خبر فدای غرض

خبرگزاری ایسنا سال‌هاست که اخبار سازمان صداوسیما را پوشش می‌دهد و لینک مجزا و مشخصی را در ذیل سرویس فرهنگ و هنر خود به همین منظور در نظر گرفته است. این‌که یک خبرگزاری اخبار مرتبط با رسانه ملی را در قالب‌های مختلف از جمله خبر، گزارش، مصاحبه، تحلیل، طنز و حتی کاریکاتور پوشش دهد؛ اتفاق مبارکی است، اما به این شرط که از جاده انصاف به بیراهه بی‌انصافی نزده و از در غرض‌ورزی و هجمه‌های بی‌رحمانه و بی‌ملاحظه وارد نشود.

ماهیگیری از آب گل‌آلود

یک بررسی آماری نشان می‌دهد که ایسنا از ابتدای سال 95 تا به امروز (بدون احتساب روزهای تعطیل ابتدایی سال) قریب به 190 مطلب با محوریت سازمان صداوسیما کار کرده است که سهم هر روز به شکل میانگین می‌شود هشت مطلب. از زاویه‌ای دیگر، این خبرگزاری در اغلب روزها و نه به شکل همیشگی، 60 درصد این مطالب را به اخبار، 20 درصد را به گفت‌وگو و مصاحبه با نویسندگان، بازیگران، کارگردانان و منتقدان، 10 درصد را به تحلیل و طنز در قالب یادداشت و گفت‌وگو و 10 درصد مابقی را به جوابیه‌های روابط عمومی‌های شبکه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی اختصاص داده است.

در این میان، بیشترین منفی‌بافی‌ها و سیا‌ه‌نمایی‌ها در گفت‌وگوها، مصاحبه‌ها و گزارش‌های ایسنا به چشم می‌خورد. تقریبا نیمی از گفت‌وگوها و گزارش‌ها رویکرد منفی داشته و به نیت هجمه به رسانه ملی شکل گرفته است. این نسبت در یادداشت‌ها، تحلیل‌ها و مطالب طنز به صددرصد رسیده و تقریبا همه این مطالب دارای زاویه و جهت تند با منافع و سیاست‌های صداوسیما هستند. این خبرگزاری با گزینش و چیدمان سوژه‌‌های چالش‌برانگیز و تماس با افرادی که با رسانه ملی به مشکل برخورده‌اند، بر موج احساسات سوار شده و به تعبیر عامیانه، از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرد.

برای مثال، در همین یک هفته‌ای که از اردیبهشت ماه گذشته است، چهار مصاحبه را ترتیب داده که همه مصاحبه شوندگان در قالب تیترهایی همچون شرایط در تلویزیون خاص شده است، با این مدیریت لجباز خیلی‌ها بیکار شده‌اند، چرا صداوسیما آنقدر از مسائل روز دور است؟! و سریال‌ها به آگهی بازرگانی تبدیل شده‌اند، یکسره به تلویزیون و آثارش تاخته و در این میان رادیو را هم از تیغ تیز انتقاد بی‌نصیب نگذاشته‌اند. ایسنا همچنین در شمایل یک مطلب شبه‌طنز با عنوان «اندر حکایت یک کاریکاتور تلویزیونی!» به تلویزیون تاخته و بی‌انصافی را از حد گذرانده است. برای مثال در بخشی از این مطلب آمده است: «رسانه ملی حدودا 90 شبکه رادیویی و تلویزیونی دارد، اما مردم ترجیح می‌دهند به‌جای دیدن «90 شبکه»، فقط خود «نود» را ببینند و نه شبکه‌هایش را! شاید می‌خواهند از کارشناسان پیگیر شوند که چرا رسانه ملی اینقدر در تله آفسایدگیری رسانه‌های کوچک و بزرگ گیر می‌کند؟»

فقط سیاه‌نمایی و تخریب

گزارش‌های منتشر شده در خبرگزاری ایسنا هم با چنین سیاستی طراحی و نوشته می‌شود و قرار است همه چیز بر مبنای سیاه‌نمایی و تخریب باشد. باز برای مثال، در گزارشی تحت عنوان «برنده رقابت تلویزیون و شبکه نمایش‌ خانگی کدام است؟» در مقام قیاس میان این دو رسانه که کاملا مختصات و مشخصات متمایز و متفاوت دارند، برآمده و در انتها هم در اقدامی قابل‌ پیش‌بینی، شبکه نمایش خانگی را برنده این کارزار خودساخته و تصنعی معرفی کرده است.

