کارنامه منفی اروپا در برابر پناهجویان

اگرچه تصویر جسد یک کودک سه ساله سوری در سواحل ترکیه و به دنبال آن افزایش فشارهای افکار عمومی باعث تغییر برخی سیاست‌ها در پذیرش این آوارگان شد، اما هنوز می‌توان صدای مخالفت با ورود این افراد را در برخی از کشورهای اروپایی بوضوح شنید.

مساله دیگری که این روزها و همزمان با این موضوع نمایان شده، اختلافاتی است که کشورهای مختلف قاره سبز با این پدیده دارند. از سوی دیگر این اختلافات میان سیاستمداران اروپایی در حالی است که مردم بیشتر این کشورها مخالفتی با ورود این افراد ندارند و با تشکیل کمپین‌های مختلف سعی کرده نظر مثبت خود را در این زمینه ‌ به گوش سیاستمداران خود برسانند.

مخالفت اروپای شرقی

نگاهی به اظهارات سیاستمداران اروپایی طی چند هفته اخیر نشان می‌دهد کشورهای شرق اروپا بیشترین مخالفت را با ورود این پناهجویان داشته است. مجارستان یکی از همین کشورهاست که دولت راستگرای این کشور هفته گذشته با وجود مخالفت بسیاری از کشورهای اروپایی، حصاری به طول 175 کیلومتر در مرز خود با صربستان کشید تا از ورود پناهجویان جلوگیری کند.

این اقدامات صربستان را می‌توان در راستای سیاست‌های ویکتور اوربان، نخست‌وزیر محافظه‌کار مجارستان دانست. اوربان پنجشنبه هفته گذشته و در حالی که تصویر آن کودک سوری بحران پناهجویان در مرزهای اروپایی را بیش از پیش نشان می‌داد، گفت: مشکل پناهجویان، مساله اتحادیه اروپا نیست، بلکه مشکل آلمان است، زیرا هیچ‌کس نمی‌خواهد در مجارستان بماند و همه می‌خواهند به آلمان بروند.

آنچه در میان این اظهارات بیش از همه برجسته شده، مخالفت سران این کشورها با ورود پناهجویان مسلمان است به گونه‌ای که در ادعاهای خود ورود آنها را تهدیدی جدی قلمداد کرده‌اند. اوربان ضمن مخالفت صریح با ورود مهاجران مسلمان به اروپا‌ می‌گوید: اروپا درموقعیتی نیست که بتواند در مقابل مسلمانان از ارزش‌های مسیحیت در خاک خود حفاظت کند. او هشدار داد ادامه این روند می‌تواند اروپاییان را در قاره خود به اقلیت تبدیل کند.

به نظر می‌رسد اوربان در داشتن این دیدگاه افراطی تنها نیست. اوا کوپاچ، نخست وزیر لهستان نیز پیرو همین سیاست می‌گوید کشورش در دو سال آینده فقط با پذیرش 2000 پناهجو موافقت می‌کند که البته اولویت با غیرمسلمانان است. رابرت فیکو، نخست‌وزیر اسلواکی هم ضمن ابراز مخالفت خود با این روند عقیده دارد به دلیل آن که اسلواکی موجب پدید آمدن بدبختی‌ها در سوریه، عراق و لیبی نیست، کسی نمی‌تواند کشورش را مجبور کند برای افرادی که قربانی این وضعیت شدند پاسخگو باشد. اسلواکی حاضر است به ۲۰۰ پناهجوی سوری در خاک خود جای دهد، اما تنها به این شرط که این پناهجویان مسیحی باشند. استونی، لیتوانی و جمهوری چک از دیگر کشورهای اروپای شرقی هستند که مخالفت شدید خود را با این مساله ابزار داشته‌اند.

گاز اشک‌آور

مخالفت با حضور پناهجویان در خاک این کشورها تنها محدود به این اظهارنظرها نمی‌شود و نیروهای امنیتی و مرزی این کشورها شدیدترین برخوردها را طی چند هفته گذشته با پناهجویان داشته‌اند. اولین تصاویر مربوط به اعمال محدودیت علیه این پناهجویان از جزیره کاس در یونان منتشر شد. در حالی که وقتی بسیاری از آوارگان سوری و برخی از کشورها همچون پاکستان و افغانستان این جزیره را برای ورود به منطقه بالکان انتخاب کردند، به محض ورود با محدودیت‌های شدیدی رو‌به‌رو شدند.

بنابه اعلام گارد ساحلی یونان، طی چند ماه اخیر هر روز حدود 600 نفر وارد این جزیره و دیگر جزیره‌ها شده‌اند. با وجود ادامه این روند طی چند ماه، اما مقامات هیچ تدارکی در این زمینه نیندیشیده و این آوارگان مجبور شدند ‌ در چادرهای موقت یا در ساختمان‌های متروکه مستقر شوند. آنها باید برای رفتن به دیگر کشورها وارد آتن شده و با دریافت مجوز یونان را ترک کنند. صدور هر برگ مجوز بین 40 تا 50 یورو برای هر پناهجو هزینه دارد.

