نقطه عطف در روابط تهران و مسکو

اما روابط دو کشور رفته‌رفته به سمت گرم شدن پیش رفت و در دومین دوره که بعد از فروپاشی شوروی بود، تعاملات دو کشور تقویت شد.

مرحله سوم روابط، در پنج سال اخیر رقم خورده که مرحله حساسی است و در این مرحله، روسیه تلاش کرده است ذهنیت منفی مردم ایران نسبت به مسکو را که بخشی از آن به دلیل حمایت شوروی از رژیم بعث عراق در جنگ تحمیلی بود، اصلاح کند.

البته با وجود ذهنیت‌های منفی گذشته، از آنجایی که جمهوری اسلامی ایران با آمریکا و مجموعه غرب، مشکل داشت بی‌میل نبود که به سمت روسیه حرکت کند و مسکو نیز توانست از این فرصت بخوبی استفاده کند و با توسعه همکاری‌ها با تهران، سنگ بنای استراتژیکی را در روابط دو کشور بنیان گذاشت که می‌توان از تکمیل نیروگاه هسته‌ای بوشهر و تحویل سامانه موشکی اس 300، به عنوان دو اقدام مثبت روسیه یاد کرد که بخشی از ذهنیت‌ منفی گذشته را پاک کرد.

علاوه بر این مسائل، تحولات جدیدی در حال وقوع است که ما را به سمت همکاری‌های بیشتر سوق می‌دهد.

یکی از این تحولات، بحث سوریه است که همکاری ایران و روسیه در این کشور، یک همکاری استراتژیک به تمام معنا بوده و هر زمان، این همکاری‌ها بیشتر شده، موفقیت‌ها نیز افزایش یافته و هر زمان شاهد خدشه‌ای در همکاری دو کشور در سوریه بوده‌ایم تحولات، رنگ و بوی دیگری گرفته و شرایط به سمتی رفته که زیاد به سود منافع دو کشور نبوده است.

عرصه‌های دیگری نیز هست که می‌تواند توسعه‌دهنده همکاری‌ها باشد که یکی از آنها تداوم همکاری‌های نظامی و استراتژیک در سطح بالاتر است.

روسیه در این زمینه نباید محدودیتی برای خود قائل باشد و در حوزه تکنولوژی و دانش نظامی باید با جمهوری اسلامی ایران، در سطح بالا همکاری کند، زیرا تقویت ایران، به نوعی تقویت روسیه است و بسیاری از تهدیدهایی که متوجه ایران است، برای روسیه نیز تهدید به شمار می‌رود.

بحث دیگر که بسیار استراتژیک است و در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند مطرح باشد همکاری‌ها در حوزه انرژی است و علاوه بر این مباحث، کریدور شمال – جنوب نیز از موضوعات مهم در روابط دو کشور است.

در مجموع، شرایط بین‌المللی، شرایط منطقه‌ای و شرایط داخلی دو کشور ایران و روسیه، اقتضا می‌کند که دو کشور به سمت همکاری بیشتر سوق پیدا کنند و دیدار روحانی و پوتین می‌‌تواند نقطه عطفی در این زمینه باشد.

دکتر نوذر شفیعی - استاد دانشگاه