عجیب‌ترین زبان‌های جهان

در گزارش این هفته شگفتی، نگاهی داریم به عجیب‌ترین زبان‌های مورد استفاده از سوی مردم جهان.

شما احتمالا تاکنون نام زبان آیاپانکو را هم نشنیده‌اید؛ زبانی برای مردم بومی در قاره آمریکا که حالا فقط دو نفر به آن صحبت می‌کنند. با این حال این زبان که توانسته از میان اتفاقات مختلف تاریخی از جنگ و انقلاب گرفته تا قحطی و دیگر بلایای طبیعی، سالم بیرون بیاید؛ احتمالا تا چند سال دیگر وجود نخواهد داشت. دلیل اصلی این است که این دو نفر با یکدیگر مشکل دارند و به نوعی قهر هستند و حاضر نیستند با یکدیگر صحبت کنند. خانه این دو فرد در روستای محل زندگی‌شان فقط 500 متر با هم فاصله دارد؛ ولی این قهر باعث شده که احتمالا در آینده نه‌چندان دور این زبان‌ها از یاد این افراد برود و از فرهنگ جهان هم حذف شود.

اما بشنوید از زبان Xóõ در آفریقا که هم نام عجیبی دارد و هم مختصات بسیار خاصی. گفته می‌شود این زبان که 3000 نفر از ساکنان کشور نامیبیا و بوتسوانا به آن تکلم می‌کنند، احتمالا یکی از بیشترین تعداد آواها در جهان را دارد. گفته می‌شود این زبان بومی دارای 58 تا 122 صدای صامت، 31 آوای صدادار و چهار صدا یا حرکت آهنگین است. (برای این‌که بفهمید و وضع این زبان را بهتر درک کنید، خوب است بدانید که زبان فارسی دارای 23 واج صامت و شش واج مصوت است.) از این‌روست که در این زبان می‌توان کلماتی را یافت که حتی روخوانی آن برای افرادی که به دیگر زبان‌ها سخن می‌گویند، بسیار سخت است.

شگفتی بعدی از دنیای زبان‌ها، زبان آرچیب در روسیه است. در حالی که مثلا در زبان انگلیسی برای فعل خوردن یا Eat چند پایان متفاوت به تناسب زمان‌های گوناگون تجویز شده است و در زبان فارسی هم فعل‌های اندکی چون (خورده‌ام، خورده بودم و...) قرار دارد، جالب است بدانید که در این زبان یک میلیون و 502 هزار و 839 نوع وضع مختلف برای نوشتار و گرامر انتهای فعل‌های خود دارند. به نوشته سایت ODDEE که کل این گزارش را تهیه کرده؛ زبان آچریب با حدود 80 هجای صامت و 26 هجای مصوت، جان می‌دهد برای جریمه کسانی که دوست ندارند، قواعد زبانی ساده زبان‌هایی چون فارسی و انگلیسی را بیاموزند.

در کنار این زبان باید از زبان تویوکا هم نام برد که شاید سخت‌ترین زبان جهان برای یادگیری باشد. به این زبان 500 تا هزار نفر از مردم بومی کلمبیا و جنگل‌های آمازون صحبت می‌کنند. سختی این زبان در این است که در حالی که بیشتر زبان‌های دنیا دارای چند پسوند محدود برای فعل هستند تا زمان یا جنسیت را برای فاعل تغییر دهد؛ این زبان 50 تا 140 پسوند فعلی دارد که می‌تواند یک معنا را به طور کلی تغییر دهد. مثلا با یک پسوند، معنای فعل دانستن است و با یک پسوند معنای آن فرض کردن می‌شود.

زبان عجیب و غریب دیگری که در جهان وجود دارد؛ سیلبو گومرو نام دارد. این زبان چهار هجای صامت و دو هجای مصوت دارد و بیش از همه شبیه سوت زدن است. بنابراین باید برای این‌که به این زبان تسلط پیدا کنید سوت زدنتان خوب باشد و از آن‌سو ویژگی‌های بدنی مثل نفس خوب هم داشته باشید. البته در کنار سختی خاص این زبان، باید در نظر داشته باشید که خواهید توانست صدا و پیام خود را تا مسافت‌های طولانی، حتی تا پنج کیلومتری هم برسانید!

زبان دیگری که می‌تواند در گزارش شگفتی ما مطرح شود زبان لینکس است. زبانی که از سوی یک دانشمند امریکایی اختراع شده تا بتوان به‌وسیله آن با موجودات فرازمینی ارتباط برقرار کرد. برای مدت‌ها این زبان به شکل یک تئوری باقی ماند تا این‌که دو دانشمند دیگر، توانستند با کدگذاری یک پیام به این زبان آن را به فضا بفرستند. پیام دیگری هم به این ترتیب به فضا فرستاده شده، اما متاسفانه پاسخی دریافت نشده است.

به این فهرست زبان‌های دیگری را هم می‌توان اضافه کرد. مثلا زبان ناوی که زبان شخصیت‌های فیلم آواتار اثر جیمز کامرون بود و مخصوص این فیلم طراحی شد یا زبان دیگری در تایلند که فقط مخصوص صحبت کردن با پادشاه است یا زبان دیگری که تلاش کرده مشترکات همه زبان‌ها را با هم جمع کند. این زبان توکی پونا نام گرفته است. در انتها باید گفت حتی در میان زبان‌های معمولی هم می‌توان سراغ عجایب را گرفت. مثل زبان فرانسه که در آن کلمات مونث و مذکر دارند؛ ولی قاعده‌ای برای تشخیص این موارد از هم وجود ندارد.

مصطفی مسجدی‌آرانی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)