پریدن زیر سقف آسمان

انسان مانند پرندگان آرزوی پرواز داشت و در مخیله خود پرواز با اژدها، اسب بالدار و بال برای خود ساخت. بنابراین در طول تاریخ، وسایل مختلف رویای دیرینه انسان را که دو بال برای پرواز داشته باشد، تحقق بخشید.

ساخت هواپیما، دنیای جدیدی از تجربه پرواز را پیش روی بشر گشود، اما سال‌ها پس از اختراع آن، انسان روش‌های دیگری را برای پرواز جست‌وجو کرد. پرواز با هواپیما دور از دسترس عموم بود و افرادی خاص می‌توانستند در پهنه آسمان جولان دهند.

بنابراین با اختراع کایت در دهه 70 میلادی، پرواز جنبه مردمی‌تری به خود گرفت، اما سختی فراگیری و حمل وزن، مشکلاتی در شکل‌گیری این نوع پریدن به وجود آورد تا این که اواسط دهه 80 میلادی، پاراگلایدر بسیاری از مشکلات را برای زمینی‌های عشق پرواز برطرف کرد.

امروزه پاراگلایدر ساده‌ترین و مردمی‌ترین شکل پرواز به شمار می‌آید. پاراگلایدر، توسط بندهای هدایت به راست و چپ فرماندهی می‌شود و فرد قابلیت کم و زیاد کردن سرعت خود را توسط این بندها دارد.

پرواز با پاراگلایدر، زیباترین و لطیف‌ترین نوع پرواز شخصی است. خلبان به آرامی از سطح شیب‌دار کوه به سمت پایین می‌دود و با حالتی به شکل سُر خوردن در آسمان از کوه جدا می‌شود. خلبان برای شروع پرواز به انجام دادن سقوط آزاد یا پرش از صخره نیاز ندارد. نشست و برخاست با پاراگلایدر به نرمی و آرامی برابر با توان بدنی خلبان برای دویدن است و هنگام پرواز به هیچ وجه حالت ترس از افتادن به انسان دست نمی‌دهد.

با یاعلی پرواز کن

انسان عاشق پرواز با کوله‌ای پر از عطر نفس‌هایش در مسیر کوه تا رسیدن به قله با طبیعت هم‌نفس می‌شود. پرواز و حس آزادی؛ پروازی تا سجده بر آسمان با راز و نیازی که در آن پاکی ابرها جاری است و بالی که او را سمت خدا می‌کشاند.

محسن عطاران از استادان باتجربه سقوط آزاد، کایت و پاراگلایدر که امروز در 67 سالگی شاگردان زیادی دارد، درباره تاریخچه پرواز در ایران با این وسایل می‌گوید: پیش از انقلاب، هواپیماهای بدون موتور حوالی خانه‌مان واقع در دوشان‌تپه به پرواز درمی‌آمدند که برای من جالب بود. یک روز در 16 سالگی به مرکز آموزش فنون هوایی مراجعه و در سقوط آزاد ثبت‌نام کردم.

پرواز از همان روزها برای من حس عجیبی داشت و با اشتیاق فراوان پس از 74 بار پریدن فارغ‌التحصیل شدم. فعالیت‌های مان بعد از انقلاب ادامه پیدا کرد، طوری که با کمک بهرام افشارزاده، رئیس سابق کمیته ملی المپیک و مدیر عامل کنونی باشگاه استقلال در سال 61 فدراسیون چتربازی را تاسیس کردیم.

عطاران علاوه بر مربیگری سقوط آزاد، از پیشگامان کایت سوار در ایران و پایه گذار تیم پاراگلایدر«یاعلی» است. او از خاطراتش در سقوط آزاد می‌گوید: روز تاسیس فدراسیون چتربازی در استادیوم آزادی همزمان با یکی از بازی‌های پرسپولیس با چتر فرود آمده بودم که سبب شد تماشاگران به وجد بیایند، اما مهم‌ترین خاطره‌ام چترکشیدن بر فراز حرم حضرت معصومه(س) در قم بود.

