روایتگران خاموش حماسه‌های ایران
سیدعباس میرهاشمی چهره‌ای نام‌آشنا درحوزه هنرهای تجسمی است. این هنرمند عکاس،درسال‌های گذشته چند دوره دبیری جشنواره تجسمی فجررابه‌عهده داشته و در کنار آن،عهده‌دارسمت‌های مختلف دیگری چون دبیرنخستین دوسالانه بین‌المللی عکس جهان اسلام،عضو هیأت موسس انجمن عکاسان انقلاب ودفاع مقدس،مشاور هنری مرکزهنرهای تجسمی وموزه هنرهای معاصر تهران،مدیرعامل بنیادفرهنگی روایت و...نیز بوده است.با اوکه درحال‌حاضر عضو هیأت‌مدیره انجمن عکاسان انقلاب و دفاع‌مقدس است درباره فعالیت‌ها و چشم‌اندازهای آتی این انجمن به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
درحال‌حاضر خط مشی انجمن عکاسان دفاع مقدس بر انجام چه فعالیت‌هایی مبتنی است؟
هدف ما در این سال‌ها درباره آرشیو انجمن این بوده است که این آرشیو روزآمد باشد و متناسب با تکنولوژی روز پیشرفت کند. در واقع تلاش انجمن این بوده است که از این دو اصل عقب نماند. کما این که سرعت کار انجمن به نسبت قبل بهتر شده و کارها براساس برنامه دقیق‌تری پیش می‌رود.
نهادها و ارگان‌ها چقدر در بحث ثبت عکس‌هایی از دوران دفاع‌مقدس و انقلاب با انجمن همکاری داشته‌اند؟
تقریبا می‌توان گفت براساس مذاکراتی که با مراکز و موسسه‌های مختلف انجام داده‌ایم، اغلب نهادها نگاتیوهایی را که از دوره جنگ و انقلاب دراختیار داشته‌اند برای دیجیتال‌سازی به ما ارائه کردند یا خودشان انجام این کار را به‌عهده گرفتند. آنچه برای ما در این زمینه اهمیت دارد انجام زودتر اقداماتی از این دست است تا از فرسودگی و تخریب این آثار در گذر زمان جلوگیری شود. البته در این بین نهادهایی هم بوده‌اند که این تغییرات برای‌شان سخت است و چندان که باید تمایلی نسبت به این موضوع نشان نمی‌دهند. تمام آثاری که در گنجینه انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس وجود دارد به نوعی اسناد و میراث ملی ما به شمار می‌روند و درصورت فرسودگی این آثار، نمی‌توان جایگزینی برای‌شان متصور شد چرا که هرکدام از این عکس‌ها یادآور برهه‌های حساس تاریخی هستند و نیاز است مجموعه‌ها و سازمان‌های فرهنگی در این زمینه با انجمن عکاسان همکاری کنند و این حرکت با توجه به دانش و فناوری روز صورت بگیرد.
مهم‌ترین هدف انجمن عکاسان دفاع مقدس در این سال‌ها چه بوده است؟
بیشترین توجه ما معطوف به نگاتیوهایی است که نزد ارگان‌های مختلف باقی مانده و هنوز نسبت به دیجیتال‌سازی آنها قدمی برداشته نشده. البته ناگفته نماند که ما همواره در تلاش بوده‌ایم اصل نگاتیوها را بعداز دیجیتال‌سازی، در شرایط سالم و به دور از گردوغبار و ویروس، در دمای کنترل شده و مکانی مناسب نگه داریم. طبعا با دیجیتال‌کردن این عکس‌ها، نیازها برای رجوع به نسخه‌های نگاتیو این آثار به حداقل می‌رسد و آسیب کمتری هم به آن وارد می‌شود. حسن این مسأله باقی ماندن اصل این عکس‌ها به‌مثابه میراث و هویت تاریخی و ارزشمند کشور برای نسل‌های بعد است. برخی از این نگاتیوها درسال‌های گذشته فقط در قالب دو یا سه حلقه چاپ شده بودند ولی به‌مرور زمان، چندان که باید قابل‌خوانش نیستند، که این مسأله جای افسوس دارد. چون همان‌طور که اشاره کردم این عکس‌ها اسناد و گنجینه ملی ما به شمار می‌روند. حتی برخی عکاسان فراموش کرده‌اند که زمانی چنین عکس‌هایی را از لحظات مهم در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس ثبت کرده‌اند یا تعدادی از این آثار پیش از شکل‌گیری انجمن از بین رفته است. از این رو، نیازمند تمهیداتی هستیم تا فریم به فریم این عکس‌ها درنهایت وضوح و کیفیت در نمایشگاه‌ها و مناسبت‌های مختلف، نزد عامه مردم به نمایش گذاشته شود.
