بحث بر سر پذیرفتن یا نپذیرفتن پروتکل الحاقی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، موضوع بازرسی ها و اجرای پروتکل الحاقی از موضوعات بسیار مهم و مورد بحث مذاکرات ایران و 5 به اضافه یک است که طرفین مذاکره دیدگاه های متفاوتی درباره کیفیت آن دارند.

برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر، سه شنبه شب روند مذاکرات هسته ای و پروتکل الحاقی را موضوع بحث قرار داد و از حضوv آقایان ناصر هادیان و فواد ایزدی، از استادان دانشگاه، بهره گرفت.

مهم ترین بخش های این گفتگو به این ترتیب است.

فواد ایزدی، استاد دانشگاه، میهمان برنامه تیتر امشب، 19 خرداد 1394

* ما سال هاست با آقای آمانو در این زمینه مشکل داریم. این حرف غیر عادی نیست. آقای آمانو ژاپنی است و ژاپنی ها 22 سال طول کشید تا ثابت کنند برنامه هسته ای شان صلح آمیز است. مشکل این است که ما 22 سال زمان نداریم (!) چون ژاپنی ها با تحریم رو به رو نبودند، اما ما محدودیت تحریم را داریم و از طرفی اگر رئیس جمهور (کنونی) آمریکا تغییر کند، ممکن است جمهوری خواهان و حتی دموکرات ها زیر میز مذاکره بزنند.

*چون راستی آزمایی آژانس و حل مسئله پی ام دی، موضوع نخستی است که می بایست در راه توافق لوزان حل شود؛ محدودیت هایی در این زمینه وجود دارد، از جمله اینکه آقای اوباما، 20 ماه دیگر بیشتر رئیس جمهور نیست. اگر اوباما رئیس جمهور نباشد، دیگر قضیه تعلیق تحریم ها از میان می رود با توجه به اینکه نظام آمریکا دو حزبی است.

منصور هادیان، استاد دانشگاه، میهمان برنامه تیتر امشب شبکه خبر، 19 خرداد 1394

* من درباره حل شدن مشکل تحریم ها در دوره ای شش یا هشت ماهه خوش بینم.

* اعلام «صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ما» ممکن است سال ها طول بکشد؛ این موضوع برای تصویب پروتکل الحاقی لازم است. البته من در حال حاضر موافق نیستم که مجلس ما پروتکل الحاقی را تصویب کند. من می گویم باید پس از دوره ای 15 ساله این کار صورت بگیرد.

* اجرای داوطلبانه با تصویب اجرای پروتکل متفاوت است.

* حواس مذاکره کنندگان ما جمع بوده و فقط با اجرای داوطلبانه موافقت کرده‌اند.

* بحث ما در زمینه «پی ام دی» (جنبه های نظامی احتمالی) (PMD- Possiblle Military Dimensions) اهمیت دارد.

* بازرسان دو بار از سایت پارچین بازرسی کرده‌اند و علتی برای تکرار آن وجود ندارد.

فواد ایزدی:

* در زمان مسئولیت آقای روحانی به عناون «دبیر شورای عالی امنیت ملی» کارهایی صورت گرفت از جمله موافقت با اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی که قرار بود شش ماهه باشد، اما دو سال طول کشید. سایت های مختلفی از جمله پارچین را دو بار بازرسی کردند؛ سایت شهید کلاهدوز را بازرسی کردند. اما هیچ امتیازی به ایران ندادند. از این رو مجلس قانونی را تصویب کرد که جلوی این روند گرفته شود. آنها با دانشمندان ما مصاحبه کردند.

هادیان:

* در آن زمان، مجلس شورای اسلامی آمادگی تصویب آن پروتکل الحاقی را نداشت.

* کشورها می توانند پروتکل الحاقی را (داوطلبانه) اجرا کنند، اما آن را تصویب نکنند.

* با وجود همکاری های ایران (در آن زمان)، پرونده ایران را به شورای امنیت بردند. به همین علت مجلس تصویب کرد که دولت جمهوری اسلامی نباید پروتکل را اجرا کند. از آنجا که ما تصویب نکرده بودیم، توانستیم اجرا را متوقف کنیم.

* چنانچه در مذاکرات توافقی درباره اجرای داوطلبانه صورت گیرد، مجلس می بایست مصوبه تازه‌ای داشته باشد مبنی بر اینکه به این علت که ما (با طرف 1+5) مذاکره می کنیم، دولت می تواند این پروتکل را داوطلبانه اجرا کند.

ایزدی:

* اشکالی که وجود دارد این است که دست اندرکاران و دوستان ما (در تیم مذاکره کننده هسته ای) به این نکته توجه نکرده‌اند که یک مصوبه ای در مجلس وجود دارد که دولت نباید پروتکل الحاقی را اجرا کند. نباید کسی در لوزان متنی را قرائت کند که ما باید این پروتکل را اجرا کنیم.

