رسانه‌هراسی، جاهلیت قبیله‌ای

این انجمن، انتقاد از دولت را یکی از دلایل مهم مسدود شدن سایت‌ها در مصر برشمرده و اعلام کرده است: تعدادی از سایت‌های مسدود شده از جمله سایت شبکه خبری العالم به کار اطلاع‌رسانی درباره مسائل مختلف منطقه و جهان می‌پردازند. البته این اولین بار نیست شبکه‌های برون‌مرزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با برخوردهای حذفی مواجه می‌شوند؛ پیش از این نیز بارها پخش شبکه‌های العالم، پرس‌تی‌وی و هیسپان‌ تی‌وی از ماهواره‌ها مختل شده بود و تقریبا در هر کدام از مواردی که محدودیت‌هایی برای فعالیت شبکه‌های خبری ایران ایجاد شده، ردی از مسائل منطقه‌ای دیده می‌شود؛ به عنوان نمونه بعد از انقلاب بحرین رسانه‌های تحت نفوذ عربستان، شبکه‌های ایرانی از جمله پرس‌تی‌وی و هیسپان تی‌وی را به صورت غیرقانونی از ماهواره حذف کردند.

نظام کهنه اطلاع‌رسانی

بیژن نوباوه، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی با اشاره به این نکته که مسدود کردن امکان دسترسی به شبکه‌های ایرانی سابقه دارد و قبلا نیز از دسترسی کشورها به سایت‌های خبری و حتی شبکه‌های ماهواره‌ای ایران ممانعت شده، این اقدام مصر و هم‌پیمانانش را برآمده از نظام اطلاع‌رسانی کهنه و به ‌هم پیوسته‌ای دانست که از سوی کشورهای عربی مدیریت می‌شود.

این کارشناس رسانه به جام‌جم توضیح داد: شعبه‌های دیگری از این نظام رسانه‌ای از آسیای جنوب شرقی و بخصوص در منطقه خاورمیانه و عمدتا در کشورهای عربی با مدیریت خاصی اداره می‌شود و همه این شبکه‌‌ها در انتقال اخبار و اطلاعات منطقه به هم پیوسته و هماهنگ عمل می‌کنند. در نتیجه هر جریانی که مخالف این نظام رسانه‌ای و به صورت مستقل عمل کند، از سوی این کشورها قطع می‌شود.

نوباوه ضمن اشاره به این‌که از تاسیس شبکه العالم بیش از دو دهه می‌گذرد، عنوان کرد: این شبکه همواره همسو با نیاز ملت‌ها، اهداف انقلاب اسلامی و اهداف انتفاضه اطلاع‌رسانی کرده است. کشورهای منطقه بخصوص عربستان سعودی، مصر، امارات و سایر کشورهایی که در واقع سیاست‌های همسو دارند، اصلا نمی‌خواهند شبکه العالم به مردم اطلاعاتی غیر از چیزی که این نظام‌ها می‌خواهند منتقل کند.

به گفته این نماینده سابق مجلس، یکی از دلایل این رویکرد مصر در شرایط کنونی، به همکاری اخیر عربستان با برخی کشورهای همسو برای محاصره سیاسی اقتصادی کشور قطر ارتباط دارد.

وی تصریح کرد: صدای کشورهایی که مخالف چنین برخوردهایی هستند، از طریق شبکه‌های مستقل مانند العالم در دنیای عرب شنیده شد و بسیاری از مردم از ماهیت انتخابات و رویدادهایی که در این کشور رخ می‌داد مطلع شدند.

