آسیب شناسی بهنگام دانشجو در روز 16 آذر و تولد تفکر ضد استکباری

پس از کودتای سیاه مرداد 32، بتدریج مقاومت های مردمی بویژه تشکل‎های دانشجویی (در آن زمان) شکل گرفت.

اما اعم اهداف کودتا عبارت بود از: چپاول دوباره نفت ایران – از بین بردن آثار و نتایج ملی شدن صنعت نفت که در پی سلسله مبارزات مردمی بدست آمده بود – جلوگیری از الگو گشتن ملی شدن صنعت نفت در منطقه و جهان – عدم تسری مکتب کمونیسم و بطور کلی تسلط شوروی بر ایران – سرکوب نهضت مردمی و مانع شدن از قیام های مردمی در برابر دیکتاتوری رژیم پهلوی و دسته آخر غلبه فرهنگ غربی، اروپایی بر فرهنگ اصیل ایرانی، اسلامی جامعه ایران.

با عملیاتی شدن براندازی دولت قانونی مصدق در کشور، دو ابرقدرت انگلیس و آمریکا طرح عادی سازی روابط با ایران را کلید زده و مراکز تصمیم‎گیری را زیر سلطه خویش در آوردند.

یکی از مصادیق بارز تسلط غربیها در آن زمان تأسیس کنسرسیوم نفت بود که به شکل کاملا غاصبانه‎ای منابع نفتی ایران را به یغما می‎برد و تا قبل از پیروزی انقلاب این چپاول ادامه داشت.

بطور اجمالی باید گفت: تاکنون اسناد مربوط به قرارداد کنسرسیوم بین اعضای آن منتشر نشده است. حتی یکبار در کنگره آمریکا از وزیر خارجه خواسته شد تا متن معاهده مذبور را افشا کند، ولی عنوان شد انتشار آن با منافع ملی آمریکا در تضاد است؟!

عادی سازی روابط با انگلیس که طبیعتا بدنبال یک دوران طولانی کشمکش با این دولت قطع شده بود، بعد از روی کارآمدن دولت کودتا (پهلوی دوم) از مهمترین محورهای اعتراض مردمی بویژه دانشجو کشور بود.

آمدن هیأتهای نظامی آمریکا به ایران به همراه چندین کمیته اقتصادی و در نهایت ورود نیکسون معاون رییس جمهور وقت ایالات متحده به تهران، به هر حال بعنوان یکی از مهمترین عوامل تحریک و خیزش مردم و جامعه دانشجویان بر ضدیت با دولت و دستگاه وابسته پهلوی شد.

دانشکده فنی دانشگاه تهران یکی از پیشگامان اصلی حرکت مردمی در برابر قدم گذاشتن موج دوم استکبار و استبداد کشورمان بود. در آن مقطع دانشجویان تسلط ارکان قدرت بدست آمریکا و انگلیس را به مثابه چیرگی دوباره توطئه دشمنان بر این سرزمین تلقی می‎کردند.

بنابراین رژیم پهلوی درصدد سرکوب هر گونه اعتراض و قیام مردمی بویژه قشر دانشجو برآمد. از این رو برای قدرت‎نمایی خود نیروی سرکوب‎گری را وارد دانشگاه تهران کرده، ضمن ضرب و شتم دانشجویان حتی به تاسیسات دانشگاه هم لطمه وارد کردند.

رژیم شاه به خیال خام خود تصور می‎کرد با ایجاد این رعب و وحشت و با شهادت رساندن سه دانشجوی مبارز (شریعت رضوی، قندچی، بزرگ نیا)، برای همیشه قیام مردم را بر ضد سیاست های خود سرکوب خواهد کرد.

اما امروز قیام خونین و ماندگار 16 آذر بر ضرورت حفظ و ادامه دو نکته تأکید دارد: یکی آگاهی از وضعیت موجود و شرایط سیاسی کشور بدین معنا که دانشجو در آن زمان پیام داد، ما می‎دانیم که رژیم شاه در پی چیست و با این اوضاع آینده کشور به چه سمتی خواهد رفت.

اما محور دوم که در شرایط کنونی محیط دانشگاهی کشور باید بیش از پیش نسبت بدان اهتمام ورزد این است که، در قبال اوضاع کشور احساس مسئولیت و تعهد کند. یعنی دانشجو باید در رابطه با موضوعات جاری کشور بی‎تفاوت نباشد.

امروز دانشجوی ما باید بیشتر با مردم و مشکلات آنها عجین باشد تا با شناخت دردهای جامعه با توجه به تخصصی که دارد، در جهت حل آنها گام بردارد. اگرچه اقداماتی در غالب بسیج دانشجویی و جهاد بمنظور فقرزدایی مناطق محروم و غیره صورت گرفته است، اما شناخت و درک صحیح معظلات و مشکلات مردم توسط دانشجو و راهگشایی آنها توسط وی، بایستی به یک فرهنگ در دانشگاه تبدیل شود.

تصور اینکه ما فکر کنیم تنها وظیفه تحصیل داریم و کلیه اقدامات باید بیرون از محیط دانشگاه و توسط دولتها انجام پذیرد، بنظر برداشت درستی نیست. لذا انتظار می‎رود دانشجو و دانشگاهیان ما با استعانت از رهنمودهای مقام معظم رهبری همسویی - همدردی و احساس مسئولیت نسبت به کشور را در خود بیش از گذشته نهادینه سازد.

جواد منصوری - سفیر پیشین ایران در چین و کارشناس سیاست خارجی