آمده‌ام جلوی قاچاق سیگار را بگیرم

دخانیات شرکتی است که در ماه‌های اخیر تغییرات مدیریتی متعددی به خود دیده، به طوری که عمر آخرین سرپرستش به یک ماه نکشیده است؛ شرکتی که باید با مافیای واردات دخانیات ـ‌ که احتمالا علاوه بر شاخه بین‌المللی شاخه پرقدرت داخلی هم دارد ـ مبارزه کند.

آقای برخوردار قبل از هر سوالی بفرمایید خودتان سیگار می‌کشید؟

خیر. بنده 65 سال دارم و تاکنون سیگار نکشیده‌ام. اما از مردم خواهش می‌کنم اگر سیگار می‌کشند از تولید داخل استفاده کنند تا این صنعت قدیمی بتواند وارد بازارهای جهانی شود و چرخ آن بچرخد.

پس حالا وارد سوالات اصلی شویم‌. چرا شرکت دخانیات در چند سال اخیر پی‌درپی به تغییرات مدیریتی روی آورده است؟ مشکل اصلی کجاست؟

به نظر من تغییرات زیادی در این شرکت صورت نگرفته است. آن‌گونه که می‌گویند شرکت دخانیات هر روز مدیر عوض می‌کند چنین نیست. برای این شرکت به دنبال مدیرعامل بودند تا یک نفر را در این بخش مستقر کنند‌. در چند سال اخیر شرکت دخانیات سرپرست‌های زیادی به خود دید تا بالاخره مدیرعامل را انتخاب کردند. در این مورد توضیح بیشتری ندارم.

پس وارد بحث دخانیات شویم. ظرفیت تولید سیگار در کشور چقدر است و قاچاق سیگار چه تاثیری روی این تولیدات دارد؟

ظرفیت داخلی تولید سیگار با مشارکت خارجی‌ها که مذاکراتش انجام شده، تا پایان سال و نیمه سال آینده به حداکثر ظرفیت خود خواهد رسید. شرکت دخانیات هم برنامه دارد تا نیمه سال آینده ظرفیت‌ها را کامل کند. اما قاچاق نه‌تنها درخصوص سیگار، بلکه در دیگر کالاهایی که داخل تولید می‌شود یک تهدید جدی به حساب می‌آید و باعث می‌شود ظرفیت‌های تولیدی کشور خالی بماند. ما درخصوص لوازم خانگی، مواد مصرفی، غذایی و بهداشتی نیز شاهد قاچاق هستیم که ممکن است با جان مردم سروکار داشته باشد و ریشه‌کن کردن آن یک همت ملی می‌خواهد که جلوی این قاچاق گرفته شود.

از قاچاق سیگار برایمان بگویید. اکنون میزان قاچاق سیگار چقدر است؟

درخصوص قاچاق سیگار باید ‌ عرض کنم. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی کشور برای این‌که مصرف سیگار را کم اعلام کند آمار پایین‌تری از قاچاق ارائه می‌کند. اما شرکت دخانیات، براساس مصرف آمار می‌دهد که با آمار اعلامی وزارت بهداشت تفاوت دارد. در همین حال آمار بازار هم وجود دارد که با هر دوی اینها تناقض دارد. اگر به صورت میانگین بخواهیم اعلام کنیم 35 میلیارد نخ سیگار در سال از طریق قاچاق وارد کشور می‌شود.

چرا شرکت دخانیات تاکنون اقدامی برای جلوگیری از قاچاق سیگار انجام نداده است؟ این حجم قاچاق می‌تواند در داخل تولید شود.

من در مورد مدیران قبلی نمی‌توانم اظهارنظر کنم، اما درخصوص خودم اعلام می‌کنم بنده برای مبارزه با قاچاق و گسترش تولید داخلی سیگار آمده‌ام و از توان بازدارنده‌ای که در اختیار دارم نهایت استفاده را خواهم کرد. سعی ما بر این است که تا نیمه سال آینده برنامه‌های خود را عملی کنیم. سیگاری که به صورت قاچاق وارد می‌شود تنها دارای مارک زیبا و زرق و برق فراوان است. چه‌بسا این سیگارها در کشورهای اصلی تولید نمی‌شود و کشورهای همجوار ایران این تولید را بدون در نظر گرفتن استانداردهای اولیه انجام می‌دهند. حتی برخی کشورها سیگارهای تولید شده را از توتون‌های کپک‌زده و فاسد تهیه می‌کنند که عوارض جبران‌ناپذیری به دنبال دارد. مصرف‌کنندگان سیگار هم باید توجه داشته باشند مصرف کالای قاچاق مبارزه با سلامت‌شان است و از سوی دیگر به تولید داخل ضربه می‌زند. به این معنا که هم پول بیشتری برای مصرف سیگار باید بپردازند و هم باید برای درمان خود هزینه کنند.

چرا تولید سیگارهای خارجی در ایران پا نمی‌گیرد؟

به نظر من این‌طور نیست. اما اگر به موضوع قرارداد نافرجام تولید مارلبرو در دولت یازدهم اشاره دارید باید نکته‌ای را یادآور شوم. تولید مارلبرو دچار حواشی شد و این موضوع در دست بررسی است. اکنون برندهای مختلف خارجی در ایران به صورت مشارکتی سیگار تولید می‌کنند. تولید ملی کشور 22 درصد و تولید مشارکتی‌ها 20 درصد است. همچنین عاملیت‌ها 8 درصد، قاچاق 35 درصد و واردات 15 درصد مصرف سیگار را در‌بر‌‌می‌گیرد. چنین حجمی در بخش قاچاق بسیار چشمگیر و گسترده است و همان‌طور که مشاهده می‌کنید بیشتر بازار مصرف ایران را بخش غیر‌قانونی تشکیل می‌دهد.

