سلامت دانشجو در حاشیه!

بهداشت وسلامت تغذیه‌ از اساسی‌ترین ویژگی‌های رفاه و زندگی دانشجویی محسوب می‌شوند‌‌؛ عواملی که نه‌تنها بر سلامت جسمانی و روانی دانشجویان اثر می‌گذارند، بلکه تاثیر مستقیمی بر میزان تمرکز، انگیزه و عملکرد تحصیلی آنها دارند.
دکتر عبدالرضا دیانی، مدیر‌کل دانشجویی وزارت بهداشت‌ رسیدگی به مسائل درحوزه خدمات دانشجویی مانند وضعیت خوابگاه، کیفیت تغذیه و سایر بخش‌های رفاهی رافرآیندی پایان‌ناپذیر می‌داندوبه جام‌جم می‌گوید: «هرچه برای بهبود شرایط تلاش شود، بازهم نیازها و مسائل جدیدی بروز پیدا می‌کندوهیچ‌وقت به رضایت صد‌در‌صدی از اوضاع نمی‌رسیم. نمونه‌اش بهبود وضعیت خوابگاه‌ها‌ست. یک سال نیازمند تعمیر دیوار و رنگ‌آمیزی است،سال دیگر تعویض لوازم ضروری مانند ماشین لباس‌شویی،سال بعد کف‌سازی واحد و...وقتی این مسائل تمام می‌شوددوباره دیوارها نیازبه تعمیر مجدد پیدا‌می‌کنند.»
 به‌گفته او، حتی در حوزه تغذیه هم وضعیت مشابهی وجود دارد. تنوع ذائقه‌ها وتفاوت سلیقه دانشجویان، مساله برنامه‌ریزی غذایی وتامین رضایت‌همه دانشجویان رابسیاردشوارمی‌‌کندوبه‌دلیل همه این پیچیدگی‌ها،هدف فعلی مجموعه امور دانشجویی، تامین حداقل‌های لازم در تمامی حوزه‌ها و تلاش برای حفظ استانداردهای پایه در ارائه خدمات است‌، نه چیزی بیشتر!
 
سلف،‌‌ زیر خط استاندارد
شاید کمتر دانشجویی باشد که از وضعیت سلف دانشگاه احساس رضایت کند؛ سلفی که تنها مکانی برای صرف وعده‌های غذایی نیست، بلکه بخشی از فضای فرهنگی و اجتماعی دانشگاه نیز محسوب می‌شود و می‌تواند بر نشاط ذهنی و سلامت جسمی دانشجویان تاثیرگذار باشد. 
به‌این ترتیب بدیهی است که در محیط سلف باید بهداشت، نظم و آراستگی درسطحی باشد که‌ شأن و البته سلامت دانشجو به‌عنوان عضو اصلی جامعه علمی کشور درآن حفظ شود. این در حالی است که به‌گفته مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت، چالش‌هایی در زیرساخت‌های رفاهی دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود دارد که اجازه ارتقای کیفیت را نمی‌دهد‌‌؛ مهم‌ترین آنها هم نامتناسب‌بودن ظرفیت فعلی فضاهای فیزیکی دانشگاه‌های علوم پزشکی، با حجم عظیم دانشجویان است. 
او می‌گوید:«امسال۵۷هزار دانشجوی جدید و۱۶هزار دانشجوی پزشکی وارد دانشگاه‌ها شده‌اند اما زیرساخت‌های موجود، مانند سالن‌های غذاخوری، برای پاسخگویی به این حجم جمعیت طراحی نشده‌اند.» 
علاوه بر این، به‌گفته دیانی، بودجه موجود برای خدمات رفاهی، پاسخگو نیازهای دانشجویان نیست و نمی‌توان وضعیت سلف‌های دانشگاهی ایران را با سلف سایر کشورهای دنیا مقایسه کرد. 
مدیرکل دانشجویی وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: «در سطح جهانی، ارائه خدمات آموزشی و رفاهی، شامل غذا و خوابگاه، عمدتا با دریافت هزینه از دانشجو همراه است و کیفیت خدمات، ارتباط مستقیمی با منابع مالی دارد اما تعهد نظام آموزشی کشور ما، بر اصل رایگان‌بودن خدمات است و همین باعث بروز محدودیت شدید منابع مالی در برخی زمینه‌ها، به‌خصوص حوزه سلف و تغذیه شده است.»
 