ترس از آگاهی‌بخشی به مردم

دکتر امیدعلی مسعودی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی تصمیم دولت مصر مبنی بر فیلتر کردن شبکه‌ العالم را با اقدام دولت انگلیس در جهت تعلیق فعالیت‌های شبکه خبری پرس تی‌وی مقایسه کرد و گفت: رسانه‌های مختلف و شبکه‌های خبری، برخلاف توپ و تانک و دیگر ادوات جنگی از نوعی قدرت در جنگ نرم برخوردارند. آنها نقشی تعیین‌کننده‌ در دیپلماسی و اطلاع‌رسانی عمومی ایفا می‌کنند. در این بین بویژه رسانه‌های متعلق و وابسته به جمهوری اسلامی ایران با توانمندی‌هایی که به لحاظ ارتباطی با مردمان دیگر کشورهای آسیا و حتی اروپا برقرار کرده‌اند، نشان داده‌اند که امکان استفاده درست از این قدرت را بلد هستند. هرگز فراموش نمی‌کنم یکی از بزرگ‌ترین تحریم‌هایی که به لحاظ فرهنگی علیه ما صورت گرفت، شکایت از شبکه پرس تی‌وی در لندن بود؛ شبکه‌ای که توانسته بود توجه بینندگان فراوانی را به خود جلب کند و بسیار پرمخاطب شود، اما در اثر شکایت یک خبرنگار، متاسفانه دولت انگلیس سوءاستفاده کرد و فعالیت‌های شبکه در آن کشور تعطیل شد.

این استاد ارتباطات ادامه داد: دلیل اصلی این اقدام دولت مصر را می‌توان در ماهیت برنامه‌های پخش شده از شبکه العالم دانست که موجبات ترس آن دولت را فراهم کرده بود. اصولا دولت‌هایی که توسط مردم انتخاب نشده باشند، از هرگونه اطلاع‌رسانی به جامعه وحشت می‌کنند و دلشان نمی‌خواهد این اتفاق بیفتد.

آقای سیسی (رئیس‌جمهور کنونی دولت مصر) چون با یک کودتا سر کار آمده، مقابل هر نوع آگاهی و دانشی را می‌گیرد و می‌داند که این آگاهی موجب قدرت مردم جامعه می‌شود. لذا تمام تلاشش را به‌کار می‌گیرد تا شهروندان کشورش را به همان رسانه‌های دولتی و داخلی قانع کند و از روش‌های مختلف هم استفاده کرده است، که یکی از این روش‌ها سانسور نشریات و نیز فیلتر سایت‌های خبری است.

دکتر مسعودی تاکید کرد: البته امروزه با بروز و گسترش شبکه‌های اجتماعی، این شبکه‌ها در حکم نوعی مکمل به کمک شبکه‌های خبری آمده‌اند و نقش خود را در بیداری کشورها ایفا می‌کنند. تمام کشورهایی که فاقد دموکراسی هستند، از افکار عمومی می‌ترسند و مصر هم از این قاعده مستثنا نیست.

قطع مکرر دسترسی به شبکه‌های ایرانی

معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما با تاکید بر این‌که شبکه العالم بارها دچار انواع محدودیت‌ها شده، توضیح داد: طی سال‌های گذشته به کرات، شبکه‌های ایرانی به صورت غیرقانونی و بدون هیچ سند روشنی از ماهواره حذف شده‌اند و بعد با تلاش و زحمت بسیار به ماهواره برگشته یا حتی در مواردی این تلاش‌ها بی‌نتیجه بوده و مثلا العالم هرگز به یکی از این ماهواره‌ها برنگشته است.

دکتر پیمان جبلی ضمن اشاره به فیلتر شدن چندین و چندباره سایت العالم در کشورهایی چون مصر گفت: شبکه‌های مستقل و آزاد مانند العالم معمولا دچار چنین برخوردهایی می‌شوند، چون هرجا که صدای واقعی مردم به گوش دنیا نمی‌رسد، فقط شبکه‌های مستقل و وابسته به ایران هستند که اخبار وقایع را پوشش می‌دهند.

وی با تاکید بر این‌که آزادی جریان اطلاعات در بیشتر این کشورها، شعاری بیش نیست، تاکید کرد: این شعار در عمل بدون مصداق است و همه شبکه‌های ایرانی که روی بستر اینترنت و ماهواره یا در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند، بارها مختل و اطلاع‌رسانی این شبکه‌ها دچار مشکلات و محدودیت‌هایی شده است.

معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما تاکید کرد، در بیشتر موارد ایجاد این محدودیت‌ها بدون ذکر دلیل روشن و مشخص بوده و این بار هم دلیل فیلتر شدن وب‌سایت شبکه العام مشخص نیست.

دکتر جبلی عنوان کرد: در تلاش هستیم که این شبکه رفع فیلتر بشود، اما با توجه به سوابق قبلی، بسختی می‌توان به نتیجه رسید.