رای مردم کره‌جنوبی به شعار صلح در شبه جزیره

کمیسیون ملی انتخابات کره جنوبی روز چهارشنبه نتایج انتخابات ریاست جمهوری این کشور را اعلام کرد. مطابق گزارش این کمیسیون، «مون جائه‌این» نامزد حزب لیبرال دموکرات با کسب 1/41 درصد آرای رای دهندگان کره جنوبی مجوز ورود به کاخ آبی را دریافت کرد.

همچنین هونگ جون پیو" از حزب محافظه‌کار "آزادی کره" با کسب ۲۳/۳ درصد آرا در جایگاه دوم و "آهن چئول سو" از حزب چپ میانه "مردم" با کسب ۲۱/۸ درصد در جایگاه سوم قرار گرفته‌اند.

رویکردهای مون جائه‌این

الف) تغییر در داخل
شعار تغییر در سیاست داخلی، به ویژه در اقتصاد مهمترین محور برنامه‌های «مون جائه‌این» در این دوره از انتخابات بود. این شعار برای مردم کره جنوبی که در سال‌های اخیر کندی رشد و مشکلات متعدد اقتصادی را تجربه کرده اند، جاذبه زیادی داشته است.

اصولا اقتصاد کره جنوبی که از دهه 1970 میلاددی و در دوران ریاست جمهوری «پارک چونگ‌هی» ( از 1963 تا 1979 ) با رشد شتابان همراه شد، طبق آمار صندوق بین المللی پول در سال 2016 میلادی در جایگاه یازدهمین اقتصاد جهان و چهارمین اقتصاد آسیا با تولید ناخالص داخلی یک تریلیون و 404 میلیارد دلاری قرار گرفت.

اما آمارهای اقتصادی سال‌های اخیر کره‌جنوبی حکایت از تشدید مشکلات اقتصادی، بیکاری و افول شاخص‌ها از جمله شاخص رشد اقتصادی داشت. نرخ 10 درصدی بیکاری که در کره جنوبی کم سابقه است، شکاف درآمدی و رشد فاصله طبقاتی که از ثمرات حکومت محافظه کاران در کمتر از یک دهه گذشته است.

بعلاوه افشای فساد اقتصادی خانم «پارک گئون‌هه» باور به ناکارامدی وی و حزب محافظه کار در بهبود شرایط اقتصادی را دامن زد. امری که در سلب اعتماد رای دهندگان کره جنوبی ازمحافظه کاران، و اقبال به برنامه‌ اصلاحات محور و متفاوت «مون جائه‌این» دموکرات نقش مهمی داشت.

قابل ذکر است که قدرت در کره جنوبی از سال 2008 میلادی با پیروزی «لی میونگ باک» در دست محافظه کاران قرار گرفت، و بعد از آن در سال 2013 میلادی پیروزی شکننده خانم «پارک گئون‌هه» در برابر «مون جائه‌این» حکم به ادامه حضور محافظه کاران در کاخ آبی داد.

اما ماجرای ارتباط خانم «گئون‌هه» با یک فساد مالی، نشان داد که کاخ آبی برای نخستین زن رییس‌جمهور در کره‌جنوبی خوش یمن نبوده و دادگاه عالی این کشور دو ماه پیش رای مجلس درباره برکناری «گئون‌هه» را تایید کرد تا انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری سرنوشت آینده این کشور را به دستان «مون جائه‌این» دموکرات بسپارد.

ب) نگاه شرق محور
1- در سیاست خارجی، «مون جائه‌این» صریحا اعلام کرده که رویکرد نگاه به شرق را تقویت خواهد کرد. وی همچنین در نخستین سخنرانی پس از پیروزی در انتخابات صریحا گفت: تحت شرایط خاص احتمال دارد در آینده نزدیک، عازم کره شمالی شود.

اعلام آمادگی برای مذاکره با رهبر کره شمالی و آغاز مذاکرات دو جانبه و همچنین پیگیری مذاکرات صلح شش جانبه از جمله وعده هایی است که آقای جائه‌این داده است. شاید این نکته که وی فرزند یکی از پناهندگان کره شمالی است، در گرایش وی به کاهش تنش با همسایه شمالی بی تاثیر نباشد.

کره جنوبی، ژاپن، چین، روسیه، آمریکا و سازمان ملل متحد تحت عنوان گروه شش جانبه از سال 2003 مذاکراتی را با هدف عاری ساختن شبه جزیره کره از سلاح های هسته ای آغاز کردند اما این مذاکرات پس از آزمایش های هسته ای کره شمالی در سالهای 2006 ، 2009 و 2013 به حالت تعلیق در آمد.

نگاه تعاملی جائه‌این با پیونگ یانگ به اندازه ای پررنگ است، که برخی وی را به کرنش و گرفتن دست پایین در مقابله با کره شمالی متهم می کنند، و معتقدند که اتخاذ این موضع می تواند منافع کره جنوبی را در روند مذاکرات با همسایه شمالی به خطر بیاندازد. از قضا حمایت هایی که پیونگ یانگ از جائه‌این در دوره رقابت انتخاباتی کرده و مردم را به رای دادن به وی ترغیب کرده، این نگرانی ها را افزایش داده است.

به عنوان مثال، روزنامه دولتی "رودونگ سینمونگ" چاپ کره شمالی در گزارشی با عنوان "یک کره متحد برای نابودی آمریکا" از مردم کره جنوبی خواسته بود به "مون جائه این" رای دهند. در این گزارش نوشته شد: «ما به عنوان یک نژاد باید قدرتمان را برای ایجاد یک اتحاد جدید و مستقل تقویت کنیم، و درکنار هم برای دفاع از صلح بجنگیم.»

2- مون جائه‌این درباره حضور نظامی آمریکا و تاثیرات منطقه ای آن هم نظرات متفاوتی دارد. وی در اظهارات دوران رقابت انتخاباتی خود به صراحت تاکید کرده که زمان واگذاری مسئولیت تامین امنیت شبه جزیره کره به سئول فرارسیده و آمریکا باید به حضور تنش برانگیز خود در منطقه پایان دهد.

قابل ذکر است که از سال 1953 و از زمانی که آتش بس و شرایط نه جنگ نه صلح در شبه جزیره کره برقرار شد، بر اساس یک پیمان دفاعی نظامیان آمریکایی در کره‌جنوبی حضور دارند. در حال حاضر حدود 28 هزار و 500 نظامی آمریکایی در این کشور مسقرند، و آمریکا روند نوسازی تجهیزات نظامی و استقرار سامانه پیشرفته دفاع موشکی موسوم به تاد را در کره جنوبی آغاز کرده است. امری که مخالفت و هشدار صریح چین و کره شمالی را در پی داشت. از قضا مون‌جائه‌این هم منتقد استقرار این سامانه در خاک کره جنوبی است.

اظهارات مون جائه‌این درباره ضرورت خروج شبه جزیره کره از سیطره امنیتی آمریکا درحالی است که آمریکا اصلی ترین متحد کره جنوبی به شمار می آید و تا سال های اخیر همواره اصلی ترین شریک تجاری این کشور بوده است. به همین دلیل قطعا از مون جائه‌این که با شعار تغییر در شرایط اقتصادی به قدرت رسیده، نباید انتظار تغییر در مناسبات راهبردی با آمریکا را داشت.

در نتیجه سخنان جائه‌این، تنها در چارچوب راهبرد امنیت منطقه گرا برای کاهش تنش در شبه جزیره کره و احیای مذاکرات مربوط به اتحاد دو کره قابل ارزیابی است. رویکردی که قطعا به میزان پذیرش آن از سوی دو قطب تنش در شرق دور یعنی آمریکا و کره شمالی بستگی دارد.

به همین دلیل است که خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی اعلام کرد: انتخاب رئیس جمهور جدید کره جنوبی می تواند باعث بروز بی ثباتی در روابط واشنگتن و سئول شود، اما انتظار نمی رود در اتحاد دو کشورتغییر قابل توجهی به وجود آورد.

3- نکته مهم دیگر در تاثیر انتخاب مون جائه‌این به ریاست جمهوری کره جنوبی، راهبرد احتمالی وی در برابر اصلی ترین شریک تجاری سال های اخیر سئول، یعنی جمهوری خلق چین است.

چین و کره جنوبی مذاکرات مربوط به قرارداد تجارت آزاد بین دو کشور را از سال 2011 میلادی آغاز کردن، و در اواخر سال 2013 در این زمینه به توافق رسیدند. مناسبات تجاری دو کشور از اواخر دهه 1990 میلادی رو به رشد نهاد و تا سال 2015 میلادی به مرز 300 میلیارد دلار نزدیک شد.

بر این اساس چین از میانه دهه 2000 میلادی به جای آمریکا به اصلی ترین شریک تجاری کرده جنوبی تبدیل شد.

بعلاوه همجواری، تاریخ و فرهنگ تقریبا مشترک و موقعیت امنیتی یکسان در شرق دور دو کشور چین و کره جنوبی را به تحکیم مناسبات دوجانبه ترغیب کرده و فراتر از آن پکن، سئول و توکیو در سال های اخیر میل زیادی به توسعه همگرایی منطقه ای نشان داده اند.

عضویت ناظر سه کشور چین، ژاپن و کره جنوبی در اتحادیه آسه‌آن دیگر وجه همکاری رو به رشد سه قدرت برتر اقتصاد آسیا در شرق دور است.

به همین دلیل مناسبات سئول با پکن برای طرفین اهمیت زیادی دارد و مون جائه‌این هم به همین دلیل خواستار تحکیم بیشتر مناسبات خود با چین شده است.

بعلاوه رویکردهای امنیتی متفاوت مون جائه‌این به ویژه در خصوص واگذاری تامین امنیت شبه جزیره کره به سئول و پیونگ یانگ، مخالفت با استقرار سامانه دفاع موشکی تاد در خاک کره جنوبی و تاکید بر پایان دادن به حضور نظامیان آمریکایی در کره جنوبی، مواضعی امنیتی مهمی است، که قطعا به مذاق دولتمردان چین خوش می نشیند.

با این همه باید به این نکته توجه داشت که ملاحظات امنیتی شرق دور، مساله ای بین المللی و فرامنطقه ای است، و کشوری مثل کره جنوبی برای اثرگذاری و یا تغییر الگوی امنیتی این منطقه چاره ای جز جلب نظر و اعتماد بازیگران مهم بین المللی به ویژه متحد راهبردی خود آمریکا ندارد.

اما در حوزه اقتصادی، الگوی کاهش تنش مون جائه‌این، الگوی مطلوبی است که به ویژه به بستر سازی بیشتر تعامل با بازار و اقتصاد بزرگ چین می تواند، در مسیر بهبود شاخصه های اقتصادی به آقای جائه‌این کمک کند.

یوسف اسماعیلی / مفسر جام جم آنلاین