ملاقات با بانوی 7000 ساله تهرانی

کمتر کسی است که خبر کشف اسکلت بانوی 7000 ساله در قلب بازار تهران را نشنیده باشد؛ اتفاقی که نه‌تنها بسیاری از مردم تهران بلکه بیشتر کارشناسان را نیز غافلگیر کرد؛ کارشناسانی که گمان می‌کردند قدمت استقرار انسان در تهران حتی به هزار سال هم نمی‌رسد، اما کشف این اسکلت و اهمیت آن سبب شد تا مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری تصمیم بگیرند محوطه‌ای را که این اسکلت در آن کشف شده به سایت‌موزه تبدیل کنند، اما گویا این بانوی 7000 ساله برای ساخت و افتتاح سایت‌موزه‌اش باید 7000 سال دیگر صبر کند.

همین شد که مسئولان پژوهشگاه میراث فرهنگی تصمیم گرفتند تا اسکلت این بانو را به موزه ملی انتقال دهند و برای عموم به نمایش گذارند.

افزایش 4000 ساله تاریخ پایتخت

سیدمحمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی درباره هدف از به نمایش گذاشتن این اسکلت و آثار به دست آمده از خیابان مولوی که نشان‌دهنده استقرار 7000 ساله انسان در این منطقه است، به جام‌جم می‌گوید: اهل تهران باید آگاه باشد که در چه بستری زندگی می‌کند. این اسکلت چیزی حدود 4000 سال سابقه سکونت در تهران را افزایش داده است. وقتی ما در چنین بستر تاریخی‌ای زندگی می‌کنیم، باید با احترام بیشتری در این شهر قدم برداریم و نسنجیده عمل نکنیم.

دکتر جبرئیل نوکنده، مدیر موزه ملی ایران نیز درباره این نمایشگاه به جام‌جم می‌گوید: ما در موزه ملی آثاری همزمان با اسکلت بانوی 7000 ساله در بخش پیش از تاریخ موزه ملی داشتیم. برای مثال آثاری از چشمه‌علی ری یا سیئلک کاشان که همزمان با آثار فرهنگی یافت شده از سایت خیابان مولوی تهران به‌شمار می‌آیند. به گفته او، براساس این همزمانی و جذابیتی که برای بازدیدکنندگان به‌وجود می‌آورد، پیشنهاد دادیم تا زمانی که سایت موزه خیابان مولوی آماده شود، این اسکلت در موزه ملی به نمایش گذاشته شود و در صورتی‌که سایت‌موزه مذکور افتتاح شد، این آثار به این موزه عودت داده می‌شود.

به گمان او نمایشگاه‌هایی از این دست مانند خون جدیدی است که در رگ‌های بدن جاری می‌شود، زیرا آثار جدید سبب می‌شود مخاطبان دوباره برای تماشای این آثار به موزه بیایند یا کسانی که تاکنون به موزه نیامده‌اند برای بازدید از موزه تشویق شوند.

انتظار برای کاوش‌های جدید

محمداسماعیل اسماعیلی‌جلودار، سرپرست گروه باستان‌شناسی در جنوب بازار تهران، این اسکلت را شاخص یک دوره فرهنگی در این منطقه می‌نامند و به جام‌جم می‌گوید: باید توجه داشت که این منطقه شامل چند دوره فرهنگی تلقی می‌شود که از دوره نوسنگی بدون سفال تا هزاره پنجم پیش از میلاد را دربرمی‌گیرد و نشان‌دهنده استقرار بشر در این منطقه است.

به گفته او، کاوش‌های صورت گرفته در این منطقه نشانگر این است که استقرار در محوطه وسیع‌تری وجود داشته و به احتمال زیاد با کاوش در بخش‌های اطراف آن، آثار دیگری به دست خواهد آمد. او با بیان این‌که باید کاوش‌های تکمیلی دیگری در این محوطه صورت گیرد، ابراز امیدواری می‌کند که مسئولان قدر این اتفاق را بدانند و بیشتر به حفاظت آن توجه کنند. بانوی 7000 ساله با 34 شیء دیگر که در کاوش‌های خیابان مولوی به دست آمده به مدت 50 روز در نمایشگاه کشفیات باستان‌شناسی آثار 7000 ساله در موزه ملی ایران میزبان علاقه‌مندان است.

در این نمایشگاه افزون ‌بر پنج قطعه سفال شکسته منقول 7000 ساله، 29 ابزار سنگی به نمایش درآمده‌اند که 17 قطعه آن متعلق به 8500 سال پیش و بقیه ابزارهای سنگی، همدوره با زن 7000 ساله هستند، از جمله ظرف سالمی که بالای سر این بانوی 7000 ساله به دست آمده بود.

به گفته نوکنده، این نمایشگاه قرار است تا پایان دهه فجر در این بخش از موزه ملی ایران دایر باشد و در صورتی که نمایشگاه دیگری جایگزین آن نشد، مدت آن تا نوروز تمدید می‌شود.

داستان یک اکتشاف بزرگ

بیشتر به داستان‌های علمی ـ تخیلی می‌ماند؛ دختر دانشجویی در بازار تهران قدم می‌زد که ناگهان در میان گل و خاک حفاری‌های شرکت فاضلاب تهران چند قطعه سفال خردشده می‌بیند. متوجه قدمت این سفال‌ها می‌شود یکی دو تکه از این سفال‌ها برداشته و نزد استاد باستان‌شناسش می‌رود. استاد هم قدمت این قطعات را تائید می‌کند و با ورود سازمان میراث فرهنگی به ماجرا، حفاری‌های شرکت فاضلاب متوقف می‌شود. اسماعیلی به عنوان سرپرست پژوهش‌های باستانشناسی کاوش‌ را آغاز می‌کند و با کشف شواهد دیگری از استقرار انسان در این منطقه، به کاوش در بخش‌های دیگری از منطقه می‌پردازد و سرانجام به کشفی بزرگ دست می‌یابد؛ اسکلتی متعلق به 7000 سال پیش.

کمیل انتظاری - فرهنگ و هنر