باید در چگونگی استفاده کاربران جستجو کرد؟ پاسخ به این سئوال، بحث مفصلی خواهد بود.

سواد رسانه ای مدتی است به کمک آمده و عارضه هایی مثل فابینگ را معرفی می کند و درباره آن هشدار می دهد. دریافت و توجه به موقع به این هشدار، ناجی ما در جهان مجازی خواهد بود.

فهرست سیاهی، نشوید!

اگر بیماری های مجازی این روزها از بیماری های واقعی سبقت نگرفته باشند، عقب هم نمانده اند. این را اخباری از عارضه صنعتی شدن چرخه زندگی و سرعت عجیب رشد تکنولوژی ها نشان داده است.

دنیای تکنولوژی، اینترنت، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی شانه به شانه امکانات، تسهیل و سرعت بخشی به جستجوی اطلاعات و ارتباطات، عارضه هایی هم دارند.

گاه این آسیب و آفت ها چنان پیش می روند که سلامت و امنیت کاربر خود را در فضای واقعی زندگی اش تحت تاثیر قرار می دهند و مخدوش می کنند مانند فابینگ. بهترین عبارت فارسی کوتاه مترادف برای این عارضه شاید همین کلمه باشد؛ فردی که خیلی سرش توی گوشی است.

«اِما سپپلو»، روانشناس دانشگاه «استنفورد» و نویسنده کتاب «مسیر خوشبختی»، می گوید: «هرچند فابینگ به این معنی است که شما از طریق رسانه های اجتماعی یا پیام کوتاه با کسی ارتباط برقرار می کنید اما در واقع می تواند روابط حضوری و لحظه ای شما را به شدت مختل کند.» به مبتلایان فابینگ می توان گفت که نادیده گرفتن آن هایی که با شما صحبت می کنند با توجه و نگاه کردن مدام به تلفن همراهتان از یک جا به بعد هیچ توضیح قابل قبولی ندارد. دیگران یا با شما مقابله به مثل می کنند که البته این به ضرر خودشان است چون کم کم آن ها هم دچار می شوند. شاید هم ارتباط کلامی و عاطفی شان را کم کنند. به مرور حتی ممکن است شما را در فهرست سیاه خود قرار دهند. چون زمان هایی که با علاقه و انرژی به شما محبت و توجه می کردند، نگاهتان به تلفن همراهتان دوخته بود.

ورود فابینگی ها ممنوع!

برخی آمارها می گویند که حدود سه چهارم مردم کشور، دست کم یک تلفن همراه هوشمند دارند. افرادی که تلفن های ساده دارند، به طور نسبی از فابینگ در امان هستند.

دایره دریافت و ارسال در این نوع تلفن ها بسیار محدود است به پیامک و نهایتاً بلوتوث ختم می شود اما در نسل تلفن های هوشمند، این دامنه وسیع تر و به عبارتی مدیا محور شده. امکان اتصال به اینترنت، استفاده از شبکه های مجازی، پلتفرم های اجتماعی و ارتباطی بیشتر به فابینگ دامن زده است. در آنِ واحد کاربر می تواند فیلم، عکس، پیامک، اشتراک گذاری آنلاین و بلوتوث را استفاده و تجربه کند.

امکانی که هم مفید است هم فریبنده. گاهی چنان جای خود را در زندگی فرد باز می کند و حس تنوع طلبی و کنجکاوی او را اقناع که ریتم زندگی او بیرون از دنیای تلفن همراه، سرد، کند و کم تنوع و کسل کننده می شود. این، در کشورهای پیشرفته حالا یک عارضه شناخته شده است.

لوگوی فابینگ ممنوع! یا فابینگ توقف! و نه به فابینگ! روی تیشرت، لیوان، لوازم کاربردی بکار برده می شود تا توجه مردم به این آسیب مجازی بیشتر جمع شود. آن ها از یک راه رفته با ما صحبت می کنند و هزینه های این عارضه را پرداخته اند. 75 درصد جمعیت کشورمان در معرض این عارضه بالقوه هستند و این آمار کمی نیست.

استخدام هوش و حواس!

در برخی کشورها کار مبتلایان فابینگ به جایی رسیده که هر چند به صورت محدود و کم اما برخی از افراد قشر متمول مبتلا به این بیماری کسی را استخدام می کنند تا هنگام عبور از خیابان و انجام کارهایی که نیاز به تمرکز دارد نقش «هوش و حواس» فرد فابینگی را بازی کند.

