جرایم سایبری سریال می‌شود

هشدار برای ورود به دنیای مجازی

سریال «سایبر» به سفارش مرکز بسیج صدا و سیما و با مشارکت معاونت اجتماعی ناجا و پلیس فتا تولید می‌شود. معظمی پیش از این فیلم پلیسی «ساعت به وقت صفر» و سریال جاده چالوس و چند اپیزود از مجموعه شاید برای شما هم اتفاق بیفتد را کارگردانی کرده است.

وی درباره تولید سریال سایبر به جام‌جم گفت: به کارگردانی آثار پلیسی و ملودرام علاقه‌مندم و فیلمنامه سریال سایبر هم ویژگی‌های لازم را داشت که مرا برای کارگردانی ترغیب کند. ضمن این که فضای این اثر کاملاً با دیگر آثار پلیسی متفاوت است. معمولا در آثار پلیسی به موضوعاتی همچون مواد مخدر، قتل و ... پرداخته می‌شود، اما این سریال دست روی موضوعی گذاشته که تا به حال کمتر به آن توجه شده و آن کلاهبرداری از طریق فضای مجازی است.

این کارگردان هدف از تولید سریال سایبر را افزایش آگاهی مردم درباره فضای مجازی ذکر کرد و توضیح داد: خیلی از مردم ناآگاهانه در دام افرادی می‌افتند که از کارت بانکی آنها سوءاستفاده می‌کنند یا این که به واسطه اعتماد، رمز کارت‌های بانکی‌اشان را در اختیار دیگران قرار می‌دهند. ما در این سریال غیر از سرگرم کردن مخاطب به آنها آموزش می‌دهیم مراقب اموال خود باشند و اگر از دنیای مجازی و چگونگی حضور در آن اطلاعات لازم را ندارند، به افراد ناشناس یا حتی فامیلی که مدت زیادی است آنها را ندیده‌اند،‌ اعتماد نکنند.

سریال سایبر در 26 قسمت تولید می‌شود و به گفته کارگردان آن، هر قسمت از سریال داستان مستقلی دارد. در این سریال روح‌الله کمانی نقش سروان فروزان، قاسم زارع نقش سرهنگ ذوالقدر، شهروز ابراهیمی نقش سهراب، سجاد دیرمینا نقش سروان فخیم، نیلوفر شهیدی نقش شهره، سارا منجزی نقش دکتر معتمد، علیرضا ثانی‌فر نقش مهندس کامیار، علی جلالی نقش پیمانکار، نازنین پیرکاری نقش مونا، مهرآسا صمدی نقش همسر سروان فروزان، سیامک راشدی نقش باجناق سروان فروزان، عرفان قاسمی نقش سروان مظفری و شهاب شادانی نقش سهیل را با‌زی می‌کنند.

در هر قسمت سه بازیگر مهمان حضور دارد که نقش آنها را بازیگران غیر معروف و بعضا معروف بازی می‌کنند. معظمی برای بازیگران این سریال سراغ دانشجویان رشته بازیگری رفته که تا به حال کمتر در آثار تلویزیونی بازی کرده‌اند یا این که اولین بار است مقابل دوربین حضور پیدا می‌کنند.

وی در این باره توضیح داد: من در همه آثاری که می‌سازم سعی می‌کنم بازیگران جدید هم معرفی کنم. در زمان ساخت مجموعه شاید برای شما هم اتفاق بیفتد از دانشجویان بازیگری خیلی استفاده کردم. به نظرم بهتر است هر کارگردانی در هر اثری که می‌سازد چند بازیگر جدید هم شناسایی و معرفی کند تا به مرور تعداد بازیگران تلویزیونی زیاد شود و دستمان در انتخاب بازیگر بسته نباشد.

معظمی در پاسخ به این پرسش که آیا کار کردن با بازیگران غیرحرفه‌ای دشوار است،توضیح داد: نه، راحت‌تر است به این شرط که انتخاب‌ها درست باشد. در چنین شرایطی بهتر و راحت‌تر می‌توان بازیگر را هدایت کرد و بازی درست و مناسب را از او گرفت.

فیلمنامه سریال سایبر را احمد آل‌یمین نوشته است. این سریال حدود دو ماه و نیم پیش کلید خورده و این روزها گروه در خیابان‌ها مشغول ضبط صحنه‌های خارجی هستند و سریال همزمان با تصویربرداری تدوین هم می‌شود. به گفته معظمی، سایبر سریالی پلیسی و اکشن نیست و بیشتر جنبه آموزشی دارد.

فیلمنامه‌نویسی بر اساس داستان‌های واقعی

سعید کمانی، تهیه‌کننده سریال سایبر هم درباره تولید این اثر به جام‌جم گفت: از آنجا که ما بودجه زیادی برای تولید نداشتیم، سراغ قصه‌هایی رفتیم که بتوانیم با بودجه محدود آنها را بسازیم. به همین دلیل اتفاقاتی را مد نظر قرار دادیم که عامه مردم با آن درگیر هستند و روی کلاهبرداری‌های اینترنتی متمرکز شدیم.