در این سال‌ها به‌طورمشخص کدام موسسات و سازمان‌ها به دیجیتال‌سازی عکس‌های دوران دفاع مقدس و انقلاب با انجمن همکاری کرده‌اند؟
روزنامه اطلاعات در زمان زنده‌یاد سیدمحمود دعایی با انجمن عکاسان دفاع‌مقدس همراه شد طوری که اغلب عکس‌هایی که در آرشیو این روزنامه وجود داشت در حال‌حاضر دیجیتال شده و این همکاری تا امروز ادامه دارد. البته با روزنامه کیهان هم تعاملاتی در این زمینه داشته‌ایم و خوشبختانه بخش اعظمی از نگاتیوهای دوران دفاع‌مقدس و انقلاب در این موسسه دیجیتال‌سازی شده است. خبرگزاری ایرنا هم درتلاش است چنین کاری را انجام دهد.
بعد از دیجیتال‌سازی شدن عکس‌های موسساتی که به آنها اشاره کردید، اصل این آثار به این موسسات برگردانده می‌شود؟
صددرصد اصل عکس‌ها به موسسات حقیقی و حقوقی برگردانده می‌شود. نکته‌ای که بعداز دیجیتال‌سازی اهمیت دارد گویاسازی عکس‌هاست، این کار کمک می‌کند متوجه شویم عکاس این عکس‌ها چه کسانی بوده‌اند، عکس‌ها متعلق به کدام عملیات و چه بازه زمانی است و... . در این زمینه نیازمند ایده منسجمی هستیم و قطعا گویاسازی تمام عکس‌ها، امری زمان‌بر است. تلاش ما در انجمن این بوده است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به چنین کارهایی بپردازیم و می‌توان گفت تا امروز در این زمینه تا حد زیادی موفق شده‌ایم براساس روال استاندارد حرکت کنیم. طبعا اگر استانداردها بالا نرود گویاسازی عکس‌ها دشوار می‌شود، درنتیجه دسترسی به هویت عکس‌ها امکان‌پذیر نیست.
در این سال‌ها ردیف بودجه مشخصی برای انجمن درنظر گرفته شده است؟
بله، بنیاد فرهنگی روایت فتح و ازمتولیان جدی در این زمینه، سال‌هاست پای کاراست وتامین بخش مالی انجمن رابه‌عهده دارد.
ممکن است درباره تاریخچه عکس‌های انجمن هم توضیح دهید.
ما در گنجینه انجمن، عکس‌های شش دهه عکاسی مستند اجتماعی را در اختیار داریم. از این نظر، آرشیوی که در انجمن وجود دارد به‌لحاظ معنوی از ارزش زیادی برخوردار است.انجمن درسال۱۳۸۰ به وسیله هفت نفر ازعکاسان جنگ تاسیس شدکه من هم جزو آنها بودم. درهمان سال‌های نخست شکل‌گیری،به طرح موضوعات مختلف ونگارش اساسنامه پرداختیم. البته در این بین شهید جان‌بزرگی که یکی ازهفت عضو موسس انجمن بودند،درسال ابتدایی فعالیت میدانی انجمن،به دلیل ضایعات ناشی از جنگ به شهادت رسیدند.ولی به‌هرحال انجمن هم ماننددیگرNGOها دراین سال‌هافرازونشیب‌های بسیاری‌راپشت سرگذاشته است.
درصورت استفاده از این عکس‌ها در مناسبت‌های مختلف نمایشگاهی و جشنواره‌ای، آیا حق‌الزحمه‌ای هم به‌عنوان حقوق مادی مولف به عکاسانی که آثارشان در گنجینه انجمن به ثبت رسیده است تعلق می‌گیرد؟
ما از این روال تبعیت می‌کنیم و مالک عکس هر کسی که باشد، حق‌رایت به او پرداخت می‌شود.
