نوای حزن‌انگیز کرنا در محرم گیلانیان

کرنا یکی از سازهای منطقه است که تا پیش از این برای اطلاع‌رسانی و اعلام خبر به مردم از آن استفاده می‌شد و امروزه تنها به عنوان ساز مراسم عزاداری شخصی و مذهبی از آن استفاده می‌شود، کرنا معمولا به صورت دسته‌جمعی نواخته می‌شود که یک نفر سرگروه است و بقیه او را همراهی می‌کنند.

کرنا بجز ایام سوگواری امامان بویژه امام حسین (ع )، در یادبود شهدا و برای خانواده‌هایی که داغ جوان دیده باشند نیز نواخته می‌شود.

کرپ‌زنی در لاهیجان

کرپ، تکه‌چوبی استوانه‌ای است به سنگینی 400 تا 600 گرم که از میان به دو برابر تقسیم شده و هر پاره تسمه‌ای چرمی پیکر خود دارد و دست کرپ‌زن میان آن قرار می‌گیرد و می‌تواند به آسانی آن را بر هم بکوبد. در این عزاداری افراد دو قطعه چوب کرپ در دست دارند، با وزن مرثیه خاصی که مرثیه خوان آن را می‌خواند آنها را به هم می‌کوبند و قسمتی از مرثیه را به عنوان جواب خواننده مرثیه تکرار می‌کنند. چهل منبر در لاهیجان نیز از جمله مراسم محرمی است. در این مراسم، خانه‌هایی که در طول سال مجالس روضه‌خوانی داشته‌اند، منبری را که بر آن روضه خوانده شده از خانه بیرون آورده و در کنار خانه قرار می‌دهند و تشتی که تا نیمه از گل انباشته شده روی منبر می‌گذارند و مقداری برنج در کنار تشت در ظرفی دیگر قرار می‌دهند. با غروب آفتاب، سوگوارانی که نیازی در دل دارند در حالی که 72 شمع و 72 دانه خرما به یاد 72 شهید دشت کربلا در دست دارند از چهل منبر می‌گذرند. سوگواران در کنار هر منبری که می‌گذرند شمعی را بر می‌افروزند و بر گل درون تشت فرو‌می‌کنند. سپس دانه‌ای خرما در کنار تشت می‌گذارند و چند دانه برنج از کنار تشت برمی‌دارند و پس از خواندن دعا و بیان خواسته‌اش به سوی منبر دیگر می‌روند و از چهل منبر می‌گذرند.

لال‌پله

در این مراسم در شبی که شمع به دستان از کوچه‌های تاریک لاهیجان می‌گذرند زن‌هایی که تلاش می‌کنند کسی آنها را نشناسد، از کوچه‌ها می‌گذرند و خانه‌های ویژه‌ای می‌جویند که از آشپزخانه‌هایشان بوی شیرین‌پلو آمیخته به زعفران می‌آید. این زنان که بیماری در خانه داشته یا خواسته‌ای در دل یا شکمی گرسنه، کفگیری بر در می‌کوبند و چون در باز می‌شود بدون هیچ کلامی دیگ و کفگیر را به صاحبخانه داده و او مقداری از شیرین‌پلو ریخته‌شده را که نثار نام دارد با همان کفگیر در دیگ می‌ریزد و به وی باز‌می‌گرداند. زن دارای خواسته، این کار را در 40 یا 72 خانه انجام می‌دهد و آنچه را گرد آورده به خانه می‌برد و با دیگر افراد خانه می‌خورد به این امید که حاجت و خواسته‌اش برآورده شود. این مراسم لال‌پله نام دارد، زیرا دارنده خواسته و گردآورنده خوراکی، سخنی نمی‌گوید و پله هم در زبان گیلکی به معنی برنج پخته است.

ضرغام قاسمی

جام‌جم گیلان