در این مرحله بیماری فرد به مرحله عمیقی رسیده و دچار «اعتیاد مجازی» شده است. ویدئوهای منتشر شده در اینستاگرام درباره این افراد را باید دید. فردی چنان جذب یک بازی آنلاین است که به ندرت سر از گوشی بر می دارد. فردی را که استخدام کرده موقع خوردن قاشق غذا را به سمت دهان او می برد. او را از خیابان رد می کند. کارهای بانکی و شخصی و حتی مراحل اولیه ملاقات های عاطفی و احساسی کارفرمای فابینگی خود را انجام می دهد! آمارهای این کشورها از آثار سوء فابینگ قابل تأمل است.

تاثیر نامطلوب بر عواطف فردی، زناشویی، خانوادگی و اجتماعی، دلسردی زوجین برای بچه دار شدن، درگیری و خشونت های عاطفی، خیانت و مشکلات اخلاقی و بزه، عارضه های جسمی مانند اختلال در بینایی، خواب، آرامش، مشکلات حرکتی و... دراین آمارها بررسی شده است. این نتایج برای علاقمندان با حوصله و مهارت به خرج دادن در جستجو قابل دسترسی است.

وقتی فابینگ، مسری می شود

طبق تحقیقاتی که سال 2013 انجام شده است، کودکان و نوجوانانی که والدینشان به فابینگ دچارند60 درصد بیش از دیگر گروه همسالان در خطر آسیب های روحی و اجتماعی قرار دارند. جوانان و نوجوان مبتلا به این عارضه، در انتخاب دوست ناکام می مانند. دوستان مجازی که صلاحیتشان به اندازه دنیای واقعی ملموس و قابل محک زدن نیست، راه هایی مانند اینترنت سیاه، خشن و جنسی را برای آن ها فراهم می کنند.

فرش قرمزی که «فریبنده» پهن می شود و به انحطاط، خشونت، جرائم، اعتیاد و مشکلات اخلاقی می رسد. فابینگ مسری است؛ کودکانِ تنها مانده، راه پدر و مادرشان را پیش می گیرند و به گوشی پناه می برند. نتایج تحقیقات بعضی موسسه ها کاملاٌ ملموس و عینی و هشدار دهنده است. طبق این ارزیابی ها که از طریق پرکردن پرسشنامه های دقیق به دست آمده، فرد مبتلا به فابینگ نشانه هایی از این قبیل دارد. هرجا برود وسواس گونه و هراسان دنبال پریز می گردد تا از شارژ تلفن همراه خیالش آسوده شود و اگر پیدا نکند، به شدت کلافه می شود. گاه حتی به سرعت بر می گردد و آنجا را ترک می کند. بدون تلفن همراه خوابش نمی برد. دیروقت می خوابد و دیر بلند می شود. تا چشم باز می کند، تلفن خود را توی دست می گیرد و اگر پیدا نکند از جا می پرد و مشوش می شود. از طبیعت گردی های طولانی هراس دارد چون طبیعت بستر مناسبی برای شارژ تلفن همراهش ندارد. اگر در جمع و فضاهایی قرار بگیرد که نتواند از تلفن خود استفاده کند، کلافه می شود. مکالمه و ارتباط مطلوبی با دیگران ندارد. بیقرار می شود و نمی تواند یکجا بنشیند. تمرکز ندارد، شادی و ناراحتی اش در مقایسه با دیگر حاضران سطحی است.