هادیان:

تمام بندهای این توافق می بایست برای منافع و مصلحت ما سودمند باشد و اگر نباشد نمی پذیریم. ما همان طور که دکتر ایزدی گفتند، وزیران خارجه شش کشور مهم جهان را بیهوده نیاوردیم و خودمان در کنار آنها قرار نگرفتیم که فقط مذاکره کنیم. حتما دیدگاه و مصلحتی را در نظر داشته‌ایم و تدبیری اندیشیده شده است.

* اکنون این تدبیر مثلا این است که 15 سال این کار به تعویق بیفتد یا اینکه «نه فقط» آن را تصویب نخواهیم کرد، بلکه آن را داوطلبانه نیز اجرا نمی کنیم.

* «دسترسی مدیریت شده» که می تواند برای ما یک راهکار باشد، این است که مثلا دغدغه آنها (1+5) این است که بتوانند سایت های نظامی ما را ببینید. ما می توانیم طوری بازرسان را به آنجا ببریم که هیچ چیز دیگری را نبینند.

ایزدی:

* دسترسی به سایت های نظامی از این جنبه نیز ایراد دارد که آنها ما را تهدید به حمله نظامی می کنند. تهدید به حمله نظامی طبق منشور سازمان ملل متحد ممنوع است. هر بار که آقای اوباما تهدید نظامی می کند، خلاف منشور عمل می کند.

* دوستان می گویند هر آنچه را (در سایت های نظامی) که نخواهیم نشان دهیم، بر روی آنها پارچه می کشیم؛ در حالی که در ماده پنجم پروتکل آمده است که بازرسی ها باید کامل باشد. در ماده هفتم آن نیز آمده است که باید «صحت» تائید شود. در حالی که اگر فرد بازرس بیاید، می گوید که می خواهم هر جایی را ببینم. اگر شما پارچه را بردارید، اسرار فاش می‌شود و اگر انجام آن را اجازه ندهید، در گزارش خود می نویسد که بازرسی ها کامل نشد.

* کشورهایی که پروتکل را امضا کرده اند 124 کشور هستند؛ اما چه کشورهایی؟ کشورهایی مثل بروندی، بوتسوآنا و امثال آنها که نه برنامه هسته ای دارند و نه اینکه حساسیتی در این زمینه دارند. آنها حتی نمی توانند فاضلاب کشورشان را اداره کنند (!)

*گروهی دیگر از کشورها از جمله آرژانتین و برزیل هستند که آنها به علت برخورداری از برنامه هسته ای، پروتکل را امضا نکرده اند. هر کشوری که سرش به تنش می ارزد، این توافقنامه را امضا نکرده است.

* کشورهایی دیگر در این میان هستند که دسته سوم اند و شامل آمریکا و انگلیس و کشورهایی از این دست می شود که آنها با وجود برخورداری از سلاح اتمی این پروتکل را امضا نکرده‌اند.

هادیان:

* مدیریت دسترسی شده یعنی اینکه به شما فقط یک چیز خاصی را که دغدغه تان باشد نشان می دهند. همه آنها بر اساس توافق است. این طور نیست که آنها هر روز بیایند و بتوانند و بخواهند چیزی را ببینند.

* تفاوت دیدگاه من با آقای دکتر ایزدی این است که ایشان با هر گونه بازرسی از مراکز نظامی مخالف اند، اما من آن را با توجه به مصالح و منافع کشور و به صورت مشروط می پذیرم.

* کشورهایی که از آنها نام برده شد، کشورهایی هستند که مقامات آنها برای 50 سال آینده خود برنامه ریزی می کنند. مثلا نمی توانیم بگوییم کشور بنگلادش 50 سال دیگر کشور پیشرفته ای در آسیا نباشد. ما هم برای آینده خود بررسی می کنیم و می بینیم آیا به صلاح ماست یا نه. می بایست (این بررسی ها) سنجیده شود و به صورت مطلق رد نشود.

* من نمی گویم که احتمال طرح چنین خواسته ای از طرف بازرس وجود ندارد، اما ما می توانیم چنین خواسته ای را نیز بررسی و در صورت صلاح بودن با اجرای آن موافقت کنیم.

ایزدی:

می بایست این سابقه را در ذهن داشته باشیم که مرتبه قبلی که به صورت داوطلبانه اجرا کردیم، هیچ چیز دستمان را نگرفت. مسئله این است که می خواهیم بدانیم چرا دوستان ما در مذاکرات موافقت کرده‌اند که چنین بازرسی صورت گیرد.

هادیان:

تیم مذاکره کننده ما از عقلا هستند و آنچه در لوزان مطرح شده، پیشنهادی و به صورت طرح مذاکره است، یعنی اینکه باید درباره آن مذاکره صورت گیرد. مثل هر کشوری مجلس ما می تواند مصوبه ای را برای بررسی بیشتر داشته باشد.

ایزدی:

بحث دیگری که طرف مذاکره از ایران خواسته است، «دسترسی های بیشتر» است. می خواهیم بدانیم چه موضوعی سوای از پروتکل الحاقی وجود دارد که قرار است آنها برای آگاهی از آنها خواهان بازرسی ها و دسترسی های بیشترند.