سایبر، سریالی آموزشی است و به کلاهبرداری‌هایی می‌پردازد که اغلب آدم‌های معمولی با آنها مواجه می‌شوند. مثلا یکی از داستان‌های ما درباره فردی است که با زبان‌بازی و زیرکی شماره کارت بانکی افراد را می‌گیرد و از کارتشان سوءاستفاده می‌کند. جالب بود که در بررسی پرونده‌ها متوجه یک کلا‌هبرداری بزرگ شدیم که در یکی از رستوران‌های معروف اتفاق افتاده بود و صاحب رستوران با زیرکی شماره رمز مشتری‌ها را برمی‌داشت و در نخستین فرصت حساب آنها را خالی می‌کرد و به همین سادگی میلیاردها تومان کلاهبرداری کرده بود.

نویسنده سریال بعد از معرفی به ناجا و پلیس فتا، پرونده بیشتر جرایم را مطالعه کرد و برای نوشتن فیلمنامه سراغ کلاهبرداری‌های اینترنتی رفت. نویسنده به اتفاقات واقعی و چگونگی بروز آنها اشراف داشت به همین دلیل 80 درصد ماجراهایی که در فیلمنامه طراحی شده، واقعی است.

مرتضی علیخانی، کارشناس فضای مجازی و رسانه‌های نوین در پاسخ به این پرسش که فضای مجازی تا چه میزان می‌تواند دستمایه ساخت آثار نمایشی قرار بگیرد، به جام‌جم توضیح داد: این روزها بیشتر مردم از ابزارهای موبایلی و دیگر سرویس‌های الکترونیک استفاده می‌کنند و این فناوری‌ها با زندگی مردم عجین شده است. ضمن این که فعالیت مردم در شبکه‌های اجتماعی هم گسترش یافته است.

این گسترش به میزانی است که از دورهمی‌های خانوادگی دور شده‌ایم و بیشتر از طریق فضای مجازی با یکدیگر در ارتباط هستیم و بسیاری از تصاویر خانوادگی هم از طریق فضای مجازی با اعضای فامیل به اشتراک گذاشته می‌شود. بنابراین با توجه به خطراتی که روابط آدم‌ها را در این فضا تهدید می‌کند، می‌توانیم این موضوع را دستمایه تولید آثار نمایشی قرار بدهیم و در این باره آثار متنوعی را تولید کنیم و به این مساله بپردازیم که چرا فضاهای سایبری جایگزین روابط اجتماعی و خانوادگی ‌شده است.

علیخانی تاکید کرد: البته فقط نباید نگاه منفی به فضای سایبری داشته باشید، زیرا این فضا حُسن‌هایی هم دارد به طور مثال روابط بین اقوام دور را گسترش داده و اگر تا یکی، دو سال قبل اقوام دور را کمتر می‌دیدیم واز حال و روز آنها با خبر می‌شدیم اما اکنون از طریق ابزارهای دنیای مجازی راحت‌تر می‌توانیم با آنها ارتباط برقرار کنیم. بنابراین در کنار تهدیدات این فضا که بر روابط خانوادگی تاثیرات مخربی دارد، می‌توانیم فرصت‌های خوبی را که از این طریق فراهم می‌شود مورد توجه قرار بدهیم. اما حرکت کردن در این زمینه مثل راه رفتن روی لبه تیغ است و باید بدقت به این مسائل بپردازیم، چون یک حرکت اشتباه به مشکلات عمده‌ای منجر می‌شود.

این کارشناس معتقد است صدا و سیما با تولید آثار نمایشی در مقایسه با دیگر ارگان‌های فرهنگی بهتر می‌تواند راهکارهای عملی و کاربردی به مردم در زمینه فضای سایبری نشان بدهد. بنابراین رسانه رادیو و تلویزیون در این باره باید نسبت به قبل بیشتر فعال باشد، چون این حوزه خیلی گسترده است و در این زمینه می‌توان آثار متنوعی برای مخاطبان تولید کرد چون غیرمستقیم و با زبان نمایش بهتر می‌توان در ذهن ناخودآگاه مردم تاثیر گذاشت و نباید از این مساله غفلت کرد. چگونگی حضور در فضای مجازی و استفاده از فناوری های جدید یکی از مسائل روز است که باید بدقت درباره آن برنامه‌ریزی کرد. تلویزیون با آثار خود می‌تواند تهدیدها و فرصت‌های این حوزه را برای مردم شفاف‌سازی کند. سریال‌های نمایشی این فرصت را به مردم می‌دهد تا با جزئیات این دنیا آشنا شوند و یاد بگیرند که چگونه از آنها استفاده کنند. سریال‌ها و فیلم‌ها در خلال داستانی پر از کشش و افت و خیز می‌توانند امکانات و خطرات دنیای سایبری و مجازی را به بیننده معرفی کنند. ذهن بشر داستان را بهتر به خاطر می‌سپارد. با استفاده از این ظرفیت ذهنی می‌توان آثار تاثیرگذار و کاربردی تولید کرد که بیننده را مثلا با کلاهبرداری‌های سایبری، تاثیرات مخرب ابزار موبایلی بر خلاقیت و هوش کودکان و نوجوانان و به انزوا کشاندن‌ آنها آشنا کرد و به مخاطب آموزش داد که چگونه می‌تواند هم از این ابزار استفاده کند و هم این‌که آسیب کمتری ببیند.