تحریم‌های 13 آبان آمریکا چه تفاوتی با قبلی‌ها دارد؟

جام‌جم آنلاین: به منظور بررسی واقعیت ماجرای تحریم‌های 13 آبان به سراغ ساسان شاه‌ویسی استاد اقتصاد دانشگاه تهران و رئیس موسسه اندیشه و تدبیر انقلاب اسلامی رفتیم و در گفت‌وگو با این اقتصاددان جزئیات تحریم‌ها و همچنین راه‌های مقابله با آن را بررسی کرده‌ایم که بخش اول این گفت‌وگو در ادامه ارائه می‌شود.

13 آبان چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر ادبیات تحریمی آمریکا مورد نظر باشد قطعا ارزیابی ما با موضوعی که قرار است با تصمیم آقای ترامپ در چند روز آینده براساس اقدامات 180 روزه وزارت خزانه آمریکا اتفاق بیافتد اتفاق بیافتد متفاوت خواهد بود، اما اگر بخواهیم موضوع را براساس مدیریت مقابله‌ای تحریم‌ها ارزیابی کنیم ارزیابی من این است که اگر توانسته باشیم قبل از طی 180 روزی که آقای ترامپ اعلام کرده بود تحریم‌های قبلی را باز خواهد گرداند، مدیریت درون‌زا برای مقابله‌ با تحریم‌ها را آماده‌سازی کرده و زیرساخت‌های لازم برای مقابله امواج اثر عمیق تحریم‌ها در اقتصاد ملی را ایجاد کنیم، به نظر می‌رسد شرایط می‌تواند تفاوت بسیار معناداری با وضعیت مورد نظر آمریکا داشته باشد.

ارزیابی اولیه این است که اثرگذاری تحریم‌هایی آمریکا طی 40 سال گذشته با اثرگذاری این تحریم‌ها طی 1 سال گذشته متفاوت است. کما اینکه اثرگذاری تحریم‌هایی که در چند روز گذشته انجام شد هم متفاوت خواهد بود.

یک زمانی ما براساس اقدامات تهاجمی آمریکا درحال ارزیابی تحریم‌ها هستیم، خب قطعا یک اثر رسانه‌ای در فضای عمومی مردم دارد که شروع تحریم‌ها این اثر را داشته است اما یک اثر وضعی و ساختاری در حوزه اقتصاد بین‌المللی خواهد داشت که براین اساس اگر قرار باشد ما در صادرات نفتمان مشکلی پیدا کنیم باید برای کشوری مانند هند مشکل ایجاد شود و مشخصا بروند با آمریکایی‌ها توافق کند که با آغاز تحریم‌ها از 5 نوامبر آنها را استثناء کنند، کما اینکه هندی‌ها، کره‌ای‌ها و حتی ژاپنی‌ها هرکدام مذاکراتی را در این خصوص انجام دادند و هرکدام هم توانسته‌اند یک استثنائاتی را از آمریکا بگیرند و برهمین اساس با ایران قراردادهایی را امضاء کردند. کما اینکه مدتی پیش اعلام رسمی شد سفارش نفت نوامبر چین و هند انجام شده است.

مقابله‌ای که در 90 روز اول تحریم‌های آمریکایی‌ها شروع شد برخی از اثرگذاری‌ها را داشت که اثرگذاری آن در تلاطم نظام ارزی، تلاطم در تامین اسکناس و چه بسا چالش بزرگی مانند از دست رفتن ارزش پول ملی خود را نشان داد؛ هرچند بخش بزرگی از این تلاطم به تحریم‌ها باز می‌گردد ولی بخش بزرگتری از آن به عدم مقابله‌ موثر برای تعیین وضعیت عواملی که می‌توانند به تامین و یا تعدیل اثرگذری تحریم‌ها کمک کنند مربوط می‌شود؛ در این شرایط به نظر می‌رسد باید برای ادبیات تحریمی آمریکا در 5 نوامبر یک تفاوت فاحشی را نسبت به قبل قائل شویم و بالاخره از روز 5 نوامبر یک سری از فشارها ایجاد خواهد شد.

تحریمی‌هایی که قرار است 5 نوامبر اضافه شود چه مواردی هستند؟

مهمترین چیزی که در دوره اول تحریم‌ها فرض می شد که اعمال خواهند شد، تحریم‌ها در خصوص موضوعات دلاری، ریالی، اعتبارات بانکی، معاملات فولادی و امثال آن بود اما دوره دوم تحریم‌ها بیشتر به حوزه مدیریت ریسک و درآمد کشور باز می‌گردد.

در شرایطی که دوره اول منابع کشور را تحت تحریم قرار می‌داد و دست شما را برای استفاده از وضع موجود می‌بست، تحریم‌های دور دوم سعی می‌کند از تامین منابع جلوگیری کند.

وقتی شما نتوانید از منابع خود استفاده کنید به سمت سرمایه‌هایتان می‌روید و وقتی نتوانید از پول خود استفاده کنید می‌روید به دنبال اینکه از یک جای دیگر قرض کنید، خیلی ساده این مساله این می‌شود که تحریم‌های اولیه سعی می‌کرد از استفاده شما از وضع موجود جلوگیری کند و مثلا نتوانید اقلام و کالاهای مورد نیاز خود را برای شرایط پایدار ذخیره‌سازی کنید، نقدینگی شما را دچار چالش می‌کرد اما مرحله دوم سعی می‌کند منابع نقدشونده شما را دچار چالش کند، اثرگذاری هر دو هم یکی است. مثلا درآمدهای نقدی و ارزی شما را به چالش می‌کشد تا در مرحله اول نتوانید از وضع موجود برای ذخیره‌سازی و نهایتا در پایان 180 روز هم نتوانید از سرمایه‌های خود برای تامین منابع جدید استفاده کنید؛ این موضوع به شکل کلی است و خروجی هر دو این رژیمی‌هایی که از تحریم‌ها حاصل می‌شود جلوگیری از افزایش سرمایه و از طرفی ایجاد یک محیط ناامنی روانی به منظور خروج سرمایه از کشور است.