رفته بودیم قم تا باشگاه بسیج این شهررا افتتاح کنیم. قرار نبود در کنار صحن فرود بیایم، اما در آنجا متوجه کابل فشار قوی در محل تعبیه شده برای فرود شدم و چاره‌ای نداشتم جز این که در صحن خانم معصومه بنشینم. بعد از فرود، تولیت حرم که از دیدن من با چتر متعجب شده بودند، برای دستگیری من آمدند که مرحوم آیت‌الله مشکینی دستور دادند کاری با من نداشته باشند.

ایشان مرا خواستند و گفتند سقوط مرا دیده‌اند و اجازه دادند از صحن خارج شوم. آن روز با هم نماز خواندیم و ایشان به من لقب شجاع دادند.

در حال حاضر، برای رشته‌های پروازی انجمن ورزش‌های هوایی دایر شده که اختلافات انجمن با سازمان هواپیمایی کشور برای اداره این ورزش‌ها مشکلاتی را متوجه ورزشکاران آنها کرده است.

پیشکسوت ورزش‌های هوایی می‌گوید: زمان افشارزاده زمین شماره 2 آزادی را به ما داده بودند و آنجا تمرین می‌کردیم. با کایت از گردنه امامزاده هاشم می‌پریدیم و بعد با پاراگلایدر پروازمان شروع شد. با همکاری مسئولان شهرداری منطقه 5، ابتدا سایت شهران را راه‌اندازی کردیم و بعد جنت‌آباد را.

عطاران که از سقوط آزاد آغاز کرده و بعد کایت سوار شده و پاراگلایدر را دنبال می‌کند، اینک مربی پیشکسوت ورزش‌های هوایی است.

او درباره تفاوت عمده این ورزش‌ها می‌گوید: به پرنده‌های کایت و پاراگلایدر خلبان می‌گویند در صورتی که در سقوط آزاد شما از داخل هواپیما یا هلیکوپتر می‌پرید و خلبان همه جا را می‌بیند و برنامه‌تان را تعیین می‌کند. در پاراگلایدر باید 60 ساعت دوره هواشناسی ببینید. این مربی باسابقه ورزش‌های هوایی که تجربه پریدن در رقابت‌های بین‌المللی آلمان را هم دارد، می‌گوید تاکنون تیم یاعلی قهرمانان زیادی را معرفی کرده است که مربی شده‌اند و به کار آموزش مشغول هستند. عطاران ادامه می‌دهد: تیم پاراگلایدر یاعلی با یاعلی گفتن و علیته، علیته... پرواز را آموخته است و خوشحالیم که نزدیک به پنج دهه با رمز یاعلی پرواز می‌کنیم.

بلاتکلیفی به دلیل یک اختلاف

براساس گفته‌های محسن عطاران، هم اینک ورزشکاران ورزش‌های هوایی در شهرهای مختلف فعالیت دارند؛ نکته‌ای که محمد قره‌جانلو یکی از مربیان پاراگلایدر در گرگان روی آن صحه می‌گذارد و می‌گوید: ورزشکاران مستعدی در شهرهای مختلف داریم که پرواز می‌کنند، اما متاسفانه اختلاف بین انجمن ورزش‌های هوایی با سازمان هواپیمایی کشور برای اداره این ورزش، مشکلاتی را برای همه ما به وجود آورده است. ما بلاتکلیف هستیم و موقعیت جهانی ورزش‌های هوایی به خطر افتاده است.

قره‌جانلو سال‌های 2008، 2010 و 2012 در سه دوره رقابت‌های جهانی پاراگلایدر در ترکیه شرکت کرد و عناوین قهرمانی و سومی این رقابت‌ها را در اختیار دارد، اما جدا از این قهرمانی‌ها فلسفه اعتقادی پرواز برای قره‌جانلو خارج شدن از کره خاکی و رهایی در آسمان است؛ تو گویی جدایی روح از جسم.

