هم‌افزایی رسانه‌ای در مقابل هژمونی رسانه‌ای غرب　

در دنیای امروز که عصر انفجار اطلاعات نامیده می‌شود، افکار عمومی از طریق رسانه شکل می‌گیرد و لذا تبلیغات (پروپاگاندا) رسانه‌ای به عنوان راهبردی رسانه‌ای در جهان امروز کاربرد دارد.

به اعتقاد برخی صاحبنظران، طراحان پروژه جهانی‌سازی، امروز با استفاده از دو ابزار این پروژه را پی می‌گیرند: 1. ارتش 2. رسانه؛ رسانه ابزار قدرت نرمی است که اهداف قدرت‌های جهانی را پی می‌گیرد.

تحریف افکار عمومی

آنچه در عصر امروز شاهدیم، اطلاع‌رسانی درست و حقیقی نیست بلکه پروپاگاندای رسانه‌ای برای تحریف افکار عمومی جهان است. وضعیت فعلی شاید ما را به یاد نقد فیلسوف آلمانی، مارتین هایدگر بر عصر تصویر جهان بیندازد که انسان از حقیقت دور می‌شود یا به یاد واقعیت مجازی که ژان بودریار، جامعه‌شناس فقید فرانسوی در موضوع رسانه مجازی از آن یاد می‌کند، می‌اندازد. متأسفانه آنچه در هیاهوی رسانه‌ای امروز شاهد آن هستیم نه تنها اطلاع رسانی نیست بلکه شکل دادن نادرست به افکار عمومی در سطح جهان است که از آن به عنوان misinformation و disinformation یاد می‌شود. (همچون استفاده از اورانیوم ضعیف شده توسط آمریکا در عراق که بعدها مشخص شد، یا وجود سلاح‌های کشتار جمعی در عراق که به آن بهانه به عراق حمله شد) هژمونی رسانه‌ای غرب از اطلاعات به عنوان ابزاری برای منافع سیاسی استفاده می‌کند. (سرقت اطلاعات از کشورها و حتی سران کشورهای دوست چه برسد به دشمنان. شاهد مثال: آلمان، فرانسه، برزیل و ...)

واژه‌های زیبای دموکراسی، حقوق بشر، مبارزه با تروریسم، محیط زیست، منع استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی و ... همه و همه تنها ابزاری است برای توجیه افکار عمومی جهان برای حمله به دیگر کشورها.

نادیده گرفتن پدیده داعش

شاهد این مدعا، اتفاقاتی است که امروز در منطقه خاورمیانه شاهد آن هستیم: در عراق یک گروه تروریستی به نام داعش با ایجاد رعب و وحشت، کشور را ناامن کرده است. جالب آن‌که پدیده داعش یک پدیده رسانه‌ای است. به عبارت روشن‌تر، داعش گروهی با ادعای تشکیل دولتی اسلامی است. هیچ‌یک از اقدامات این گروهک اسلامی نیست (عموما مراجع و موسسات بزرگ جهان اسلام، سنی و شیعه، آنها و روش‌هایشان را نفی کرده‌اند). رسانه جهانی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی فرصت تبلیغ و عضوگیری را به این گروه تروریستی داده است با وجود آن‌که غربی‌ها از این موضوع اطلاع کامل داشتند. تبلیغات این گروه تروریستی با استفاده از ژانر وحشت، کسانی را که انگیزه توحش دارند در عراق و سوریه گرد هم جمع می‌کند. افکار عمومی مسلمانان جهان با اقدامات وحشیانه این گروه مخالف است اما پرسش اینجاست چرا گردانندگان اصلی شبکه جهانی اینترنت و شرکت‌های بزرگی که شبکه‌های اجتماعی را می‌گردانند با این هجمه رسانه‌ای مقابله نمی‌کنند؟

تعداد گروندگان به این گروه تروریستی زیاد نیست اما در رسانه‌های مجازی دائما این گروه بزرگ‌نمایی می‌شود. این گروه تروریستی از ظرفیت رسانه‌ای به بهترین نحو استفاده می‌کند و با ارسال مداوم تصاویر وحشیانه، خودش را بزرگ جلوه می‌دهد. این موضوع ما را به یاد انیمیشن شرکت هیولاها (Monsters Inc.) می‌اندازد. جایی که هرچه بچه‌ها بیشتر وحشت‌زده می‌شدند و جیغ می‌کشیدند، آنها قوی‌تر می‌شدند. داعش پیش از این که یک پدیده حاضر در صحنه عملیات باشد، محصول و فرآورده تبلیغات رسانه‌ای گردانندگان آن است.