نمونه‌ای دیگر؛ ایسنا در مطلبی به تاریخ سه‌شنبه 17 فروردین با رودررو قرار دادن دو مرکز «امور نمایشی سیما» و «گسترش فیلمنامه‌نویسی صداوسیما» حضور و فعالیت آنها را نوعی موازی‌کاری و در خلاف جهت سیاست کوچک و چابک‌‌سازی که اتفاقا رسانه ملی بشدت پیگیر آن است، پنداشته و سعی در تلقین آن به خوانندگان دارد.

تشدید هجمه‌ها پس از پخش برنامه‌های نوروزی

محور درصد قابل توجهی از مصاحبه‌ها، تحلیل‌ها و گزارش‌های دیگر خبرگزاری ایسنا بر سیاه‌نمایی و وارد کردن اتهاماتی همچون افت کیفیت برنامه‌ها، بدهکار بودن به همه، موازی‌کاری، فقدان خلاقیت و نوآوری، تقلید و کپی‌کاری و... است.

این اتهامات پس از پخش برنامه‌های نوروزی تلویزیون رنگ و شکل جدی‌تر به خود گرفت و به یک موج‌آفرینی چندبعدی و از پیش طراحی شده تبدیل شد.

خبرگزاری ایسنا با انتخاب تیترهایی همچون با دستان خودمان مخاطب را فراری می‌دهیم!، ساخت برنامه‌های ضعیف را گردن بی‌پولی نیندازیم، استراتژی تقلید در صداوسیما؟، دفاعی از سریال‌مان ندارم و... تحت پوشش عنوان کلی نقدی بر عملکرد تلویزیون در نوروز 95 یکسره تلویزیون را به باد انتقاد گرفت و ناجوانمردانه نواخت.

همنوایی با رسانه‌های معاند

همه مطالب منفی ایسنا علیه رسانه ملی در روزهای نه‌چندان پرشماری که از آغاز سال جدید گذشته، تنها به این گفت‌وگوها و تحلیل‌ها محدود و خلاصه نشده و بوفور می‌توان از این دست مطالب سراغ گرفت.

انعکاس و بازتاب گزارش «گاردین» درباره شرایط صداوسیمای ایران در سال‌های اخیر و ادعای کاهش مخاطبان تلویزیون، اختلاف‌ صداوسیما با دولت یازدهم و همچنین طرح انتقادهایی به عملکرد صداوسیما در قبال پوشش مذاکرات هسته‌ای و اخبار مربوط به برجام از جمله دیگر مطالب ایسناست که در تضاد کامل با منافع رسانه ملی قرار دارد.

باز هم هست؛ مطالبی با چنین تیترهای عریان و خط‌دهنده‌ای؛ اقدامی که تلویزیون را از وجاهت انداخت، هنوز از تلویزیون طلبکارم، شکست تلویزیون از تلگرام؟، انتقاد رئیس مجلس از صداوسیما، مدیران تلویزیون اجازه دهند محدودیت‌ها برداشته شود، با پول «معمای شاه» می‌توانستند چند «شهرزاد» بسازند، کار کردن در تلویزیون دیگر افتخار نیست و ....

آخرین مورد مشعشع هم به اتهام صدا و سیما مبنی بر متعهد نبودن به قرار دادش با فدراسیون فوتبال باز می گردد. ایسنا مدعی شده در شرایطی که باشگاه‌های ایرانی روزهای سخت مالی را پشت سر می‌گذارند رسانه ملی درآمدهای میلیاردی از ورزش فوتبال دارد. این خبر گزاری در حالی از مشکلات سخت مالی صحبت می‌کند که رقم قرار داد بازیکنان فوتبال در جامعه حساسیت برانگیز شده است. این خبرگزاری تمام تلاش خود را به خرج داده تا صدا و سیما را مقصر همه مشکلات فوتبال ایران جلوه دهد. با این رویه بعید نیست که به زعم ایسنا در صورت عدم صعود تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی مقصر اصلی رسانه ملی باشد.

همه آنچه در بالا ذکرش رفت، سندی است بر این ادعا که خبرگزاری ایسنا با رسانه ملی که همه می‌دانند با چه چالش‌ها و کاستی‌هایی دست به گریبان است، نه‌تنها از باب مدارا و نقد منصفانه وارد نشده که بماند؛ شمشیر را از روبسته و بی‌رحمانه و ناجوانمردانه به این رسانه که در خط مقدم جنگ نرم قرار دارد می‌تازد.

چنین رویکرد و سیاستی شاید اگر از سوی یک رسانه معاند انتخاب و اعمال شود، چندان جای تعجبی نداشته باشد، اما از یک رسانه داخلی درون نظام بعید و دور از ذهن به نظر می‌رسد.