قندی که بارداری را تلخ می‌کند

توجه داشته باشید، منظور از دیابت بارداری، افزایش میزان قند خون طی بارداری در مادری است که با میزان قند خون طبیعی باردار شده است. در واقع، مادری که با بیماری دیابت حامله شده شامل این تعریف نمی‌شود حتی کنترل و درمان دیابت بارداری در چنین وضعیتی نسبت به شرایطی که مادر از سال‌ها قبل دچار دیابت بوده است، تفاوت دارد.

برای مثال، قند خون خانمی که از قبل دیابت دارد، باید با مصرف انسولین از سه ماه قبل از بارداری در محدوده طبیعی قرار بگیرد.

دکتر فاطمه سروی، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی با تاکید بر این که متابولیسم قند و انسولین تحت تاثیر تغییرات هورمونی که هنگام حاملگی اتفاق می‌افتد قرار می‌گیرد، می‌گوید: افزایش تعدادی از هورمون‌های استرس در بارداری سبب تغییراتی در متابولیسم کبدی قند و انسولین می‌شود و ممکن است مقاومت به انسولین و خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد. البته بیماری‌های زمینه‌ای خاص مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، زیاد بودن توده بدنی و سابقه خانوادگی دیابت نیز باردار را در معرض دیابت قرار می‌دهد.

این عضو جامعه متخصصان زنان ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: از میان موارد تشدید‌کننده خطر ابتلا به دیابت بارداری، زیاد بودن وزن اولیه مادر در شروع بارداری است. در واقع افزایش وزن و توده چربی دور شکم، قبل از حاملگی زمینه‌ساز دیابت بارداری خواهد شد.

دیابت بارداری بدون علامت

بروز دیابت بارداری اغلب بدون علامت و طی آزمایش‌های غربالگری بارداری در نیمه دوم حاملگی تشخیص داده می‌شود.

این متخصص زنان با اشاره به این که تمام خانم‌ها قبل از تصمیم به بارداری باید تست قند خون داشته باشند، توضیح می‌دهد: طی بارداری در هفته 24 تا 28 تست قند خون برای همه افراد حامله انجام می‌شود. دیابت بارداری معمولا طی چکاپ حاملگی از سوی پزشک کشف می‌شود که علائم آن بیشتر به صورت تغییرات جنینی است و شامل افزایش مایع دور جنین (آمنیوتیک) و وزن زیاد جنین برای سن حاملگی است.

رژیم دیابتی، چرا و چه وقت؟

خوردن مواد غذایی شیرین بدون زمینه بیماری و با برخورداری از وزن طبیعی حین بارداری به دیابت بارداری منجر نمی‌شود.

دکتر سروی با بیان این مطلب می‌افزاید: در صورت شک پزشک به دیابت بارداری، تست قند خون و اندازه‌گیری قند ناشتا انجام می‌گیرد. در صورتی که آزمایش‌های مذکور غیر‌طبیعی باشد، رژیم مخصوص دیابتی و مشورت تغذیه‌ای به باردار داده می‌شود؛ اما در صورت کنترل نشدن قند خون با اقدامات اولیه استفاده از انسولین توصیه می‌شود البته استفاده از داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون در افراد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز توصیه می‌شود.

وی با اشاره به عوارض ناشی از دیابت بارداری بر جنین اظهار می‌کند: افزایش قند خون طی بارداری به سقط، ناهنجاری‌های مادرزادی، افزایش مایع آمنیوتیک، زایمان زودرس، جدا شدن پیش از موعد جفت، مرگ جنین، بیشتر شدن احتمال زایمان به طریق سزارین و عوارض پس از تولد مثل اختلال تنفسی، افزایش نیاز به مراقبت ویژه نوزاد، اختلالات قند و کلسیم خون و تشنج نوزاد منجرمی شود.

دیابت بارداری با زایمان طبیعی جور درنمی‌آید

ابتلا به دیابت بارداری با ضروری شدن تزریق انسولین، افزایش بیش از پیش وزن،افزایش فشار خون بارداری و زایمان از طریق سزارین همراه خواهد بود.

به گفته این عضو انجمن نازایی اروپا، از آنجا که نوزاد یک مادر دیابتی با تجمع بیش از حد چربی در قسمت‌های کتف و شانه مواجه است، ممکن است با عوارضی مثل گیر کردن شانه هنگام زایمان طبیعی روبه‌رو شود. بنابراین دربیشتر مواقع، زایمان از طریق سزارین به مادران مبتلا به دیابت بارداری توصیه می‌شود.

وی تاکید می‌کند: به بیان دیگر، در صورتی که عوارض جنینی ناشی از دیابت اتفاق بیفتد حاملگی پرخطر محسوب می‌شود. در چنین شرایطی کنترل جنین با تست‌های سلامت جنینی شامل گرفتن نوار قلب از جنین و سونوگرافی لازم است. اگر جنین در معرض خطر باشد سزارین پیش از موعد نیز پیشنهاد می‌شود.

تست‌های سلامت جنین باید انجام شود

انجام مکرر تست‌های سلامت جنین که از سوی پزشکان توصیه می‌شود ممکن است در حد حوصله بسیاری از بیماران نباشد، اما مبتلایان دیابت بارداری باید این توصیه‌ها را جدی بگیرند و از انجام آنها سر باز نزنند. دکتر سروی با اشاره به این مطالب می‌گوید: احتمال مرگ پیش‌بینی نشده جنین در بارداری که دچار دیابت کنترل نشده است بسیار زیاد است، اما با انجام بموقع تست‌های ذکر شده می‌توان از بروز چنین عارضه‌ای جلوگیری کرد.

راه‌های پیشگیری از دیابت بارداری

فراموش نکنید بهترین راه جلوگیری از دیابت بارداری، بررسی قند خون قبل از شروع حاملگی و نیز حاملگی با وزن مناسب مادر است. انجام ورزش هوازی قبل از بارداری، رعایت رژیم مناسب غذایی، تداوم ورزش با شروع بارداری و حفظ فشار خون طبیعی طی بارداری از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از خطرات دیابت بارداری است.

به گفته دکتر سروی خانم‌ها باید سعی کنند عادت کاهش فعالیت و استراحت بیش از حد طی بارداری را کنار بگذارند. همچنین باید در رژیم غذایی خود از فیبر بیشتری استفاده کنند، میزان بیشتری از سبزی و میوه‌ها را در رژیم غذایی بگنجانند و از نان‌های سبوس‌دار مثل نان سنگک استفاده کنند.

پونه شیرازی - دانش و سلامت