نظارت بر کیفیت غذا
در این بین اما دانشجویان بسیاری معتقدند مساله کیفیت مواد غذایی در سلف دانشگاه‌ها، چیزی فراتر از یک نارضایتی از جهت ذائقه و سلیقه متفاوت دانشجویان است. چنانچه در همین چند سال اخیر، بارها خبرهایی از کیفیت غذاهای دانشجویان منتشر شده که در برخی موارد، کار به بیمارستان و مسمومیت دانشجو رسیده است، غذاهایی که بعضا فاقد استانداردهای اولیه پخت و کیفیت مواد اولیه بودند‌‌؛ موضوعی که باعث شده تغییراتی جدی در روند پخت و تهیه غذاهای دانشگاه‌های علوم پزشکی اعمال شود. 
دیانی در‌این‌باره توضیح می‌دهد: «با توجه به برخی نارضایتی‌ها، در چند ماه گذشته، دانشگاه‌ها به آشپزخانه‌های صنعتی و کترینگ مجهز شده‌اند.  رویکردی که طبق برآوردهای ما کاهش حدود ۳۰ درصدی دورریز مواد را در پی داشته است. ضمن این‌که براساس تازه‌ترین بخشنامه‌های ابلاغی، نمایندگان شوراهای صنفی دانشجویان موظف به حضور فعال به‌عنوان ناظر در فرآیند طبخ و توزیع غذا هستند. این ناظرین با استفاده از چک‌لیست‌های استاندارد، موارد تخلف کیفی، شامل کیفیت مواد اولیه، اجرای پخت و... را گزارش می‌دهند.» 
به‌گفته او، مسئولیت‌پذیری در قبال این گزارش‌ها به‌طور سلسله‌مراتبی تعیین شده است تا پیمانکاران و معاونت‌های فرهنگی دانشگاه پاسخگوی عملکرد خود و در مراحل بعدی، تغییر کترینگ و... باشند. 
 
خوابگاه‌های تاریخ‌گذشته!
دکتر عبدالرضا دیانی، مدیرکل امور دانشجویی وزارت بهداشت، درگفت‌وگو با جام‌جم، از وضعیت خوابگاه‌های دانشجویی، به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های اساسی در موضوع سلامت دانشجویان نام برد و می‌گوید: «ایمنی و سلامت دانشجویان در محیط خوابگاه‌ها، تحت تاثیر استحکام ساختمان و انطباق آن با استانداردهای روز است. خوابگاه‌های دانشجویی باید پله‌های فرار استاندارد، گواهی فنی استحکام ساختمان و تاییدیه‌های سازمان آتش‌نشانی را داشته باشند اما در عمل چه اتفاقی افتاده است؟ این‌که متاسفانه بیشتر از ۴۰ درصد از خوابگاه‌های دانشجویی بالای ۳۰ سال عمر دارند اما هیچ‌کدام‌شان از استانداردهای لازم و ضروری برخوردار نیستند.» 
این درحالی است که ‌با افزایش ورودی دانشجویان، سیستم اسکان با معضل جدی کمبود ظرفیت مواجه شده است. دیانی ادامه می‌دهد: «در چنین شرایطی، اتاقی که برای دو نفرساخته شده،چهار‌نفره تجهیزوبه آنها چند تخت هم اضافه می‌شود.» 
عمق بحران ظرفیت آنجا مشخص می‌شود که به‌گفته دیانی، شکاف بزرگی میان نیاز دانشجویان به تخت و تعداد تخت‌های قابل استفاده در خوابگاه‌ها وجود دارد. 
بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ۳۰۰ هزار دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی، ۵۰ درصد آنها خوابگاهی هستند‌‌؛ یعنی حدود ۱۵۰ هزار نفر نیاز به تخت دارند‌‌؛ این درحالی است که کل موجودی ۹۶ هزار تخت است. 
مدیرکل امور دانشجویی وزارت بهداشت می‌افزاید: «بسیاری از این تخت‌ها قابلیت تعمیر و بازسازی ندارند و باید از رده خارج شوند، زیرا سلامت جسمی و ستون فقرات دانشجویان را با مشکل مواجه می‌کند.»
 اما چرا چنین معضلاتی با وجود آشکار‌بودن و دیده‌شدن، حل‌و‌فصل نمی‌شوند؟ در‌واقع به دلیل تعهدات سنگین مالی از جمله بدهی به پرستاران و شرکت‌های دارویی و... اولویت بودجه‌بندی به بخش درمان و مسائل بهداشتی اختصاص پیدا می‌کند تا مسائل رفاهی دانشجویان. 
 
دانشجو و سلامت روان
اماشاید یکی ازنقاط قوت درزمینه توجه به سلامت دانشجویان،اقدام تازه‌وپیشگیرانه سیستم ارزیابی سلامت‌روان دانشجویان، هنگام ورود به دانشگاه است.کارشناسان معتقدندهمان‌طورکه برخی شاخص‌های حیاتی جسمی دانشجویان، در زمان ثبت نام، کنترل و بررسی می‌شود، سلامت روان آنها هم نیاز به بررسی و توجه ویژه دارد.  مدیرکل امور دانشجویی وزارت بهداشت یادآور می‌شود: «به این شکل در صورت شناسایی هرگونه مشکل روان‌شناختی در فرآیند غربالگری اولیه، دانشجو در زمره دانشجویان آسیب‌پذیر طبقه‌بندی می‌شود واقدامات حمایتی لازم برایش صورت می‌گیردتا بتواند با قدرت بیشتری مسیر تحصیلی خود را ادامه دهد.»  آن‌طورکه او توضیح می‌دهد، یکی ازاین مداخلات، تمرکزبرموضوع اجتماعی و تشویق و ترغیب دانشجویان به شرکت در فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی دانشگاه‌ است که بهترین راه برای کاهش آسیب‌های روانی به‌شمار می‌آید.