قره‌جانلو می‌گوید، مادامی که ایمنی برقرار باشد این ورزش‌ها خطری ندارند. او ادامه می‌دهد: باید کنترل هیجانی داشته باشید. در غیر این صورت آسیب می‌بینید. کارهای غیرعادی اصلا توصیه نمی‌شود بلکه باید آموزش‌ها را مرحله به مرحله اجرا کرد.

این مربی پاراگلایدر می‌گوید: آموزش برای آقایان و خانم‌ها فراهم است، به ویژه خانم‌ها به‌راحتی جذب این ورزش می‌شوند و با پوشش مناسب پرواز می‌کنند.

لذت پرواز...

فریسا نکومنش راد، یکی از این پروازکننده‌های خانم است که تاکنون فنون پاراگلایدر را به خوبی آموخته، پروازهای متعددی داشته و اینک یکی از مربیان برجسته پاراگلایدر است. او از آرزوهای دوران کودکی‌اش برای پرواز می‌گوید و این که همیشه حس پرواز با او همراه بوده است. نکومنش راد ادامه می‌دهد: از بچگی دوست داشتم به جاهایی که راحت نمی‌رسم، بروم و کشف‌های تازه‌تر داشته باشم. این حس را در پرواز بیشتر پیدا کرده‌ام. سختی‌های خودش را به همراه دارد، اما لذت پرواز در وجود من است.

این ورزشکار پاراگلایدر در توصیف روزهایی که برای پرواز به سمت بلندی‌ها می‌رود، می‌گوید: برخلاف خیلی‌ها که با اتومبیل تا ارتفاع می‌روند، من این مسافت را پیاده طی می‌کنم. دوست دارم ابتدا کوه را زیر پاهایم حس کنم و بعد که به بلندی رسیدم و آماده پریدن شدم، حس مشترکم را با کوه قسمت کنم. پشت به کوه و رو به دشت به پرواز درمی‌آیم و زیر پاهایم خالی می‌شود. خیلی‌ها از حس من در همان لحظه می‌پرسند که آن پایین چه می‌بینی. باور کنید نگاهم به افق است، به بلندی‌های بیشتر. وقتی به اوج رسیدم همه چیز از آن بالا برایم کوچک است. حسی که نکومنش راد در آن بالاها دارد، خواندنی است. او می‌گوید: زیر پوتین‌هایم شهر و متعلقات آن کوچک‌اند. با جاده‌های هوایی آشنا شده‌ام و مسیر را طی می‌کنم، چیزهایی هستند که روی زمین برای من خیلی اهمیت دارند، اما از بالا که نگاه می‌کنم می‌بینم چقدر کوچک شده‌اند و اهمیت خود را برای من از دست می‌دهند.

برای تماشاگر زمینی، نگاه کردن به پرواز ساده است، اما یک انسان پرنده هرگز نمی‌تواند تمام احساسش را از یک پرواز بگوید. از صدای باد، از وسعت آسمان و خدایی که در این نزدیکی است... .

پاراگلایدر، از ایمنی تا خطر

رعایت نکردن قوانین و مقررات در پاراگلایدر خطرات زیادی دارد. استفاده از وسایل مطمئن و مناسب، بازرسی دوره‌ای وسایل، آگاهی کافی از هواشناسی و پرهیز از پرواز در هوای نامناسب، داشتن پشتیبانی زمینی، پرهیز از اقدام به پرواز به صورت انفرادی و شرکت در برنامه‌های تیمی و گروهی و رعایت دیگر مسائل و مقررات پروازی، پاراگلایدر را به وسیله‌ای بسیار لذت بخش و ایمن برای پرواز تبدیل می‌کند که شما با پرداخت یک میلیون و 900 هزار تومان بعد از 15 تا 20 جلسه آموزشی، آماده پرواز می‌شوید.

محمد رضاپور

ورزش