برچسب ها - قیام جنگل

در ۱۶ خرداد ۱۲۹۹ و در اوج بی کفایتی‌های سیاسی هیات حاکمه و دولت‌های وابسته به نیرو‌های بیگانه، میرزا کوچک خان جنگی وارد شهر رشت شد و در امتداد نهضت جنگل حکومت موقت انقلاب را تشکیل داد.

این‌که قصه‌ای به جایی غیر از تهران برود و در فضایی تازه‌تر روایتش را به تصویر بکشد، اتفاقی است که همواره مورد توجه بوده اما در سال‌های اخیر بیشتر از آن استقبال می‌شود.

احسان‌الله خان دوستدار، فرزند میرزاعلی‌اکبر حافظ الصحه در 1263 در خانواده‌ای منتسب به بهائیت در ساری چشم به جهان گشود. تحصیلات خود را در مدارس تربیت و سپس دارالفنون به پایان برد و زبان فرانسه را در آنجا آموخت و مدتی معلم فرانسه فرزندان حاجی میرزا یحیی‌خان املشی بود. در جوانی به افکار آزادیخواهانه گرایش پیدا کرد و پس از مشروطیت در 1325 ق. به عضویت «انجمن حقیقت» از انجمن‌های مشروطه‌خواه ساری درآمد. وی در دوره موسوم به استبداد صغیر و در جریان فتح تهران از جمله مجاهدان گیلان بود.

مـیـرزا ابراهیم‌خان طالقانی معروف به دکتر حشمت (حدود 1298 ــ 1260 ش)‌ از یاران میرزا کوچک‌خان جنگلی و از رهبران قیام جنگل بود. وی در شهر«اسر» طالقان زاده شد. پدرش عباسقلی حکیم‌باشی بود که به کار طبابت اشتغال داشت و از طالقان به تنکابن، لاهیجان، دیلمان و لشت‌نشا در رفت و آمد بود.

در قیام جنگل ، مهم‌ترین نقش را مردم سلحشور گیلان برعهده داشتند که نور حقیقت را در سیمای طلبه‌ای روشن‌ضمیر (میرزا کوچک‌خان)‌ دیدند و به‌زودی با پیوستن و حمایت گسترده از انقلابیون، حاشیه امنیتی قوی و مطمئنی را برای آنان ایجاد کردند تا آنجا که شکست و نابودی نهضت جنگل برای استعمار خارجی و ایادی داخلی آن به رویایی دست نیافتنی بدل شد. تمامی سرداران و چهره‌های برجسته جنگل از همان مردم عادی بودند که در کوران مبارزات انقلابی، گوهر وجودشان صیقل یافت و جلوه‌گر شد. در مقابل اما کسانی نیز در نهضت وارد شدند که حکم «نفوذی» را داشتند و تمام تلاش آنان مصروف ایجاد شکاف در صفوف به هم فشرده نهضت و به شکست کشاندن آن بود. اینان به مثابه بازوان استبداد داخلی و استعمار خارجی عمل می‌کردند. در این بخش به معرفی 5 تن از کسانی می‌پردازیم که در میان نهضت جنگل به ایفای نقش (مثبت و منفی)‌ پرداختند.

شکست تجربه مشروطه‌خواهی پیامدهای بسیاری داشت. در کنار این شکست حرکت‌هایی به وجود آمد که آنها نیز به تاسی از مشروطه‌خواهی به دنبال استقرار حکومت قانون و استقلال ایران بودند ولی زور استبداد بر آنان می‌چربید و در مقابل حکومت مرکزی در همان آغاز سرکوب می‌شدند. نهضت میرزا کوچک‌خان جنگلی در گیلان و قیام شیخ محمد خیابانی در آذربایجان از این گونه پیامدها بودند که در دوره پایانی سلسله قاجار شکل گرفتند.