تاغزارهای کویر درکوره‌های زغال

به گزارش جام‌جم، اصفهان منطقه‌ای با جغرافیای متفاوت در قلب ایران و ششمین استان پهناور کشور است که در کنار جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، 10 درصد بیابان‌های کشور را در خود جای داده است. شاید در نگاه اول به نظر برسد بیابان و کویر قابلیت چشمگیری برای قاچاقچیان ندارد، اما با کمی دقت با یک تجارت غیرقانونی بزرگ در دل کویر مواجه می‌شویم و آن هم زمین‌خواری و سرقت بوته‌های بیابانی با نام تاغزار است که در سال‌های اخیر چشم بسیاری از سارقان و قاچاقچیان را به خود خیره کرده و شاید به جرات بتوان گفت برای مافیای این محصول بیابانی، درآمدی میلیاردی در بر دارد.

شاید همین سود سرشار باعث شده است سودجویان قاچاق زغال از خود اهالی کویری بخصوص منطقه آران و بیدگل و همچنین قم (که مردم زحمتکشی هستند) به عنوان کارگر استفاده کرده و با پرداخت دستمزدی ناچیز به آنها، درآمد اصلی و میلیاردی را خود به جیب بزنند.

گفته می‌شود مظنه فروش هر کیلو زغال مرغوب تهیه شده از تاغ کیلویی ده هزار تومان است که با یک حساب سر انگشتی و بابت یک سرقت شبانه چند تنی تاغزارها، مبلغ قابل توجهی به جیب دلالان می‌رود.

شاید مسئولان مربوط که برای بهره‌برداری از مناطق کویری و چیدن تاغ در اوایل دهه 80 مجوز صادر کردند، هیچ‌گاه فکر نمی‌کردند در آینده استان سرسبز اصفهان با مشکل خشکی زاینده رود و تالاب گاوخونی و مشکل ریزگردها مواجه شود. اما اکنون از آن زمان بیش از دو دهه و نیم می‌گذرد و اصفهان به عنوان یک کانون بحرانی ریزگردهای محلی محسوب می‌شود که دود این بحران نه تنها به چشم مردم استان اصفهان که به چشم سایر استان‌ها هم می‌رود.

اکنون هفت شهرستان استان اصفهان از جمله دشت سگزی، انارک، نایین، شهرستان آران و بیدگل، خور، نطنز، اردستان و بخشی از کاشان مبتلا به پدیده بیابان زایی هستند .این درحالی است که به گفته مسئول روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان، از دهه 40 تاکنون 330 هزار هکتار جنگل دست ساز برای بیابان زدایی ایجاد شده که همانند نوار سبزی از کاشان و نطنز به سمت اصفهان می‌آید تا گرد و خاک را مهار کند. همچنین در شهرستان اصفهان 2000 هکتار جنگل دست کاشت ایجاد شده که متاسفانه هر از گاهی درختان این جنگل‌های دست کاشت طعمه قاچاقچیان می‌شود.

آران و بیدگل کانون تجارت‌سیاه

منطقه آران و بیدگل به دلیل برخورداری از گستره وسیع بیابانی و به دلیل تاغزارهای خودروی قدیمی و بزرگ، همواره بیش از دیگر نقاط مورد توجه سودجویان تجارت سیاه بوده است، چنان‌که سالانه رقم قابل توجهی چوب زغال از این اراضی به سرقت می‌رود و با برداشت بوته‌های خودرو (که مانع ایجاد گردوغبار هستند)، هر روز بر کانون بحران ریزگردها در این منطقه افزوده می‌شود.

طبق آمار منتشره، سال گذشته نزدیک به 163 فقره پرونده قضایی در حوزه منابع طبیعی شهرستان آران و بیدگل و قاچاق چوب تاغ تشکیل شده که از این بین
133 فقره پرونده حقوقی بوده و با قاچاقچیانی که توسط گشت یگان حفاظت و با گزارش اهالی منطقه شناسایی شدند، برخورد لازم صورت گرفته است.

رضا شفیعی، رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان آران و بیدگل، قاچاق تاغزار در منطقه کویری آران و بیدگل را تائید کرده و می‌گوید: با سارقان تاغزارها بشدت برخورد قضایی می‌شود، ضمن این‌که اقدامات فرهنگی و اطلاع رسانی در منطقه نیز از اقدامات پیشگیرانه سرقت تاغزار است که درحال اجراست. درکنار این دو عامل بازدارنده، افزایش ده برابری جریمه قطع هر اصله درخت از دو میلیون ریال به
30 میلیون ریال نیز در کاهش قاچاق تاثیر بسیاری داشته است و مناطق بیابانی را برای قاچاقچیان ناامن کرده، چنان‌که در این مدت 50 درصد کاهش سرقت تاغزار داشته‌ایم.

شفیعی درعین حال می‌افزاید: ما درصدد جایگزینی تاغزارهای نابود شده هستیم و در این خصوص هر ساله حدود 220 هزار اصله نهالکاری بیابانی داریم که این تعداد احیای هر سال بر اساس تخصیص اعتبارات دولتی در اراضی بیابانی انجام می‌شود.

به گفته این مسئول در استان اصفهان صد هزار هکتار کانون بحران فرسایش بادی وجود دارد که هر سال باید بخشی از آن نهالکاری شود که امسال مبلغ یک میلیارد تومان و معادل هر هکتار پنج میلیون تومان در نظر گرفته شده است.

شفیعی تاکید می‌کند: درختچه‌های کوچک پنج ساله چندان به مزاج سارقان خوش نیامده و کمتر چیده می‌شود، اما تاغزارهای قدیمی و بزرگ دهه 40 و 50 در مناطق بیابانی که از مقاومت، ماندگاری و مرغوبیت خوبی برای زغال شدن برخوردارند و البته مفیدتر برای مهار گردوغبار، بیشتر در معرض سرقت هستند.

قاچاق چوب کاهش یافته

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان البته معتقد است در دو سال گذشته، کاهش قاچاق چوب در استان اصفهان کاهش یافته و دلیل این کاهش را برخورد با متخلفان و مجازات‌های قضایی همچون جریمه نقدی و یک سال حبس و همچنین تقویت گشت و نظارت‌های منابع طبیعی عنوان می‌کند.

محمدحسین شاملی درخصوص میزان کشفیات تاغ‌ها و سایر درختان قلع و قمع شده و ارزش ریالی آن می‌افزاید: حدود 886 1کیلوگرم زغال و 86 مترمکعب چوب معادل 60 تن کشف شده که این کشفیات سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود 85 درصد کاهش و بیشتر کشفیات چوب نیز به تاغ اختصاص دارد و البته برخی از این کشفیات مربوط به استان‌های همجوار است که در اصفهان کشف می‌شود.

وی درخصوص فعالیت ریزگردها هم می‌گوید: با وجود کاشت جنگل‌های تاغ و برنامه‌های کنترل ریزگرد در شرق استان همچنان کانون‌های بحران این منطقه، شهر اصفهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در این خصوص با وجود نهالکاری و مالچ پاشی نمی‌توانیم کانون‌ها را کنترل کنیم، زیرا در شرق هنوز کوره‌ها و معادنی وجود دارد که برخی از آنها با وجود آلایندگی هنوز فعال هستند. شاملی درعین حال اضافه می‌کند در سال‌های اخیر 300 هزار هکتار جنگلکاری یا همان جنگل‌های دست کاشت در اصفهان صورت گرفته که این طرح‌ها در هفت شهرستان و بیشتر در مناطق بیابانی و مناطقی که در معرض آسیب بوده یا پوشش گیاهی ضعیفی دارند و بیشتر با کاشت گونه‌هایی همچون تاغ، قره داغ، گز و...صورت گرفته است.

بوته‌های تاغ در استان تهران زغال می‌شود

رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان آران و بیدگل، مردم پایتخت را جزو طرفداران و خریداران اصلی زغال تاغ بیابان‌های اصفهان عنوان کرده و با اشاره به نزدیک بودن بیابان‌های آران به تهران به عنوان یکی از دلایل شیوع قاچاق در این منطقه می‌گوید: بیشتر قاچاقچیان بوته‌ها را با وانت، نیسان و بتازگی خودروهای سواری به شهریار و رباط کریم برده و در کارگاه تبدیل به زغال می‌کنند.

شفیعی درخصوص دلایل برخورد ناکارآمد با قاچاقیان تاغزارها تاکید می‌کند ما برای حفاظت از بیابان‌های منطقه به نیروهای حفاظتی و قرقبان نیاز داریم، اما چون اعتبارات لازم برای به کارگیری نیرو تامین نمی‌شود، مجبوریم با همان تعداد نیرو منطقه را حفاظت کنیم که بعضا قاچاق به دور از چشم مسئولان و شبانه در دل کویر اتفاق می‌افتد.