مثلث ایجاد نشاط اجتماعی

یکی از بهترین مسائلی که می‌تواند سبب نشاط اجتماعی شود، نشاطی است که از رهگذر کار و اشتغال به دست می‌آید. به عقیده من، کار بهانه‌ای است برای حضور افراد جامعه در عرصه‌های مختلف اجتماع، اما خودِ کار، فی‌نفسه تعیین‌کننده نشاط اجتماعی نیست. فقط می‌تواند به نحوی افراد را تا حدودی رها و مسئولیت‌های اجتماعی آنها را تصریح کند.

یکی از ویژگی‌های دیگری که می‌تواند در نشاط اجتماعی مؤثر باشد محیطی است که فرد در آن قرار دارد. مشخصه بَعد، موقعیت است. این که موقعیت افراد چگونه تعریف و تشریح شده و چگونه قرار است به نیازهایشان پاسخ دهد. بعلاوه، موضع افراد است.

این که فرد در قبال موقعیتی که در آن قرار دارد چه موضعی اتخاذ می‌کند نیز بسیار مهم و حائز اهمیت است. دیگر آن که راهکار افراد برای حل‌وفصل مسائل و مشکلات چه بوده و راه‌حل آنها برای شاد بودن در نوع تخصص و مسئولیت‌شان چیست و تا چه میزان نشاط جنبه عملی پیدا می‌کند. در آخر، مردم چقدر برای شادی و نشاط در زندگی‌شان برنامه‌ریزی دارند و آن چقدر می‌تواند تضمین‌کننده قوای جسمی، روحی و روانی باشد. پس با این ویژگی‌ها باید پذیرفت که نشاط اجتماعی در جامعه ما لازم و ضروری است.

در بررسی وضعیت امروز جامعه در زمینه نشاط اجتماعی، طبیعی است که نمی‌توان نگاهی کمی به قضیه داشت، اما دیدگاه کیفی را می‌توان تا حدودی تشریح کرد. گمان می‌کنم در حوزه‌های مختلفی که کار در آن تنوع و تخصص‌گرایی بیشتری دارد، شادمانی و رهابودگی اجتماعی بیشتر دیده می‌شود. در مقابل، در جاهایی که میزان تعهد و مسئولیت‌پذیری کمتر است، چون استرس‌ها و فشارها بیشتر است و افراد کمتر به بقا فکر می‌کنند و میزان ابهام و تردید بالاست، پس نشاط اجتماعی پایین‌تر خواهد بود. نکته مهم این که، به‌هیچ‌عنوان نباید نشاط اجتماعی دست‌کم گرفته شود.

در بالا و پایین آمدن میزان نشاط اجتماعی نیز سه عامل مؤثر است. اولا، توجه و حساسیت مدیران و مسئولان. در حالی که این افراد (مدیران و مسئولان) بیشتر پست‌های کلیدی را در دست داشته و در بسیاری از تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها نقش دارند، بنابراین جایگاه بارز و برجسته‌ای دارند. ثانیا، تعهد خود افراد است. در واقع، میزان توجه آنها به نقش‌ها و مسئولیت‌هایی که می‌پذیرند. ثالثا، داشتن برنامه و هدف در سطوح خرد و کلان (در موضوع نشاط اجتماعی) است.

اگر بخواهیم مصداقی بحث کنیم باید گفت، شهرداری‌ها و مراکز تعلیم و تربیت هر منطقه‌ای می‌توانند دست‌به‌کار شوند و با مشاوره‌های درمانی اختصاصی، نشاط اجتماعی را بازتعریف و روی آن کار کنند. بعلاوه، سازمان بهزیستی می‌تواند با همکاری شهرداری‌ها و بنا به ظرفیت هر منطقه و تناسب میزان شادی‌ها، از روان‌شناسان و روانکاوان و ارتباط‌شناسان بهره ببرند تا بتوانند مسأله نشاط را در جامعه به‌عنوان امری لازم نهادینه کنند. ضروری‌تر از اینها، وجود یک برنامه کلان در سطوح کشوری است.

دکتر غلامرضا آذری

مدرس و کارشناس رسانه