قاچاقچیان بزرگ سیگار چه کسانی هستند؟

در این خصوص اگر اطلاعی داشتم حتما گزارش می‌دادم. ما خودمان هم نمی‌دانیم چه کسانی هستند! بنده می‌خواهم سمینارهای مختلفی تشکیل بدهم که ذهن مسئولان را در این زمینه آگاه کنم. با اطمینان می‌گویم کمر همت بسته‌ام تا با قاچاقچیان برخورد شدیدی از طریق قانون داشته باشم.

سود قاچاق سیگار چقدر است که این حجم گسترده را در اختیار گرفته است؟

کسی که تعرفه قانونی واردات و حق انحصار را به دولت نمی‌پردازد، قطعا پول خوب و سود بالایی نصیبش می‌شود. درخصوص رقم آن هم مرکز نظارت بر دخانیات که زیرمجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت است به صورت دقیق می‌تواند پاسخ پرسش شما را بدهد. من درخصوص رقم دقیق آن اطلاعی ندارم.

از برنامه‌های خودتان به عنوان مدیرعامل برای فعالیت در شرکت دخانیات بگویید.

اینجا یک شرکت دولتی بوده و همچنان سیستم آن بر همان روال دولتی اداره می‌شود. درست است که انحصار و ابزار را از آن گرفتند، اما هنوز نگاه دولتی در آن حاکم است. ما اولین کاری که باید در این شرکت انجام دهیم افزایش بهره‌وری است. برای این کار هم باید از ماشین‌آلات پیشرفته و به‌روز استفاده کنیم. اکنون ماشین‌آلات این شرکت بسیار قدیمی است. از سوی دیگر قصد راه‌اندازی سیستم اتوماسیون اداری را داریم و در دستور کار قرار گرفته است. یکی دیگر از برنامه‌های ما در این شرکت، استفاده از مشارکتی‌ها و حضور برندهای مختلف بزرگ دنیا در ایران است که بتوانیم ظرفیت خالی کشور را کامل کنیم. اگر ظرفیت تولید داخل به حداکثر خود برسد، می‌توانیم به مصرف 60 میلیون نخ سیگار برسیم. برنامه‌های صادراتی را هم در دستور کار قرار داده‌ایم تا بتوانیم یک تولید رقابتی انجام دهیم و وارد بازارهای جهانی شویم.

کیفیت توتون‌های ایرانی در مقایسه با توتون خارجی چگونه است؟ چرا افراد ترجیح می‌دهند به جای مصرف تولید داخل از سیگارهای قاچاق استفاده کنند؟

با اطمینان می‌گویم کیفیت توتون ایرانی با خارجی هیچ تفاوتی ندارد و در برخی موارد کیفیت توتون ایرانی بسیار بهتر از نمونه خارجی آن است. برخی توتون‌های ما صادراتی است، اما به دلیل عقب‌افتادگی دستگاه‌ها و بسته‌بندی ضعیف باعث شده خارجی‌ها این خلأ را پر و با بسته‌بندی‌های جذاب، افراد را به مصرف سیگار خارجی ترغیب کنند. مصرف‌کننده سیگار در وهله اول به بسته‌بندی توجه می‌کند. درخصوص کیفیت توتون‌های داخلی هم مجدد تاکید می‌کنم چون توتون‌ها در آزمایشگاه‌های مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرد و نظارت فراوانی از نظر بهداشت روی آن است، از کیفیت بالایی برخوردار است. هر چند وقت یک‌بار آزمایشگاه از خرمن‌های توتون نمونه‌برداری می‌کند و در صورت پایین بودن کیفیت، آنها را از خط تولید خارج می‌کند. در نهایت این محصول باید از فیلتر مرجع علمی بگذرد که چند دکتر و متخصص آنجا فعالیت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند توتون بی‌کیفیت وارد خط تولید شود. اما سیگار قاچاق معلوم نیست از چه کاغذ، توتون و فیلتری تهیه شده است. حتی اسانس‌هایی که در آن استفاده می‌شود از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست و ممکن است باعث بروز بیماری‌هایی شود.

دخانیات در حال حاضر مجوزهای تولید سیگار و مواد دخانی را هنوز به‌صورت انحصاری در اختیار دارد؟

خیر. مطابق با انتزاع، انحصار از دخانیات به سوی مرکز نظارت بر دخانیات هدایت شده است.

یعنی اکنون هر کسی که سرمایه داشته باشد می‌تواند مجوز تولید سیگار بگیرد؟

بله. فرد مورد نظر می‌تواند به مرکز نظارت بر دخانیات مراجعه کند و بعد از گذراندن مراحل و پرونده مجوز تولید سیگار را از این مرکز که تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت است، دریافت کند، اما تا وقتی قاچاق در کشور به این گستردگی اتفاق بیفتد بعید است سرمایه‌گذاری در این بخش را شاهد باشیم. مردم در این زمینه می‌توانند با مصرف سیگارهای داخلی به کشور کمک کنند تا بتوانیم ریشه قاچاق را ـ که سود آن تنها نصیب چند نفر سودجو می‌شود ـ بسوزانیم و از توان داخلی بهره ببریم.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد