خانواده‌ها کارکردهای منفی شبکه‌های اجتماعی را جدی نگرفته‌اند/ شبکه های اجتماعی عامل بلوغ زودرس کودکان

دکتر مجید طبیبی جبلی، استاد دانشگاه در این زمینه به جام جم آنلاین گفت: ارتباطات و تعامل افراد تا اندازه قابل توجهی به فضای مجازی گسترش یافته که حوزه گسترش این تعاملات و ارتباطات فراتر از ایمیل، چت‌روم‌ها و وبلاگ نویسی رفته است.
طبیبی جبلی در ادامه افزود: شبکه‌های اجتماعی مجازی با توجه به امکانات و امتیازاتشان امروز به‌شکل جامع‌تر و گسترده‌تری این ارتباط و تعامل را در میان بخش‌های مختلف جامعه برعهده گرفته‌اند .
این استاد دانشگاه معتقد است شبکه‌های اجتماعی با توجه به قابلیت‌ها و توانایی‌های منحصر به فرد خود از جمله اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی، گسترش ارتباطات فردی، قدرت بسیج کنندگی در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و غیره نقش بسیار مهم و غیرقابل انکاری را ایفا می کنند که باید برای مدیریتش شناخت دقیق داشته باشیم.
وی با اشاره به گسترش استفاده از شبکه‌های مجازی در ایران تاکید کرد: نتایج نظر سنجی‌ها به خصوص نظرسنجی «ایسپا» نشان‌می‌دهد، از هر 10 ایرانی 6 نفر در شبکه‌های اجتماعی عضویت دارند و شبکه تلگرام در صدر آنها قرار دارد. این درحالی است که براساس همین اطلاعات بیشترین افراد عضو نیز جزو گروه تحصیل‌کرده دانشگاهی کشورمان هستند، به همین دلیل روند تاثیرگذار تلگرام در معادلات و همچنین جریان‌سازی‌ها باتوجه به بخش‌بندی کاربران به نوعی منحصر بفرد و قابل تامل است.
طبیبی جبلی درباره تفاوت تاثیرگذاری شیوه‌های نوین خبررسانی با قبل از آن به خبرنگار ما گفت: در مقام مقایسه تأثیرگذاری بین تکنولوژی‌های نوین ارتباطی با گذشته باید اذعان کرد، طی دهه‌های قبل یعنی دوران تلویزیون و ماهواره دو راه در مقابل مخاطب قرار داشت که عبارتند از: فرهنگ سنتی و فرهنگ ارایه شده از طریق رسانه‌های یاد شده.

این استاد دانشگاه در ادامه افزود: به عنوان مثال مخاطبان در مواجهه با پیام‌رسان‌های گذشته یا فرهنگ والدین و سنتی خود را انتخاب می‌کردند یا فرهنگ ارائه‌شده در تلویزیون و ماهواره را می‌پذیرفت و به شکلی متفاوت از خانواده‌ خود زندگی می‌کردند. اما با ورود فضای مجازی، مخاطب با یک راه پشت سر و هزار راه پیش رویش مواجه است.
وی درباره تاثیرگذاری این راه‌های پیش رو نیز تصریح کرد: این اتفاق می‌تواند فرهنگ مشترک میان اعضای خانواده‌ها را از بین برده و به چالش بکشد. به این ترتیب که می‌تواند فرهنگ‌هایی تلفیقی را به وجود بیاورد که در زمان‌های گذشته فرض تلفیق و ترکیب آن‌ها، بسیار عجیب بوده است.
به گفته طبیبی امروز کاربر می‌تواند بخشی از فرهنگ سنتی را حفظ کرده و بخشی از فرهنگ‌ مدرن را بپذیرد یا اینکه بخشی از زندگی خود را در خدمت فرهنگ اسلامی - ایرانی درآورد و بخش دیگر را به فرهنگ غربی اختصاص دهد. درحالی که این فرهنگ‌های تلفیقی به خصوص در مواجهه‌ افراد با گروه‌های مختلف نمود بیشتری خواهد داشت و به این واسطه کاربر با استفاده از همان فرهنگ تلفیقی به نوعی در تلاش است خود را از خطر طرد شدن توسط گروه‌های اجتماعی مختلف حفظ کند.

این استاد دانشگاه معتقد است یکی از امتیازات ویژه‌ای که این پدیده نوظهور را مستعد نقش آفرینی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می‌کند، استقبال وسیع کاربران اینترنتی از شبکه‎‎های اجتماعی است. به این ترتیب که بهره‌گیری از این شبکه‌ها توسط معترضان سیاسی، اجتماعی، زیست محیطی، حقوق بشر و ...آن را از ابزاری که فقط کارکرد تفریحی و دوست‌یابی داشته، خارج ساخته و به ابزاری برای پیگیری نیازهای یا خواسته‌های مهم زندگی بشری تبدیل کرده است.
وی درباره فرصت‌ها و تهدید‌های شبکه‌های مجازی به خبرنگار ما گفت: شبکه‎‎های اجتماعی از سویی به‌عنوان نسل پیشرفته رسانه‎‎های اجتماعی امکانات تعاملی قابل توجهی برای کاربران اینترنتی فراهم می‌آورند که این امر افزایش مشارکت شهروندان در برخی فرآیند‎های سیاسی و اجتماعی را در بر خواهد داشت.

طبیبی در ادامه افزود: ویژگی تعاملی بودن شبکه‌های اجتماعی باعث شده همه روزه طیف گسترده‌ای از موضوع‌های متنوع به شکل آنلاین در این شبکه‌ها اتفاق بیافتد. بخشی از این موضوع‌ها در مورد کارها و مسائلی است که کاربران دوست دارند در زندگی واقعی خود و در آینده نزدیک انجام دهند و گاهی اوقات، این موضوع‌ها می‌تواند به فرصت‌های بزرگی مانند مشارکت در پروژه‌های سیاسی و اجتماعی نیز منجر شود و مصداق بارز این مشارکت سیاسی اجتماعی را می‌توان در جریان حرکت های اعتراضی دی ماه 1396 مشاهده کرد.
این استاد دانشگاه تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی را نیز اینگونه برشمرد که دسترسی به اطلاعات از طریق اینترنت به سادگی، در هر زمانی از شبانه روز و بدون هیچ محدودیت و جداسازی سنی امکان پذیر است، کودکان با مراجعه به اینترنت به راحتی می‌توانند به مطالبی که در جامعه قبح محسوب می‌شود دسترسی پیدا کنند. به عنوان مثال دسترسی راحت به جنس مخالف، تصاویر و اطلاعات غیر اخلاقی و ..... میسر شده و این امر باعث بلوغ زودرس در کودکان شده است.
طبیبی تاکید کرد: متاسفانه این کارکرد نگران کننده از سوی خانواده‌ها زیاد جدی گرفته نشده و به نوعی والدین حتی از این موضوع خوشحالند چرا که فرزندشان به جای اینکه در کوچه و محیط ناامن بیرون باشند درخانه سرگرم تبلت یا کامپیوتر خود شده است؛ غافل از اینکه فضای مجازی می تواند بسیار خطرناک تر از کوچه و خیابان باشد.
عماد عزتی / جام جم آنلاین