گردشگری خوراک و مزیت‌های ایران

غذا یکی از محرک‌های اولیه سفر است. گردشگری خوراک، این امکان را فراهم می‌کند که گردشگران از تمام حواس پنج‌گانه خود (بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه) برای لذت بردن از تجربه‌هایشان استفاده کنند. خوردن و نوشیدن، تجربه‌های به یادماندنی سفر را ایجاد می‌کند و گردشگران از طریق غذاخوردن و نوشیدن در مقصد برای محصولات فرهنگی هزینه می‌کنند.

بنا بر گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) بیش از یک سوم مخارج گردشگری صرف غذا می‌شود. آمار این گزارش همچنان نشان می‌دهد، سهم بخش خوراک و آشامیدنی در گردش مالی و اشتغال صنعت گردشگری بسته به هدف سفر از 12 تا 49 درصد متغیر است. به عبارتی، غذا و نوشیدنی از منابع مهم در اقتصاد، فرهنگ و پایداری مقاصد گردشگری است که می‌تواند پتانسیل قوی برای تنوع‌زایی مقاصد باشد.

در ایران نیز مانند هر کشور دیگری، انواع مختلفی از غذاهای سنتی و بومی وجود دارد که تاریخچه هرکدام بسیار پرمعناست؛ غذاهایی که با توجه به ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی و فرهنگی همان منطقه، طبخ و مصرف می‌شود. در میان کشورهای خاورمیانه و آسیای غربی، ایران یکی از منحصربه فردترین روش‌های طبخ غذا را دارد. غذای سنتی در ایران طی سالیان دراز، نه‌تنها تحت تأثیر فرهنگ غذایی کشورهای همسایه‌ای چون قفقاز، یونان، روسیه و منطقه خاور نزدیک بوده، بلکه به‌طور بسیار مشهودی، فرهنگ غذایی کشورهای همسایه مانند ترکیه را نیز متأثر از خود کرده است. در طبخ غذای سنتی ایرانیان، برخی مواد گیاهی جایگاه خاصی داشتند؛‌ مانند آلو، انار، به، آلوبخارا، زردآلو و کشمش. یک بشقاب ایرانی، به‌طور عمده شامل برنج و گوشت‌هایی نظیر گوشت بره، مرغ یا ماهی؛ سبزیجاتی چون پیاز، جعفری و انواع گیاهان و مغزها بوده و برای ایجاد طعم و مزه بهتر در غذا، از طعم‌دهنده‌هایی مانند زعفران، لیموعمانی و دارچین استفاده می‌شده است.

با توجه به فواید و کارکردهای گردشگری خوراک و همچنین وجود قابلیت‌های چشمگیر و تنوع مواد غذایی محلی و سنتی در مناطق مختلف کشورمان، پرداختن به این مقوله بسیار با اهمیت است که می‌توان از راه‌های مختلف آن را ترویج کرد. به طور مثال، برگزاری جشن‌ها و جشنواره‌های غذایی یکی از راهکارهایی است که به افزایش هویت محلی جامعه مقصد کمک می‌کند و از این رو مشارکت بیشتر جامعه محلی را به همراه دارد.

در کنار برپایی جشنواره‌ها می‌توان به برگزاری همایش‌های تخصصی در این زمینه نیز اشاره کرد که اتفاقا یکی از آنها با عنوان گردشگری خوراک و توسعه پایدار گردشگری در قالب دو محور اصلی گردشگری خوراک به عنوان یک مزیت برای توسعه و گردشگری درآمد و اشتغال برگزار شد. مدیران گردشگری می‌توانند از دستاوردهای علمی این گونه همایش‌ها به عنوان چراغ راهی برای بهره‌گیری هر چه بیشتر از مزیت‌های گردشگری خوراک برای افزایش جلب گردشگر به کشور بهره گیرند و درآمدهای ارزی ایران را افزایش دهند.

امین پیرمحمدزاده

استاد دانشگاه