آیا امسال در انجمن برنامه تازه‌ای تدارک دیده شده که بخواهید درباره آن توضیح دهید؟
تلاش ما بر این است که عکس‌های دو برهه تاریخ‌ساز دفاع‌مقدس و انقلاب، از کنج بایگانی موسساتی که هنوز در این مسیر اعلام آمادگی نکرده‌اند نجات یابند. قدم اول هم در این زمینه همان رویه دیجیتال‌سازی است که به آن اشاره کردم. به‌خصوص این‌که عکس همیشه بخشی از واقعیت‌های تاریخی بوده است و حفظ و صیانت از این آثار دردرجه اول، یک وظیفه ملی به شمارمی‌رود و امید داریم این آثار با همراهی فعالان عرصه فرهنگی،هنری و رسانه‌ای در قالب متناسب و متنوع منتشر گردند.
هدف ما در این سال‌ها درباره آرشیو انجمن این بوده است که این آرشیو روزآمد باشد و متناسب با تکنولوژی روز پیشرفت کند. در واقع تلاش انجمن این بوده است که از این دو اصل عقب نماند. کما این که سرعت کار انجمن به نسبت قبل بهتر شده و کارها براساس برنامه دقیق‌تری پیش می‌رود.
نهادها و ارگان‌ها چقدر در بحث ثبت عکس‌هایی از دوران دفاع‌مقدس و انقلاب با انجمن همکاری داشته‌اند؟
تقریبا می‌توان گفت براساس مذاکراتی که با مراکز و موسسه‌های مختلف انجام داده‌ایم، اغلب نهادها نگاتیوهایی را که از دوره جنگ و انقلاب دراختیار داشته‌اند برای دیجیتال‌سازی به ما ارائه کردند یا خودشان انجام این کار را به‌عهده گرفتند. آنچه برای ما در این زمینه اهمیت دارد انجام زودتر اقداماتی از این دست است تا از فرسودگی و تخریب این آثار در گذر زمان جلوگیری شود. البته در این بین نهادهایی هم بوده‌اند که این تغییرات برای‌شان سخت است و چندان که باید تمایلی نسبت به این موضوع نشان نمی‌دهند. تمام آثاری که در گنجینه انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس وجود دارد به نوعی اسناد و میراث ملی ما به شمار می‌روند و درصورت فرسودگی این آثار، نمی‌توان جایگزینی برای‌شان متصور شد چرا که هرکدام از این عکس‌ها یادآور برهه‌های حساس تاریخی هستند و نیاز است مجموعه‌ها و سازمان‌های فرهنگی در این زمینه با انجمن عکاسان همکاری کنند و این حرکت با توجه به دانش و فناوری روز صورت بگیرد.
مهم‌ترین هدف انجمن عکاسان دفاع مقدس در این سال‌ها چه بوده است؟
بیشترین توجه ما معطوف به نگاتیوهایی است که نزد ارگان‌های مختلف باقی مانده و هنوز نسبت به دیجیتال‌سازی آنها قدمی برداشته نشده. البته ناگفته نماند که ما همواره در تلاش بوده‌ایم اصل نگاتیوها را بعداز دیجیتال‌سازی، در شرایط سالم و به دور از گردوغبار و ویروس، در دمای کنترل شده و مکانی مناسب نگه داریم. طبعا با دیجیتال‌کردن این عکس‌ها، نیازها برای رجوع به نسخه‌های نگاتیو این آثار به حداقل می‌رسد و آسیب کمتری هم به آن وارد می‌شود. حسن این مسأله باقی ماندن اصل این عکس‌ها به‌مثابه میراث و هویت تاریخی و ارزشمند کشور برای نسل‌های بعد است. برخی از این نگاتیوها درسال‌های گذشته فقط در قالب دو یا سه حلقه چاپ شده بودند ولی به‌مرور زمان، چندان که باید قابل‌خوانش نیستند، که این مسأله جای افسوس دارد. چون همان‌طور که اشاره کردم این عکس‌ها اسناد و گنجینه ملی ما به شمار می‌روند. حتی برخی عکاسان فراموش کرده‌اند که زمانی چنین عکس‌هایی را از لحظات مهم در عملیات‌های مختلف دفاع مقدس ثبت کرده‌اند یا تعدادی از این آثار پیش از شکل‌گیری انجمن از بین رفته است. از این رو، نیازمند تمهیداتی هستیم تا فریم به فریم این عکس‌ها درنهایت وضوح و کیفیت در نمایشگاه‌ها و مناسبت‌های مختلف، نزد عامه مردم به نمایش گذاشته شود.
