درباره برنامه کاوشگر رادیو جوان

یک سفر رادیویی به جهان علم و آگاهی

همان‌قدر که سرگرمی می‌تواند کارکرد وسایل ارتباط‌جمعی از جمله رادیو باشد آگاهی نیز یک ضرورت و نیاز رسانه‌ای است و فراتر از آن یک نیاز اجتماعی و انسانی. البته آگاهی مفهوم گسترده و چندلایه‌ای است که از حکمت و اندیشه تا اطلاعات و داده‌های علمی به معنای تجربی و آزمایشگاهی را دربرمی‌گیرد.
کد خبر: ۱۱۲۶۰۵۳

یکی از جذابیت‌های رسانه‌ای در حوزه علم و دانش قطعا خبررسانی پیشرفت‌های علمی و دستاوردهای دانشمندان در حوزه‌های مختلف است که غالب مخاطبان به شنیدن و دانستن آنها علاقه دارند و به همین دلیل مستندهای علمی دارای جایگاه خاصی در میان مخاطبان است. رادیو بدون شک به عنوان یک رسانه شنیداری گسترده و همگانی یکی از بهترین ابزارهای انتقال دانش و اطلاع‌رسانی درباره پیشرفت‌های علوم و فنون است که می‌تواند در ارتقای آگاهی شنوندگان خود موثر باشد. از سوی دیگر دانشمندان و متخصصان داخلی در کشور خودمان نیز هر از چند گاهی به کشف یا اختراع تازه‌ای دست پیدا می‌کنند. یکی از بخش‌هایی که باید روی آن کار کرد، آگاهی‌رسانی درباره این پیشرفت‌هاست و پیشرفت‌ها نباید محدود به برگزاری همایش و اعلام آن فقط در مراسم باشد. ضمن این‌که بسیاری از رخدادهای مختلف اجتماعی از جمله سیاستگذاری در بخش‌های مختلف یا عملکرد دستگاه‌های گوناگون نیازمند تحلیل علمی هستند و صرفا نمی‌توان دانش را محدود به دستاوردهای آزمایشگاهی و تجربی دانست، بلکه در حوزه علوم انسانی و اجتماعی نیز نیازمند بسط و گسترش روش و بینش علمی هستیم و دستاوردهایی که در این حوزه‌های مهم که با سرنوشت عمومی اعضای جامعه ارتباط دارند باید در برنامه‌های رسانه‌ای مورد نقد و بررسی قرار بگیرند. در واقع رسانه باید نگاه کاوشگرانه به مسائل جامعه داشته و مخاطب خود را نسبت به چند و چون آنها آگاه کند.

شگفتی‌های علم در کاوشگری رادیو

برنامه کاوشگر رادیو جوان از جمله برنامه‌های تحلیلی ـ علمی رادیو جوان است که با همان رویکرد و ضرورتی که به آن اشاره کردیم به مسائل مختلف علمی در جامعه و نگاه علمی به مسائل جامعه توجه داشته و در یک گستردگی موضوعی به سوژه‌های مختلفی می‌پردازد که در پس همه آنها می‌توان آگاهی و روشنگری را ردیابی کرد. در واقع برنامه کاوشگر نگاه تیزبین رادیو به مسائل علمی و نگاه علمی به مسائل انسانی است که می‌توان آن را صدای آگاهی در رادیوجوان دانست. در واقع کاوشگر به دنیای بزرگ علم سفر کرده و دانستنی‌های جذاب پدیده‌های علمی را مرور می‌کند. حوزه علم در عین این‌که تخصصی است، اما از عمومیت هم برخوردار است و این برنامه نه‌تنها برای متخصصان که برای عموم شنوندگان خود می‌تواند جذاب باشد. اگرچه مخاطبان جوان این رادیو نسبت بیشتری با دنیای علم و دانش داشته و علاقه و گرایش بیشتری به دستاوردها و یافته‌های علمی دارند. با این حال برنامه‌ای از جنس کاوشگر می‌تواند جوانانی را که از فضای علم و دانش دور هستند نیز به این حوزه علاقه‌مند کرده و در آنها برای کسب آگاهی و اطلاعات بیشتر، ایجاد انگیزه کند. شاید آنچه بیش از هر موضوع و سوژه‌ای در برنامه کاوشگر مهم است و برجسته می‌شود نگاه کاوشگرانه به سوژه برنامه است و تلاش می‌کند همین نگاه را به مخاطبان خود نیز منتقل کند.

