مسیر دگردیسی رسانه‌های نو

خاصیت نخست، آموزش‌دهندگی به رسانه‌های پیش از خود که مراد عمدتا رسانه‌های نوپدید نسل قبل از خود و عموم رسانه‌های سنتی است.

خاصیت دوم، تغییر جریان نقل و انتقال از جامعه به رسانه است. به این معنا که تا قبل از دوران کنونی، جامعه و رسانه در یک جریان نسبتا برابر تاثیرگذار و تاثیرپذیر بودند؛ ولی در حال حاضر این جریان به صورت تقریبا یکطرفه در حال خودنمایی است‌. تا پیش از این پدیده شبکه‌های اجتماعی به عنوان مسیر اصلی نقل و انتقال میان دو فضا تلقی می‌شد، اما در حال حاضر اجتماعات شبکه‌ای شده با محوریت مرکز شدن شبکه‌های اجتماعی درحال ایفای نقش در همه حوزه‌ها در جوامع است .

خاصیت سوم، انتقال مراکز کلونی ساز‌های گفتمانی به‌خصوص در حوزه‌های روشی از فضای رئال به فضای مجازی و سپس انتقال دوباره پس از پردازش از مجاز به رئال است که به بیان ساده‌تر یعنی انتقال مراکز کنترل در حوزه‌های اندیشه‌ای و برنامه‌ای از فضای رئال سنتی به فضای مجازی رئال.

در این ارتباط سه اتفاق نیز افتاده است .

اتفاق نخست، تحدید حوزه‌های اثرگذاری رسانه‌های سنتی بر میزان و ضریب پذیرش مخاطبان در حوزه‌های رفتاری و توسعه‌ای

اتفاق دوم، تاثیرپذیری غیرچارچوب‌مند رسانه‌های سنتی از رسانه‌های نوپدید به بهانه‌های تعاملی شدن رسانه‌های سنتی در قبال مخاطبان

اتفاق سوم، پذیرش نقش کمکی شدن از سوی رسانه‌های سنتی در برابر رسانه‌های نوپدید

این یعنی رسانه‌های سنتی دگردیسی‌های مرتبه‌ای خود را لاجرم در حال تعریف کردن در بستر و متن رسانه‌های نوین می‌بینند و این یعنی سه حوزه اراده، هویت و ماهیت در دو رکردن تاثیرگذاری بر مخاطب و تاثیر‌پذیر کردن مخاطب در حال انتقال از داشته‌ها و پرداخته‌های رسانه‌های سنتی به رسانه‌های نوپدید است‌.

در یک نگاه هر چند این دگردیسی غیرقابل اجتناب است، ولی انفعال رسانه‌های سنتی به واسطه تعریف کردن حوزه‌های اثربخشی‌شان در رسانه‌های نوپدید به منزله پذیرش تدریجی از دست دادن حوزه‌های استحفاظی در قبال مخاطب است و این انفعال در نهایت به دو حوزه رسیده است . حوزه کپی‌های شکلی و حوزه توزیع در فضای رئال به واسطه مدل‌های مجازی.

در فرجام بحث به اختصار می‌توان این گونه موضوع را جمع‌بندی کرد: رسانه‌های سنتی در مسیر دگردیسی‌شان در مقطع رویارویی با رسانه‌های نوین از حیث به‌روز‌رسانی توانمندی‌هایشان به نسبت افزایش سطح نیازها و انتظارات مخاطبان دچار نوعی سکون شدند که این توقف بناچار ـ نه از روی برنامه‌ریزی هوشمندانه قبلی برای اقدامات بعدی ـ سبب شد رسانه‌های سنتی به فکر بهره‌برداری از امکانات و بسترهای رسانه‌های نوین بیفتند‌. از این رو فرآیند مخاطب ـ شهروند‌سازی‌های جاری و عادی که تا پیش از این نوعی مونوپل نزد رسانه‌های سنتی تلقی می‌شد، به فرآورده‌ای در سطح رفتارسازی همگانی، اما هوشمندی‌های مبتنی بر مهندسی اجتماعی نشأت گرفته از فعل و انفعالات نرم‌افزاری تبدیل شود. از این رو به نظر می‌رسد اگر رسانه‌های سنتی در کوتاه‌مدت در این بستر اجتماعی، سیاسی، امنیتی و حتی اقتصادی در حال تعریف از سوی رسانه‌های نوپدید، قوانین و ورودی‌ها و خروجی‌های مطمئن تحت کنترل خود را تعریف نکنند، قطعا به بخشی از آثار باستانی قابل اشاره نزد رسانه‌های سنتی تبدیل خواهند شد.

دکترعلیرضا داوودی

کارشناس رسانه