در این سال‌ها به‌طورمشخص کدام موسسات و سازمان‌ها به دیجیتال‌سازی عکس‌های دوران دفاع مقدس و انقلاب با انجمن همکاری کرده‌اند؟
روزنامه اطلاعات در زمان زنده‌یاد سیدمحمود دعایی با انجمن عکاسان دفاع‌مقدس همراه شد طوری که اغلب عکس‌هایی که در آرشیو این روزنامه وجود داشت در حال‌حاضر دیجیتال شده و این همکاری تا امروز ادامه دارد. البته با روزنامه کیهان هم تعاملاتی در این زمینه داشته‌ایم و خوشبختانه بخش اعظمی از نگاتیوهای دوران دفاع‌مقدس و انقلاب در این موسسه دیجیتال‌سازی شده است. خبرگزاری ایرنا هم درتلاش است چنین کاری را انجام دهد.
بعد از دیجیتال‌سازی شدن عکس‌های موسساتی که به آنها اشاره کردید، اصل این آثار به این موسسات برگردانده می‌شود؟
صددرصد اصل عکس‌ها به موسسات حقیقی و حقوقی برگردانده می‌شود. نکته‌ای که بعداز دیجیتال‌سازی اهمیت دارد گویاسازی عکس‌هاست، این کار کمک می‌کند متوجه شویم عکاس این عکس‌ها چه کسانی بوده‌اند، عکس‌ها متعلق به کدام عملیات و چه بازه زمانی است و... . در این زمینه نیازمند ایده منسجمی هستیم و قطعا گویاسازی تمام عکس‌ها، امری زمان‌بر است. تلاش ما در انجمن این بوده است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به چنین کارهایی بپردازیم و می‌توان گفت تا امروز در این زمینه تا حد زیادی موفق شده‌ایم براساس روال استاندارد حرکت کنیم. طبعا اگر استانداردها بالا نرود گویاسازی عکس‌ها دشوار می‌شود، درنتیجه دسترسی به هویت عکس‌ها امکان‌پذیر نیست.
در این سال‌ها ردیف بودجه مشخصی برای انجمن درنظر گرفته شده است؟
بله، بنیاد فرهنگی روایت فتح و ازمتولیان جدی در این زمینه، سال‌هاست پای کاراست وتامین بخش مالی انجمن رابه‌عهده دارد.
ممکن است درباره تاریخچه عکس‌های انجمن هم توضیح دهید.
ما در گنجینه انجمن، عکس‌های شش دهه عکاسی مستند اجتماعی را در اختیار داریم. از این نظر، آرشیوی که در انجمن وجود دارد به‌لحاظ معنوی از ارزش زیادی برخوردار است.انجمن درسال۱۳۸۰ به وسیله هفت نفر ازعکاسان جنگ تاسیس شدکه من هم جزو آنها بودم. درهمان سال‌های نخست شکل‌گیری،به طرح موضوعات مختلف ونگارش اساسنامه پرداختیم. البته در این بین شهید جان‌بزرگی که یکی ازهفت عضو موسس انجمن بودند،درسال ابتدایی فعالیت میدانی انجمن،به دلیل ضایعات ناشی از جنگ به شهادت رسیدند.ولی به‌هرحال انجمن هم ماننددیگرNGOها دراین سال‌هافرازونشیب‌های بسیاری‌راپشت سرگذاشته است.
درصورت استفاده از این عکس‌ها در مناسبت‌های مختلف نمایشگاهی و جشنواره‌ای، آیا حق‌الزحمه‌ای هم به‌عنوان حقوق مادی مولف به عکاسانی که آثارشان در گنجینه انجمن به ثبت رسیده است تعلق می‌گیرد؟
ما از این روال تبعیت می‌کنیم و مالک عکس هر کسی که باشد، حق‌رایت به او پرداخت می‌شود.
آیا امسال در انجمن برنامه تازه‌ای تدارک دیده شده که بخواهید درباره آن توضیح دهید؟
تلاش ما بر این است که عکس‌های دو برهه تاریخ‌ساز دفاع‌مقدس و انقلاب، از کنج بایگانی موسساتی که هنوز در این مسیر اعلام آمادگی نکرده‌اند نجات یابند. قدم اول هم در این زمینه همان رویه دیجیتال‌سازی است که به آن اشاره کردم. به‌خصوص این‌که عکس همیشه بخشی از واقعیت‌های تاریخی بوده است و حفظ و صیانت از این آثار دردرجه اول، یک وظیفه ملی به شمارمی‌رود و امید داریم این آثار با همراهی فعالان عرصه فرهنگی،هنری و رسانه‌ای در قالب متناسب و متنوع منتشر گردند.