زندگی در کلبه الکترونیکی

انسان امروز در زندگی خود دو ساحت را تجربه می‌کند. ساحت زندگی واقعی و دیگری ساحت زندگی مجازی. در این خصوص اندیشمندان حوزه رسانه و فلسفه از زندگی دیجیتال (digital being) بحث می‌کنند. بنابراین انسان معاصر در کلبه الکترونیکی زندگی می‌کند که عناصر شکل دهنده آن( IP) آی‌پی‌ها هستند و این آی‌پی‌ها نه خود واقعیت، بلکه نشانه‌هایی از واقعیت به حساب می‌آیند. کلبه الکترونیک در فضای بی‌مکانی، مکان بی مکان و بی‌زمانی، زمان بی‌زمان شکل گرفته است . گمنامی و مستعار بودن (Alias ) از دیگر ویژگی‌های این فضاست.

تروریسم رسانه‌ای در چنین وضعیتی شکل می‌گیرد و تنها عراق و سوریه را شامل نخواهد شد. ژانر وحشت امروز همه کشورهای دنیا را تهدید می‌کند و نسل امروز که نسل دنیای اپلیکیشن (App) است، بیش از همه در معرض این نوع تروریسم است. آی‌پی‌هایی که تفکر تکفیری را تبلیغ می‌کنند، تروریست‌های ساحت دوم (second life) زندگی بشر امروز هستند.

یادمان نرود غرب هم در طول تاریخ قرن بیستم و اکنون قرن بیست و یکم از ایجاد ترس و وحشت استفاده‌های اقتصادی و نظامی خودش را کرده است. کشورهای خاورمیانه، شرق اروپا، شرق آسیا و آفریقا کاملا با این مساله آشنا هستند و خوراک غرب بوده‌اند.

پرسش این است که سخت‌افزار و نرم‌افزار این رسانه مجازی در دست چه کسانی است و چرا با این آی‌پی‌ها مقابله نمی‌کنند؟

هژمونی رسانه‌ای غرب از چند تاکتیک برای ادامه هرج و مرج و جنگ استفاده می‌کند:

1ـ‌ فضا دادن به آی‌پی‌هایی که در فضای مجازی تفکر تکفیری را تبلیغ می‌کنند؛

2ـ‌ بایکوت رسانه‌ای اخبار سوریه، یمن، غزه، بحرین و تا مدت‌ها روهینگاها؛

3ـ‌ تحریف واقعیت‌ها.

نادیده گرفتن اتفاقات خاورمیانه

شاهد این مدعا اتفاقاتی است که در سوریه، عراق و یمن رخ می‌دهد. واقعیت صحنه نبرد، بمباران مردم بی‌گناه و کشتار غیرنظامیان روایت نمی‌شود حال آن‌که با استفاده از ظرفیت رسانه‌های نو حاکمیت ملی سوریه و عراق زیر سوال رفته است. تئوری‌پردازانی که به دنبال تجزیه خاورمیانه هستند با استفاده از رسانه دیجیتال فضا را برای نقض حاکمیت دیگر کشورها فراهم می‌کنند. با استفاده از رسانه‌های نو و شبکه‌های اجتماعی و با نام مردم و شهروندان و با استفاده از تحریف واقعیت‌ها، انقلاب‌های مخملی را در گوشه و کنار جهان هدایت می‌کنند. همه این موارد با نام دموکراسی و حقوق بشر و محیط زیست و دیگر شعارهای زیبا رخ می‌دهد. بنابراین در عصر اطلاع‌رسانی، این شیوه از اطلاعات نه تنها کمکی به حاکمیت ملی کشورها (Sovereignty) نکرده بلکه حتی به حریم زندگی دیجیتال انسان‌ها نیز وارد شده است.

بنابراین امروز بیش از هر زمان دیگری نقش رسانه‌های مستقل (از غرب) در اطلاع‌رسانی درست، اهمیت می‌یابد. باید تلاش کرد تا سواد رسانه‌ای مردم جهان و بویژه نسل جوان ارتقا یابد تا در فضای اطلاعاتی جدید از آسیب پیام‌های نادرست در امان بمانند. (همان گونه که با آمدن New Development Bank) (NDB) توسط گروه بریکس BRICS تَرَک بزرگی در سیستم بانکی غرب موسوم به بِرِتون وودز Bretton Woods که تجسم آن آی‌ام‌اف IMF و بانک جهانی (World Bank) هستند در حال ایجاد است. رسانه‌های مستقل می‌توانند با ایجاد همگرایی رسانه‌ای با موج‌های رسانه‌ای نادرست مقابله کنند.

دکتر محمد اخگری

معاون برون‌مرزی سازمان

صدا‌وسیمای جمهوری اسلامی