دیدار با مردان بانمک

داستان پیدا شدن مرد نمکی در زمستان سال ۱۳۷۲ کلید خورد. معدن‌کاران ‌هنگام خاکبرداری و استخراج نمک از معدن زیر تپه‌های این منطقه، با نیم‌تنه یک جسد روبه‌رو شدند. این جسد دارای ریش و موی بلند و حلقه گوشواره‌ای از جنس طلا در گوش چپ بود.

در پی کاوش‌ها؛ یک ساق پا درون چکمه چرمی، سه قبضه چاقو، شلوارک، شیء نقره‌ای، قلاب‌سنگ، قطعات طناب چرمی، سنگ ساب، یک عدد گردو، قطعات سفال و چند تکه پارچه منقوش و قطعات خردشده استخوان نیز پیدا شد.

با وجود کشف استثنایی مرد نمکی شماره یک در سال ۱۳۷۲ تلاش چندانی برای تعطیل کردن استخراج مکانیکی و لغو بهره‌برداری از معدن صورت نگرفت. پاییز ۱۳۸۳ معدن‌کاران در حین کار با بولدوزر دوباره با بقایای اسکلت انسانی برخورد کردند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی شده بود. درنهایت بقایای پیدا شده شماره‌گذاری و به نام مرد نمکی شماره ۲ معرفی شد.

کاوش ادامه یافت و درنهایت مرد نمکی شماره ۳ همچون مرد نمکی ۲ به صورت اتفاقی توسط معدن‌کاران در سال ۱۳۸۳ کشف شد. به دلیل سقوط یک صخره بسیار بزرگ نمک روی مرد نمکی شماره ۳ و همچنین کشف آن توسط بولدوزر، این جسد نیز به صورت متلاشی شده و تکه‌تکه به دست آمد. اما مرد نمکی شماره ۴ سالم‌ترین و کامل‌ترین جسد نمکی به دست آمده از معدن چهرآباد است و با وجود آسیب‌دیدگی به هنگام مرگ تقریبا بیشتر قسمت‌های بدن این مومیایی سالم باقی‌مانده است. البته مومیایی‌های نمکی دیگری نیز در راه بودند چنان‌که فصل دوم کاوش‌ها به یافتن پنجمین مرد نمکی رسید که بجز سر بقیه قسمت‌های بدن او زیر صخره و سنگ‌های آواری بزرگ قرار گرفته بود.

ششمین مرد نمکی نیز با آغاز فصل سوم کاوش در خرداد ۱۳۸۶ براثر بارندگی‌ها و شست‌وشوی نمک کشف شد. اما به علت نبود مجوز حفاری و مشکل در نگهداری، این جسد تاکنون درون نمک باقی‌مانده است. جمجمه ششمین مرد نمکی مربوط به دوره ساسانی است. اکنون نیز سر و پای چپ یکی از این مردان در موزه ایران باستان تهران قابل بازدید است. جسد سه نفر دیگر از مردان نمکی نیز در عمارت ذوالفقاری در شهر زنجان نگهداری می‌شود که به شماره 1852 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.