نگاهی مصداقی به کاوشگر

برای شناخت بیشتر برنامه کاوشگر و رویکردهایش بهتر است به چند نمونه از قسمت‌های مختلف این برنامه بپردازیم تا با ساختار و الگوی آن آشنا شویم. این برنامه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است: در کنار توضیحات سیاوش عقدایی، مجری/ کارشناس برنامه که با توجه به سابقه درخشان علمی‌اش روند کلی برنامه را پیش می‌برد، پژوهش‌های مختلف محسن رسولی، پژوهشگر برنامه، گزارش‌های ترکیبی عارفه موسوی، نگاه متفاوت ملیحه رشیدی از زوایای نو به موضوع و رنگ بخشیدن به آن، نازنین علی دادیانی و بررسی شایعات، مسابقه صوتی سعید مولایی و کاوش هفتم عبدا... الهی منتقد سینما که موضوع و جذابیت آن را روی پرده نقره‌ای دنبال می‌کند. یکی از قسمت‌های این برنامه که مورد توجه قرار گرفته بود به مساله «کنترل ذهن» می‌پرداخت. کنترل ذهن، که با عناوین شست‌وشوی مغزی، آموزش نا‌آگاهانه، اقناع اجباری و کنترل فکر نیز خوانده می‌شود، گونه‌ای روند تلقین نظری است که می‌تواند آثاری از جمله اختلال در استقلال فردی، از دست دادن توانایی تفکر مستقل، اختلال در تحلیل نظریه‌ها، کج‌فهمی موضوعات اعتقادی و گرایش به ارزش‌ها و افکار تولیدشده توسط گروه پیشرو را به دنبال داشته باشد. لغت‌نامه انگلیسی آکسفورد، اولین استفاده رسمی از لغت شست‌وشوی مغزی را به ادوارد هانتر نسبت می‌دهد؛ برنامه کاوشگر این مفهوم بیان شده توسط هانتر را برای اولین بار به‌صورت رادیویی برای شنوندگان رادیو جوان شرح داد و درباره آن مفصل حرف زد. این یکی از برنامه‌های کاوشگر با موضوع روان‌شناسی بود، اما برنامه‌هایی در حوزه اجتماعی و با رویکردهای جامعه‌شناسی نیز در آن کم نیست. یکی از بهترین نمونه‌های آن برنامه‌ای بود که به موضوع «تکدی‌گری» پرداخته بود. در این برنامه این مساله مطرح شده بود که اگر شخص شاغل را شخصی تعریف کنیم که کاری انجام می‌دهد، جامعه متکدیان را باید جزو بیکاران به حساب آوریم، اما اگر شخص شاغل را فرد دارای درآمد تعریف کنیم، آنگاه متکدیان جزو شاغل‌ترین افراد جامعه به حساب می‌آیند. متکدیانی که این روزها اکثر چهارراه‌ها و مناطق پرتردد شهری را به تسخیر خودشان درآورده‌اند و احتمالا برای شما هم جالب باشد که بدانید، به جز تعداد محدودی، متکدیان انسان‌های نیازمندی نیستند. این که با متکدیان خیابانی باید چه کرد و اصلا به چه کسی باید کمک کرد و به چه کسی نه؟ سوالی است که برنامه کاوشگر به شکل مفصلی به آن پرداخته بود.

3 رویکرد مهم برنامه کاوشگر

واقعیت این است که دو حوزه علمی و اقتصادی را می‌توان بستر اصلی برنامه کاوشگر دانست که سوژه‌های متنوع خود را در ذیل این دو موضوع طبقه‌بندی می‌کند و دست‌کم می‌توان سه رسالت مهم برای آن متصور شد: 1ـ بررسی تحولات اقتصادی ایران، تشریح پدیده‌های اقتصادساز مانند توسعه پارک‌های علم‌وفناوری، به‌چالش کشیدن باورها، رفتارها و پدیده‌های اقتصادخوار از جمله فوتبال بدون مدیریت صحیح. 2ـ کاوشگر می‌کوشد تا هر روز به موشکافی یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز دنیای پیرامون بپردازد. پدیده‌هایی که در اختیار گرفتن دانش نهفته در پس آنها می‌تواند توان خلق کنترل شده‌شان را فراهم آورد. 3ـ تشریح چیستی و کاربرد فناوری‌های نوین و تحلیل آثار اقتصادی برخورداری از این فناوری‌ها.

آگاهی به زبان ساده

کاوشگر نگاه جسورانه‌ای به طرح و بیان سوژه‌های خود دارد و البته صاحب خلاقیت در فرم و الگوی اجرا هم هست. شاید مهم‌ترین ویژگی آن را بتوان بیان جذاب و ساده مفاهیم پیچیده علمی دانست که موجب می‌شود طیف بیشتری از مخاطبان با سطح سواد مختلف، شنونده آن باشند. برخی موضوعات را از روی مناسبت‌های تقویمی انتخاب می‌کند و برخی دیگر را از طریق پیامک‌هایی که مخاطبان ارسال می‌کنند و پیشنهاداتی که ارائه می‌دهند. کاوشگر را می‌توان نسل جدید برنامه‌های علمی رادیو دانست که تلاش می‌کند دور از کلیشه‌های تکراری، دانش را به بینش تبدیل کند و آگاهی را به مخاطبان خود هدیه دهد.

سید رضا صائمی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها