در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
نسل سوم این شبکه نگاهی تازه به نسلهای قبل دارد و همچنین در عرصه خدمات، پیادهسازی، ترویج و تولید محتوالی علمی به فعالیت میپردازد.
منابع دستنیافتنی دادههای علمی
اگر فضای اینترنت را دریایی از اطلاعات در نظر بگیریم که مانند آبهای آزاد با همه جهان در ارتباط است، شبکههای علمی همچون کوههای یخی زیر سطح این دریا هستند که در نهایت بخش کوچکی از این کوههای عظیم روی سطح آب نمایان است. این بخش برای همه مردم جهان قابل دسترس است، اما دسترسی به کوههای اطلاعات زیر سطح آب فقط در قالب شرایط و ضوابط خاص امکانپذیر است.
نسل سوم شبکه علمی کشور، در تلاش است با نگاهی همگرایانه، دسترسی به بخشی از عمق کوه یخ اطلاعاتی جهان را برای مشترکان پدید آورد و بسترساز توسعهدهندگان این عمق دستنیافتنی و گرانبها درسطح جهان باشد. این نگاه مبتنی بر سند توسعه 1404 و نقشه جامع علمی کشور است و توجه به صحت اجرای آن اهمیت بالایی برای توسعه علمی کشور ایفا میکند.
به طور معمول شبکههای علمی در جهان در گروه شبکههای بسته قرار میگیرند. به این معنا که خدمات و اطلاعات موجود در این شبکه برای عموم غیرقابل دسترس و تابع قوانین سختگیرانه نسبت به سایر شبکههای مجازی است. شبکه علمی ایران نیز دارای ارتباط کنترل شده با دیگر شبکههای اطلاعاتی است و در عین ارتباط با شبکههای موازی در سطح ملی یا بینالمللی، دروازههای ارتباطی محدودی دارد. دسترسی به شبکههای علمی در سطح کشور و جهان تابع شرایط مشخص است و در فضاهای جغرافیایی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همسو و همهدف، ایجاد، توسعه و مورد بهرهبرداری قرار میگیرد. در عین حال در برنامه کسب و کار شبکه علمی کشور هیچ مشترکی فقط مصرفکننده نبوده و همزمان تولیدکننده خدمات و محتوای علمی خواهد بود. به این ترتیب چرخه اقتصادی اپراتور شبکه علمی به میزان تمام مشترکان آن گسترش خواهد یافت.
کتابخانهای به وسعت جهان
در دنیای امروز، دانشگاهها در کنار تولید علم به مراکزی برای تولید ثروت همراه با مهارت و علم تبدیل شدهاند. همچنین دانشگاهها و مراکز پژوهشی نقش مهمی در توسعه اقتصادی و فناوری کشور ایفا میکنند. استادانی که تدریس میکنند و دانشجویانی که تحقیق میکنند و پایاننامه مینویسند باید در راستای تولید محتوا در کنار آموزش و پژوهش گام بردارند. در حال حاضر این محتوا در کتابخانههای دانشگاهها موجود و دسترسی به آنها دشوار است. در همین رابطه، شبکه علمی این دسترسی را آسان و در تولید محتوای علمی همافزایی ایجاد میکند.
نسل سوم شبکه علمی کشور با ایجاد مشارکت سازمان فناوری اطلاعات، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، شرکت مخابرات ایران و شرکت سیمرغ سامانه (به عنوان همکار بخش خصوصی) آغاز به کار کرده است. در واقع بخش خصوصی در این شبکه نقش بازویی برای پیشبرد مفیدتر کار را ایفا میکند. مشترکان این شبکه شامل دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشکدهها، مراکز درمانی و آموزش پزشکی، حوزههای علمیه و کتابخانهها خواهند بود. این شبکه به منزله یک خدمت زیرساختی و برای ایجاد خدمات جدید ارزش افزوده، محتوایی و اطلاعاتی ایجاد شده است. همچنین خدمات شبکه علمی ایران محدود به متقاضیان بخشهای بزرگ نیست و با هدف پوشش مشترکان سراسر کشور راهاندازی شده است.
دکتر محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره محتوای مورد نیاز برای این شبکه میگوید: اکنون شبکه علمی ایران ایجاد و رونمایی شده است و دانشگاهها با تولید محتوا میتوانند این شبکه را زنده نگه دارند. دانشجویان و استادان دانشگاهها، تولیدکنندههای اصلی محتوا در این شبکه علمی هستند. فعالیتهای پژوهشی در کنار اطلاعات آموزشی و دادههایی که از کتابخانههای دانشگاه بیرون میآید، مهمترین محتوای این شبکه سراسری هستند.
شبکه خدمتگرای علمی
شبکه علمی ایران یک شبکه صرفا خدمتگیرنده نیست و همه نقاط متصل به این شبکه، در موقعیتهایی خدمتگیرنده و در مواردی ارائهدهنده خدمت محسوب میشوند. در این شبکه، خدماتی که اپراتور ارائه میدهد خدمات زیرساختی محسوب میشوند و اعضا، خدمات محتوایی به شبکه ارائه میدهند.
دکتر محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، شورای راهبردی شبکه علمی کشور را مسئول تعیین قواعد و دستورالعملهای لازم برای نظارت بر این شبکه معرفی میکند و میافزاید: شبکه علمی کشور، شبکهای مستقل است که مراکز علمی و پژوهشی را به یکدیگر مرتبط میکند و به شبکههای علمی بینالمللی مثل شبکههای کشورهای اروپایی نیز میتواند متصل شود. دسترسی به کتابخانهها، دانشگاهها و پروژههای در حال انجام و بانکهای اطلاعاتی و آماری از امکانات موجود این شبکه برای کاربران است و در حوزه علوم انسانی نیز این شبکه میتواند خدمات گستردهای ارائه دهد. شبکه علمی ایران به عنوان یکی از مهمترین پروژههای ملی، شاهراه انتقال دانش بین مشترکان خاص و دریافت محتوا از تولیدکنندههای محتوا بخصوص در بخش دانشگاهی است. در نهایت این شبکه میتواند زمینه فراهم شدن مرجعیت علمی در کشور شود. به گفته وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، این شبکه پس از تهران و مراکز استانها، تا پایان سال 98 در سراسر کشور قابل دسترسی خواهد بود.
شبکهای برای توسعه علمی کشور
شبکه علمی ایران از سال 1379 راهاندازی شده است و در مرحله اول شهر تهران، سپس کلانشهرهای کشور و در نهایت سایر شهرهای کشور به عضویت این شبکه درآمدند تا فعالیتهای بزرگ علمی در سطح کشور برگزار شود. به گفته دکتر فتحالله مضطرزاده، رئیس سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، توسعه این شبکه در سطح کشور در واقع پیش شرط توسعه علمی کشور است.
این شبکه با حدود 250 مشترک تا سال 88 به کار خود ادامه داد و سپس به دلیل این که نتوانست با تحولات سریع فناوری خود را وفق دهد، مسکوت گذاشته شد. نسل دوم این شبکه نیز چند سال فعال بود و سپس نسل سوم شبکه عملی کشور سال 94 آغاز به کار کرد. حالا این نسل در 11 تیر 96 به صورت رسمی راهاندازی شد تا کیفیت بالا و به روز رسانی مستمر در خدمت محققان و دانشجویان سطح کشور قرار گیرد. این شبکه امکان اتصال به شبکههای بینالمللی را نیز دارد و در آینده امکان دسترسی به اطلاعات در سطح جهانی نیز فراهم میشود. البته همه این موارد مستلزم توجه محققان و دانشگاهیان و بارگذاری محتواهای علمی روی این شبکه است.
کشورهای اروپایی و حوزه آمریکای شمالی، مبدعان و توسعهدهندگان فعلی اینترنت شناخته میشوند و سالهاست دسترسی به فضای اینترنتی حاصل از به اشتراکگذاری اطلاعات را در هدفگذاری خود قرار دادهاند. در کنار این فضای باز، کشورهای آمریکای شمالی اکنون حدود 42 شبکه علمی مجزا دارند که با دیگر شبکههای علمی در حال تبادل اطلاعات است. بخش بسیار اندکی از این اطلاعات نیز در فضای اینترنت جهانی به اشتراک گذاشته میشود. همچنین کشورهای اروپایی حدود 25 شبکه علمی مجزا با چنین شرایطی در اختیار دارند.
مشکلات پیش روی شبکه علمی ایران
یکی از مشکلاتی که چنین شبکهای با آن روبهروست توسعهنیافتگی شبکه علمی کشور در سالهای اخیر بوده است. از آن مهمتر انحصارگرایی میتواند باعث کند شدن سرعت رشد این شبکه شود. با مشارکت گروههای خدماتدهنده مختلف، این شبکه علمی بخوبی میتواند به شبکهای پویا و روزآمد تبدیل شود.
یکی دیگر از مشکلات پیش روی این شبکه نبود وجود زیرساختهای مناسب در مراکز ارائهدهنده خدمت است.
دکتر سراییان، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، از تجهیزات فعال اختصاصی برای این شبکه خبر میدهد که بعد از نصب نیز نگهداری و بهروزرسانی میشود.
در واقع این شبکه شاهراهی ارتباطی برای مخاطب خاص است که در بستر اینترنت به اطلاعات مورد نیاز دسترسی داشته باشد. با این حال تعداد زیاد دانشگاهها و عدم اتصال همه دانشگاهها به فیبر نوری از چالشهای پیش روی پوشش سراسری این شبکه است.
انتظار میرود این شبکه نقش متقابل در تولید محتوا داشته باشد و در کنار فراهم شدن زیرساختها، دانشگاهها در ارائه محتوای علمی فعالتر شوند. مشارکت در این زمینه دسترسی و کیفیت سرویسها و تولید محتوای بومی را نیز افزایش میدهد.
سپیده شعرباف
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
جام جم آنلاین گزارش میدهد
جام جم آنلاین گزارش میدهد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد؛
یک فعال سیاسی:
یک نماینده مجلس:
در گفتوگوی «جامجم» با استاد حوزه و مبلغ بینالملل بررسی شد
گفتوگو با موسی اکبری،درخصوص تشکیل کمپین«سرزمین من»وساخت و مرمت۵۰خانه در منطقه زنده جان