این اعتیاد هم قابل ترک است

«شبکه های اجتماعی می ‌توانند احساس افسردگی را بدتر کنند و هرچه بیشتر از رسانه های اجتماعی استفاده کنید، احتمال احساس افسردگی یا اضطراب شما بیشتر است.» این جملات بخشی از متن یک کتاب علمی- تحقیقاتی است؛ کتاب «کامپیوتر و رفتار انسانی» (Computers and Human Behavior). برای اینکه ارزیابی از وضع خودمان داشته باشیم، باید به این موضوع دقت کنیم. اگر تلفن ما همیشه با ماست چون می ترسیم تماس، اخبار، اتفاقات روز را در لحظه از دست بدهیم، احتمالاً دچار فابینگ هستیم. به خصوص موقع مطالعه، غذا خوردن، خواب، صحبت کردن با دیگران. فابینگ درجه های مختلفی دارد، این عارضه در مراحل اولیه درمان ساده تری دارد. با این حال این راهکارها بسیار اثر دارد. با حالت «دور از دسترس»، «پرواز» و «مزاحم نشوید» یا همان سایلنت شروع کنیم. با تنظیم گوشی روی این حالت ها، هنگام معاشرت، استراحت و غذا خوردن پیام دریافت نمی کنیم. اوایل سخت است اما وقتی طعم خوش ارتباط با دیگران، لذت بردن از یک منظره یا مزه خوب یک غذا و خواب با کیفیت را چشیدیم، بقیه راه را با اشتیاق ادامه می دهیم. یک راه دیگر؛ فاصله فیزیکی خودمان را باید با تلفن همراه بیشتر کنیم هربار آن را چک کردیم، دوباره حتماً همان جا بگذاریم و برگردیم. طی کردن مدام این راه باعث می شود به مرور خسته شویم و صرف نظر کنیم. موقع آمدن به خانه تلفن همراه را جایی مشخص بگذاریم یا به یکی از اعضای خانواده تحویل بدهیم تا در صورت تماس و پیام ضروری ما را مطلع کند.

متن پیامک: تو را دوست دارم

اگر کسی فابینگ دارد، چطور می توانیم به او کمک کنیم؟ وقتی با ما صحبت می کند با اشتیاق تلفن را کنار بگذاریم. به صورتش خیره شویم و به دقت به حرف هایش گوش کنیم. کنش گرانه گوش کنیم و اصلاً بین صحبت هایش نپریم یا قضاوت نکنیم. اگر ناراحت است ما هم همراهی کنیم یا اگر خاطره جالبی تعریف می کند، بخندیم این بهترین تاثیر ما روی او و به تعبیری؛ پاداش انگیزشی برای اوست. اگر نکته جالبی از تلفن همراه دید و تعریف کرد واکنش نشان بدهیم و همراهی کنیم اما اگر خودش صحبتی را مطرح کرد، بیشتر دقت کنیم و بهتر واکنش نشان بدهیم. به مرور متوجه می شود، خودش برای ما جذاب تر است تا اطلاعاتی که به واسطه تلفن همراه مطرح می کند. هرگز مقابله به مثل نکنیم وقتی با ما صحبت می کند خودمان را با تلفن همراه سرگرم نکنیم. این کار دو عارضه دارد. نخست او را از خودمان دلسرد و به تلفن همراه وابسته تر می کنیم. همچنین ممکن است به مرور زمان خودمان هم دچار همین عارضه شویم. وقتی اطلاعات جدیدی از فضای مجازی مطرح کرد، نگوییم که خودمان قبلاً آن را خوانده یا دیده ایم.

این کار او را بیشتر در این ورطه می اندازد که با ما و دیگران برای اطلاعات دست اول رقابت کند؛ اعتیاد او شدیدتر می شود. از او کمک بخواهیم و جملات کنایه آمیز استفاده نکنیم که: اگر گوشی اجازه می دهد فلان کار را انجام بده! یا خسته شدم، من کار کنم تو مدام با تلفنت مشغولی! در عوض بگوییم: چقدر خوب خرید می کنی، کیفیت شان عالی بود، امروز خرید داریم. با این جملات حس ارزشمندی و حمایت گرانه فرد را بیدار می کنیم. حس خوبی از این مشارکت فعال و قدردانی ما می چشد. به مرور زمان همراهی با ما را به تلفن همراه ترجیح می دهد. حتی می توانیم با او صحبت کنیم و بگوییم که فابینگ او اثر بدی روی روابط ما دارد. اگر گفتن رو در رو سخت است، خلاق باشیم. ایمیل های محبت آمیز بدهیم، پیغام صوتی بگذاریم او را از طریق فضای مجازی؛ همان فضای محبوبش آگاه کنیم. این ترفند را گاهی انجام دهیم اما درست و کامل. او نباید عادت کند که همه حرف ها را مجازی بزنیم. این شیوه باید او را به دنیای واقعی بکشاند نه ما را به دنیای مجازی او.

/انتهای پیام