سن سکته قلبی پایین‌ آمده است

در این روز در بیشتر کشورهای جهان برنامه‌هایی مثل پیاده‌روی دسته‌جمعی، کنفرانس‌های عمومی، جلسات علمی و... در نظر گرفته می‌شود تا توجه مردم بیش از پیش به سلامت قلب جلب شود. متاسفانه امروزه بیماری‌های قلبی ـ عروقی و بخصوص سکته قلبی بیشترین قربانی را در سراسر جهان می‌گیرد که آماری حدود 17.3 میلیون نفر در سال است. این بیماری‌ها را اولین علت مرگ و میر در جهان می‌دانند.

به مناسبت این روز با دکتر سیدهاشم سزاوار، متخصص قلب و عروق، فوق‌تخصص آنژیوپلاستی و عضو هیات علمی دانشگاه درباره عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و روش‌های مقابله با آن گفت‌وگو کرده‌ایم.

29 سپتامبر مصادف با هفتم مهر روز جهانی قلب نامگذاری شده است. به مناسبت این روز برنامه‌هایی در سراسر جهان برگزار می‌شود تا مردم نسبت به سلامت قلب خود هوشیارتر باشند. این روز در ایران چگونه برگزار می‌شود؟

هر سال روز جهانی قلب با یک تم و شعار خاص برگزار می‌شود که امسال نیزشعار آن ظاهرا «ایجاد محیطی سازگار با سلامت قلب» است. بدون شک مسئولان ذی‌ربط نیز برنامه‌هایی به مناسبت این روز برگزار می‌کنند. هر سال انجمن‌های مختلف قلب و همچنین صدا و سیما برنامه‌هایی را با دعوت از کارشناسان برگزار می‌کنند. هدف از این برنامه‌ها اطلاع‌رسانی و آگاهی‌ هر چه بیشتر در خصوص سلامت قلب است.

آمار ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و سکته قلبی در ایران چه میزان است؟

متاسفانه در ایران مشکلاتی در خصوص آمارگیری و ارائه آن وجود دارد، اما شایع‌ترین علت مرگ و میر در ایران بیماری‌های قلبی ـ عروقی و حملات قلبی است. بر اساس آخرین آمارهای ارائه شده، بیماری‌های قلبی ـ عروقی سالانه منجر به بروز 93 هزار سکته قلبی می‌شود. همچنین براساس آمارهای ارائه شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بین 33 تا 38 درصد مرگ و میر مردم کشور به دلیل ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی است که آمار بالایی محسوب می‌شود. برحسب همین آمار ارائه شده روزانه به طور متوسط 300 نفر در ایران جان خود را در اثر عوارض قلبی از دست می‌دهند که قابل تامل است. البته مشکل صرفا سکته‌های قلبی نیست. یکی دیگر از مسائل نگران‌کننده مشکل نارسایی قلبی است که بنابه دلایل متعدد تا یکی دو دهه آینده به یکی از معضلات بهداشتی و درمانی کشور تبدیل خواهد شد. چون تا چند سال پیش بیشتر افرادی که دچار سکته قلبی می‌شدند جان خود را از دست می‌دادند، اما امروزه این افراد به‌تدریج وارد مرحله نارسایی قلبی می‌شوند. در کشور ما سن جمعیت در حال افزایش است و به همین دلیل نیز شیوع نارسایی قلبی افزایش پیدا می‌کند که به اطلاع‌رسانی و برنامه‌ریزی‌های کلان برای مقابله نیاز دارد.

حملات قلبی در بین جوانان کشور چگونه است؟

آمار و ارقامی که در همه کشورهای دنیا وجود دارد گویای شیوع سکته‌های قلبی در بین مردم سراسر جهان و از جمله ایران است. متاسفانه سن سکته قلبی پایین آمده است. به عنوان مثال اگر 25 سال پیش متوسط سکته قلبی در دهه شش و هفت زندگی رخ می‌داد امروزه این سن به دهه پنجم زندگی رسیده است. اگر پیش از این افراد بعد از 55 سالگی دچار حملات قلبی می‌شدند امروزه از حدود 40 سالگی در معرض سکته قلبی قرار می‌گیرند. بنابراین شیوع حملات قلبی در سنین پایین‌تر جزو وقایع تلخی است که امروزه شاهد آن هستیم.

چه عواملی در افزایش بیماری‌های قلبی و به طور کلی ابتلا به این بیماری‌ها دخیل است؟

سلامت قلب و عروق به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها «شیوه زندگی» است. با تغییر شیوه زندگی و کسب عادات نامناسب، امکان بروز بیشتر بیماری‌ها از جمله سکته‌های قلبی نیز افزایش پیدا می‌کند. امروزه همه ما در معرض استرس‌های مداوم روحی و جسمی قرار داریم که بیشترین صدمه را به سلامت قلب وارد می‌کند. علاوه بر استرس، رژیم غذایی نامناسب و سرشار از کالری و چربی و در عین حال فقیر از میوه و سبزیجات نقش مهمی در به خطر انداختن سلامت قلب و عروق دارد. افزایش خطر به بیماری دیابت، افزایش شیوع مصرف دخانیات از جمله قلیان، بی‌تحرکی، افزایش شیوع پرفشاری خون و چاقی در جامعه در کنار برخی عوامل ژنتیکی از جمله عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی و حملات قلبی است. امروزه در کشورهای پیشرفته برنامه‌ریزی‌های دقیقی برای مقابله با تک‌تک این عوامل خطرساز انجام و گام‌های موثری در جهت کاهش این بیماری‌ها و به تاخیر انداختن سن بروز آنها برداشته شده است.

