موازنه اقتصاد و سیاست در روابط ایران و کشورهای آسیایی

محمود فرازنده، مدیر کل شرق آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم، درباره اهمیت روابط با کشورهای آسیایی توضیح داده است.

نگاه به آسیا در سیاست خارجی ایران چه اهمیتی دارد؟ با کشورهای شرقی می‌توان راحت‌تر و مطمئن‌تر کار کرد یا کشورهای غربی؟

دنیا به دو بخش کلی شامل شرق و غرب تقسیم می‌شود. اگر غرب را امروز صاحب فناوری و سرمایه بدانیم، شرق محل باروری آن سرمایه‌ها، فناوری‌ها و ایده‌هاست. ما به هر جهت در چارچوب تجربیاتی که طی 37 سال گذشته با غرب داریم می‌بینیم شرکای قابل اعتماد و پایداری را در این منطقه در رابطه با کار اقتصادی و کارهای کلان نداشته‌ایم.

در موضوعات سیاسی چطور؟

در حوزه سیاسی که حتما به درجه اولی، ضعیف‌تر است. ما تاکنون با چه کشوری در غرب توانسته‌ایم کار سیاسی خوبی انجام دهیم؟ مجموعه بحث‌هایی که امروز در مورد آسیا مطرح است موتور اقتصادی آینده دنیا خواهد بود. آمارها نشان می‌دهد تجمع سرمایه ، کار و تولید در دو دهه آینده به آسیا منتقل خواهد شد. آسیا دارای موتورهای قوی نظیر مجموعه گروه کشورهای آسه‌آن است. چین، کره، ژاپن و هند و دیگر کشورها که در سطوح مختلف در رابطه کاری با ما قرار می‌گیرند حتی کشورهای آسیای میانه و پیرامونی ما همگی دارای ظرفیت‌های فراوان همکاری هستند و با نگاه و خط فکری ما و تحرکی که طی 37 سال اخیر داشته‌ایم، شرایط همکاری بیشتری وجود دارد. بسیار روشن است که نگاه ما به شرق، حاصل تجربیات سال‌های طولانی است و آمارها هم تاکیدی بر استمرار و ادامه آن دارد. چین به‌عنوان قدرت اقتصادی برتر با ظرفیت‌های مناسب برای کار با ما، کمترین مشکلات ایدئولوژیک را با ما دارد. دیگر کشورهای این حوزه نیز شرایطی مشابه دارند و همه این مسائل، زمینه‌ای برای پایداری در این مسیر و تلاش جهت توسعه مناسبات و فعالیت‌های اقتصادی در سال‌های آینده خواهد بود.

اهمیت این کشورها برای ما بیشتر اقتصادی است یا سیاسی؟

کار اقتصادی، اصولا مقدمه تقویت روابط سیاسی است، یعنی اگر می‌بینید روابط سیاسی ما با غرب، چندان خوب نیست کار اقتصادی هم به همان مراتب پایین‌تر است. در دنیای فعلی فروشنده برای رونق و توسعه کار و صنعت، به دنبال خریدار می‌‌گردد. اما می‌بینیم که غربی‌ها در موضوع ساده هواپیما که فناوری آن در انحصار آنهاست، چگونه رفتار می‌کنند و همین روند در خصوص مسائل مختلف تاکنون مطرح بوده است. اگر بتوانیم در روابطمان توسعه اقتصادی داشته باشیم، حتما توسعه روابط سیاسی‌ را نیز به دنبال خواهد داشت. در برخی کشورها روابط سیاسی بسیار عالی داریم، ولی اقتصادها به اندازه کافی جوابگوی فرآیندها نیست. البته روی آن کشورها هم داریم کار می‌کنیم، اما با آسیا در حالت توازن و تعادل در عرصه اقتصادی و سیاسی هستیم. اگر به آمار رای‌ها علیه قطعنامه‌های ایرانی نگاه کنید، می‌بینید که کشورهای آسیایی تقریبا بهترین پاسخ را می‌دهند و همکاری‌هایی که کشورهای آسیایی و کشورهای عدم تعهد با ما در مسائل مختلف سیاسی و بین‌المللی دنیا دارند، نشان می‌دهد که این همراهی وجود دارد.

کشورهای آسیایی در موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی به چه میزانی با ایران همراهی و اشتراک‌نظر دارند؟

به‌طور واضح و روشن، منافع مشترک ما و کشورهای آسیایی فراتر از بسیاری از زمینه‌هایی است که در ارتباط با برخی دیگر کشورها در غرب مطرح است.

درخصوص فرآیندهایی که در مواضع مختلف بین‌المللی از جمله موضوع هسته‌ای می‌بینید و فعالیت‌های صادقانه ایران برای دستیابی به این فناوری، بیشترین حمایت‌ها را از سوی کشورهای آسیایی داشتیم، زیرا درک روشن‌تری دارند.

تمدید قانون داماتو می‌تواند بر روابط اقتصادی ایران و کشورهای آسیایی اثرگذار باشد؟

یکی از مسائل کلی که همواره با آن مواجه‌ایم، تهدیدها و مزاحمت‌های آمریکا و برخی از هم‌پیمانانش در رابطه با کار با ایران بوده است. اگر این تهدیدها و فشارها را کنار بگذاریم همه کشورهای آسیایی، منافع اقتصادی‌شان را در ارتباط با ما می‌بینند، ولی باتوجه به این‌که نهادهای مالی دنیا تحت کنترل صاحبان ارز بین‌المللی است از طریق فشارهایی که به سیستم‌های بانکی وارد می‌شود، تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

اگر آمریکایی‌ها بخواهند دوباره روی سیستم‌های بانکی فشار آورند، حداقل امروز باتوجه به توافقاتی که تحت عنوان برجام حاصل شده است، زمینه‌های قانونی همکاری کشورها با ما فراهم است و آنها قادرند به لحاظ حقوقی از اقداماتشان دفاع کنند. در مقاطع گذشته هم کشورهایی نظیر اندونزی این موضع را بارها اعلام کرده‌اند که ما به تحریم‌های یکجانبه آمریکا اهمیتی‌ نمی‌دهیم، اما تحریم‌های سازمان ملل را به هر جهت به عنوان عضو سازمان ملل پذیرا بوده‌اند و این تحریم‌ها امروز لغو شده است.

اقدامات جدید آمریکا برمی‌گردد به فاز فشارهای یکجانبه و این مساله، عامل بروز ناخرسندی بیشتر میان کشورهایی خواهد بود که منافعشان در ارتباط با همکاری با ایران و توسعه مناسبات اقتصادی، تجاری، سرمایه‌گذاری و... تعریف می‌شود.

مریم شریف‌زاده - سیاسی