دشتستان در حسرت موزه مردم‌شناسی

به گزارش جام‌جم، موزه‌های مردم‌شناسی یکی از قوی‌ترین ابزار برای شناخت مردم یک اقلیم با گذشته خود، حفظ رسم و رسوم و همچنین ترویج آن برای شهروندان یک کشور و حتی سایر کشورهاست. با پایه‌گذاری این موزه‌هاست که نسل جدید با روش زندگی و ابزار و لوازم نیاکانشان آشنا می‌شود و بخصوص در زمانه‌ای که با پیشرفت فناوری، نوعی ازخودبیگانگی و جهان‌شمولی ایجاد شده، موزه‌های مردم‌شناسی می‌توانند درحفظ هویت‌های بومی نقش موثر و بی‌بدیلی ایفا کنند.

در همین حال دشتستان به عنوان یکی از مهم‌ترین وتاریخی‌ترین شهرستان‌های استان بوشهر و با وجود داشتن گنجینه غنی از آداب و رسوم بومی، از داشتن موزه مردم‌شناسی محروم و طرح‌های موجود در این باره نیز درگیر بی‌پولی است.

محمدجواد فخرایی، پژوهشگر تاریخ با بیان این که موزه مردم‌شناسی نسل جدید را با شیوه‌های زندگی و آداب و رسوم گذشتگان آشنا می‌کند، به جام‌جم می‌گوید: با توجه به این که دشتستان دارای تاریخی 8000 ساله است و بسیاری از آثار تاریخی و مردمی دشتستان در موزه مردم‌شناسی بوشهر نگهداری می‌شود، لازم است مسئولان برای راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی دشتستان تلاش‌های بیشتری کنند.

بلاتکلیفی 5 ساله

وی افزود: حدود پنج سال پیش مکان راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی دشتستان انتخاب شد، اما با درخواست‌های فراوان برای ایجاد موزه تنها یکی دو بار در فروردین‌ماه نمایشگاهی از آثار و ادوات قدیم مردم دشتستان برای بازدید عموم برپا شد.

وی یادآور شد: هر چند معمولا موزه‌ها را در ساختمان‌های قدیمی یا در ساختمان‌هایی جدید که با سبک معماری قدیمی ساخته شده‌اند راه‌اندازی می‌کنند، اما در یکی از سال‌هایی که نمایشگاهی در کاروانسرا برپا شده بود، وقوع زلزله منجر به آسیب دیدن یکی از اشیای تاریخی شد. لذا ایمنی ساختمان نیز باید مد نظر قرار گیرد. موزه همچنین باید در مکانی نورگیر و بدون رطوبت راه‌اندازی شود تا ابزار و ادوات و وسایل آن از زنگ‌زدگی و پوسیدگی در امان باشند.این پژوهشگر تاریخ لباس‌های بومی مردانه و زنانه، ملکی و گیوه مردانه، کوش زنانه، بررا (خرمن‌کوب)، اوسه (ابزار جداسازی کاه از گندم)، بیل، داس، دار قالیبافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، چرخ مخصوص عبابافی و چوقه بافی، نمد و کلاه نمدی، تابه نان‌پزی، تخته و تیرک نان‌پهن‌کنی، حصین آبلیمو گیری (ظرف سفالی بزرگ و لعابدار) و چرخ سفالگری را از جمله وسایل و ادواتی ذکر کرد که مردم قدیم دشتستان در زندگی روزانه خود از آنها استفاده می‌کردند.

همچنین حبانه (ظرف نگهداری آب)، تاپو (وسیله نگهداری خرما)، تک و بل تک (زیرانداز بومی بافته شده از برگ درخت نخل)، برداله (ابزار چوبی حمل سنگ) وکوزه و تغار (وسیله سفالی که برای تهیه ماست استفاده می‌شد) از جمله وسایل بومی موجود در زندگی بومی دشتستان بوده است.

به گفته فخرایی، در صورت ایجاد موزه مردم‌شناسی به نمایش گذاشتن این ابزار و ادوات تا حدود زیادی نسل جدید را با شیوه زندگی مردم قدیم دشتستان آشنا خواهد کرد.

بی‌اعتنایی به موزه‌های بوشهر

مسئول موزه‌های اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر نیز با اشاره به این که موزه مردم‌شناسی بوشهر که حدود 15 سال از افتتاح و راه‌اندازی آن می‌گذرد آن گونه که شایسته بوده مورد توجه قرار نگرفته است، به جام‌جم می‌گوید: درخواست تامین اعتبار برای مرمت مجدد موزه با پیگیری‌های متعدد در دو بخش استانی و ملی صورت گرفته و امیدواریم سازمان مرکزی نسبت به تامین آن اقدام کند.

مهدی بسارده می‌افزاید: بنا داریم در صورت تخصیص اعتبارات لازم، مرمت و زنده‌سازی مجدد موزه مردم‌شناسی را آغاز کنیم و با فعال کردن تشکل‌های مردم نهاد مرتبط با فعالیت‌های موزه‌ای به برپایی برنامه‌های فرهنگی هنری از یک سو و ایجاد حس علاقه‌مندی و تعلق خاطر در کودکان و نوجوانان از دیگر سو بپردازیم .

وی برنامه‌ریزی برای انجام فعالیت‌هایی در راستای تغییر کارکرد بهتر موزه‌ها را با توجه به این که در عصر کنونی، موزه‌ها می‌توانند محلی برای گفت‌وگوهای فرهنگی بین‌المللی و همچنین پیام‌آور صلح و دوستی بین ملت‌ها باشند، لازم و ضروری دانست.

پول نداریم!

مسئول اداره میراث فرهنگی و صنایع گردشگری دشتستان با اشاره به این که تاکنون اعتباری برای راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی دشتستان تخصیص نیافته، به جام‌جم می‌گوید: بخشی از کاروانسرای مشیرالملک برازجان برای راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی در نظر گرفته شده است، اما به دلیل تخصیص نیافتن اعتبارات، راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی تاکنون محقق نشده است. حمید سعادت می‌افزاید: تلاش‌های زیادی به منظور جذب اعتبار برای راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی دشتستان صورت گرفته است و مسئولان میراث فرهنگی نیز وعده‌هایی داده‌اند و امید است با مستقل شدن اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دشتستان، بتوان در زمینه جذب اعتبار برای موزه مردم‌شناسی گام‌های لازم را برداشت.

راضیه بوستانی

جام‌جم بوشهر