این باور وجود دارد که خانم‌ها کمتر در معرض سکته قلبی قرار دارند. آیا واقعا چنین حاشیه امنی وجود دارد؟

اصلا نمی‌توان کلمه حاشیه امن را به کار برد. به جهت بیماری‌شناختی و شیوع‌شناختی برخی بیماری‌ها در برخی جنس‌ها با احتمال بیشتر یا کمتری بروز می‌کنند. بیماری‌های قلبی ـ عروقی و سکته‌های قلبی نیز از این امر مستثنی نیستند و غالبا در جنس مذکر در سنین پایین‌تر شیوع بیشتری دارند. اما این به معنی وجود حاشیه امن برای خانم‌ها نیست. افزایش آمارها و شیوع بیماری‌های قلبی در کشور در هر دو جنس دیده شده است. در واقع خانم‌هایی هستند که پیش از سن یائسگی دچار سکته قلبی می‌شوند.

پیش از این گفته می‌شد که تا پیش از سن یائسگی به دلیل ترشح هورمون‌های زنانه سکته قلبی در خانم‌ها اتفاق نمی‌افتد، اما امروزه متاسفانه به دلیل عوامل متعددی به‌ویژه شیوع مصرف دخانیات در بین خانم‌ها سکته قلبی حتی در سنین قبل از یائسگی اتفاق می‌افتد.

همیشه زمانی‌که صحبت از آلودگی هوا می‌شود توجه همه بیشتر به سمت سلامت ریه‌ها جلب می‌شود. نقش آلودگی هوا در سلامت قلب تا چه اندازه است؟

از مدت‌ها پیش همیشه این حدس و گمان‌ها وجود داشته است که آلودگی هوا سلامت قلب را به خطر می‌اندازد، اما اطلاعات علمی و قانع‌کننده در این زمینه وجود نداشت. واقعیت این است که اولین مقالات در خصوص ارتباط آلودگی هوا و بیماری‌های قلبی در 10 تا 15 سال اخیر به چاپ رسیده است.امروزه پژوهش‌های زیادی در این خصوص انجام شده و نتایج آنها نشان می‌دهد آلودگی هوا، می‌تواند به عنوان عاملی در افزایش خطر بروز سکته قلبی تاثیرگذار باشد و هم این‌که می‌تواند سن بروز سکته‌های قلبی را تسریع کند. به طوری که در روزهای آلودگی هوا تعداد مراجعان به مراکز درمانی و اورژانس بیمارستان‌ها به علت سکته‌های قلبی، نارسایی قلبی و مشکل نامنظمی ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند.

در متون تغذیه‌ای تاکید زیادی بر تاثیر «رژیم غذایی مدیترانه‌ای» در سلامت قلب می‌شود. نظر شما در این‌باره چیست؟

رژیم غذایی مناسب یکی از عواملی است که به سلامت قلب و عروق کمک می‌کند و از اهمیت بالایی نیز برخوردار است. داشتن یک رژیم غذایی حاوی ماهی و غذاهای دریایی، زیتون، روغن زیتون، میوه و سبزیجات فراوان و حاوی میزان کم چربی‌های اشباع شده می‌تواند برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی ـ عروقی موثر باشد، اما در عین حال باید عوامل دیگر را نیز در نظر داشت.

توصیه‌هایی برای قلب سالم

خانم‌های خانه‌دار دقت بیشتری در تغذیه خانواده بخصوص بچه‌ها داشته باشند. امروزه تعریف عادات غذایی درست برای بچه‌ها بسیار دشوار است. اما لازم است که از سنین پایین مراقبت‌های لازم انجام شود. این کار نیاز به فرهنگسازی دارد و نقش رسانه‌های جمعی در این خصوص پررنگ‌تر است. در کنار بحث تغذیه، ارائه الگوهای ورزشی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. کاهش وزن، کاهش مصرف چربی، کنترل بیماری دیابت و پرفشاری خون، کاهش مصرف نمک، مصرف بیشتری میوه‌ها و سبزیجات، ایجاد آرامش روحی و دوری از استرس و فشارهای روحی ـ روانی، اجتناب از مصرف مواد غذایی فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس و... و به طور کلی در پیش گرفتن سبک زندگی سالم برای داشتن قلبی سالم‌تر کمک‌کننده است.

فاطمه مهدی‌پور