با ادامه مسیر، سختی‌های این آوارگان نیز بیشتر شد. نقطه ابتدایی آن در مقدونیه بود که نیروهای امنیت مرزی با گاز اشک آور و باتوم انتظار آوارگان را می‌کشیدند. مناطق مرزی مقدونیه شاهد درگیری‌های شدیدی بین نیروهای پلیس این کشور و آوارگان بود که معمولا با دستگیری‌های گسترده یا جراحت‌های شدید آوارگان روبه‌رو می‌شد.

بوداپست، پایتخت مجارستان محل دیگری بود که مشابه همین اتفاقات برای آوارگان افتاد. در تمام مواردی که اشاره شد این نیروهای دولتی و پلیس بودند که درصدد اعمال خشونت و محدودیت علیه پناهجویان بودند، اما این وضعیت تا حدودی در کشور آلمان متفاوت است و پناهندگان در این کشور با خشونت گروه‌های افراطی رو‌به‌رو بوده‌اند.

شهر درسدن را می‌توان محل اصلی این اتفاقات دانست. جنبش افراطی پگیدا که یکی از مخالفان اصلی مهاجران به حساب می‌آیند، با برگزاری اعتراضات گسترده خواستار اخراج این افراد از آلمان شدند.

البته این اعتراضات تنها محدود به برگزاری تظاهرات نبود و در برخی موارد اعضای وابسته به جنبش‌های راست افراطی تعدادی از محل‌های اسکان مهاجران در مناطقی همچون ناین در ایالت برندنبورگ را به آتش کشیدند. به گزارش منابع آلمانی، این گروه‌ها در ماه آوریل پنج مرتبه چنین کاری در شهرهای مختلف آلمان انجام دادند.

ادعاهای واهی

خاویر سولانا، هماهنگ‌کننده پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا چندی پیش با انتشار مقاله‌ای به این موضوع اشاره کرد که مخالفت با مهاجران و پناهجویان این روزها از سوی احزاب پوپولیست ابراز می‌شود که خودشان را نگهبانان هویت ملی می‌دانند. در واقع آنها این‌گونه استدلال می‌کنند که اروپا با یک هجوم دسته‌جمعی رو‌به‌روست که به فشار بیشتر به اقتصاد، بازار کار و فرهنگ منجر می‌شود.

به عقیده کارشناسان این اظهارات در صورت درست بودن، برای مهاجرانی صدق می‌کند که با اختیار خود کشورشان را ترک کرده‌اند، اما گزارش‌های متعدد آژانس پناهندگان سازمان ملل نشان می‌دهد بیش از نیمی از کسانی که تلاش کرده‌اند از شمال آفریقا و خاورمیانه به اروپا بروند، افرادی هستند که از جنگ فرار کرده‌اند.

سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز بر این موضوع تاکید داشت که بیشتر این پناهجویان از نیجریه، سومالی و سوریه هستند؛ یعنی کشورهایی که به نحوی با جنگ و ناآرامی‌های داخلی روبه‌رو بوده و شهروندانشان می‌توانند درخواست پناهندگی سیاسی بدهند.

اروپایی‌ها در حالی این ادعاها را مطرح می‌کنند که کشورهای همسایه سوریه در مقایسه با آنها به مراتب پذیرای تعداد بیشتری از پناهجویان بوده‌اند. به عنوان مثال، کمپ زاتاری در اردن 82 هزار آواره سوری را پناه داده است، یعنی اگر این کمپ یک شهر بود، در میان پرجمعیت‌ترین شهرهای این کشور قرار می‌گرفت.

لبنان نیز با جمعیتی حدود 5/4 میلیون نفر، طی سه سال و نیم گذشته حدود 1/1 میلیون نفر آواره، یعنی جمعیتی معادل شهر بروکسل را پناه داده است. این آمار زمانی بیشترقابل تامل می‌شود که دریابیم اسپانیا و یونان طی سال جاری میلادی تنها 4000 نفر را پناه داده‌اند. نکته منفی دیگر در کارنامه اروپایی‌ها این است که تنها در چند ماه ابتدایی سال 2015، بیش از 38 هزار نفر قصد داشتند خودشان را از طریق دریای مدیترانه به اروپا برسانند که در این میان حدود 1800 نفر در نتیجه این اقدامات جان خود را از دست داده‌اند.

اگرچه انتشار تصاویر آیلان سه ساله در ساحل بدورم تا حدودی اروپایی‌ها را به تکاپو انداخت و وجدان انسانی برخی را بیدار کرد، اما نمی‌توان کم‌کاری و انکار دراز مدت آنها را برای برخورد با این بحران و بخصوص برای حل ریشه‌ای آن نادیده گرفت.

حسین خلیلی

بین‌الملل