تلفن‌ همراه در خدمت تلویزیون

گرچه تجربه تاریخی و نظریه‌های علمی در حوزه علوم ارتباطات نشان می‌دهد هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جایگزین رسانه دیگر شود و به زبان عامیانه هیچ رسانه‌ای جای رسانه دیگر را تنگ نمی‌کند. با همه اینها اما تلویزیون همواره به واسطه امکانات بصری و جذابیت‌های تصویری دارای قدرت برتر است. واقعیت این است که رسانه‌های دیداری و شنیداری واجد سویه فنی و تکنیکال هم هستند که با توسعه و رشد تکنولوژی کارکردهای خود را به‌روز‌تر کرده و از امکان فنی بیشتر و بهتری برای ارائه خدمات رسانه‌ای بهره می‌برند.

هرکدام از رسانه‌‌های جمعی برای ارتقای کیفی و رشد تجهیزات فنی خود و درنهایت جلب بیشتر مخاطب از فناوری‌های علمی بویژه در حوزه تکنولوژی بهره می‌گیرند تا با رضایت بیشتری از سوی کاربران و مخاطبان خود روبه‌رو شوند. تلویزیون و به طور کلی رسانه ملی در دوره فعلی بویژه در نیم دهه گذشته به واسطه رشد فناوری‌های دیجیتال بویژه در تولید و عرضه گوشی‌های مجهز تلفن‌همراه از امکان و مجال تازه‌ای برای عرضه کردن خود بهره‌مند شده است.

در واقع، این تکنولوژی‌ها که خود ماهیت و کارکرد رسانه‌ای دارند، نه‌تنها رقیب تلویزیون نشده‌اند، بلکه به عنوان ابزارهای مکمل به کمک رسانه ملی آمده و در این رسانه می‌توانند از امکانات نرم‌افزاری آنها برای بیشتر دیده شدن استفاده کنند. مثلا اپلیکیشن‌هایی که گاهی برخی از آنها ازسوی خود شبکه‌های تلویزیونی طراحی و تولید شده است، کمک می‌کند مخاطب در هر جایی که امکان استفاده از تلویزیون وجود ندارد از این طریق به تماشای برنامه مورد علاقه خود بنشیند. برخی از این برنامه‌های موبایلی واجد این امکان است که برنامه‌های پخش شده را در آرشیو خود ذخیره کرده تا مخاطبی که موفق نشده برنامه مورد نظر خود را از طریق تلویزیون تماشا کند با استفاده از این نرم‌افزارها به تماشای آن بنشیند و آن را از دست ندهد.

این امکانات فناورانه به نوعی حق انتخاب مخاطب را نیز بیشتر کرده و محدودیت عنصر زمان و مکان را از بین می‌برد یا کاهش می‌دهد. به این اپلیکیشن‌ها باید سایت شبکه‌های تلویزیونی را نیز اضافه کرد که مخاطبان از این طریق نیز می‌توانند به برنامه مورد علاقه خود دست یابند و حتی آن را برای خود ضبط و ثبت کنند. امتیاز این نرم‌افزارهای تلفنی به این است که اگر مخاطبی تکرار یک برنامه را از دست داد از این فرصت برخوردار است که هر وقت خواست به آرشیو برنامه‌ها و شبکه‌ها مراجعه کرده و برنامه مورد نظر خود را تماشا کند؛ بویژه مخاطبان خاص یا روزنامه‌نگاران و نویسندگان تلویزیونی که برای کارهای پژوهشی می‌توانند با مراجعه به این برنامه‌ها یا سایت شبکه‌ها به اطلاعات مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.

از سوی دیگر این امکانات فناورانه برای خود تلویزیون نیز فرصت و مجال تازه‌ای فراهم کرده تا به تبلیغ و معرفی برنامه‌های خود بپردازد؛ ظرفیتی که تاکنون استفاده چندانی از آن نشده است. فضاهای مجازی مجوزدار یکی از فضاها و ظرفیت‌های مناسب برای تبلیغ برنامه‌های تلویزیونی و جذب مخاطب است. مثلا یکی از کارکردهای اپلیکیشن‌ها یا سایت‌های تخصصی شبکه‌ها معرفی روزانه یا هفتگی برنامه‌های تلویزیونی است و در واقع جدول پخش همراه را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد تا آنها از این طریق جدول برنامه‌های روزانه یا هفتگی را دریافت کنند و از فرصت بهتری برای برنامه‌ریزی اوقات فراغت خود بهره ببرند. در این فضای مجازی مجال خوبی برای تبلیغ برنامه‌های شبکه‌ها وجود دارد که حتی خود شبکه‌ها می‌توانند با طراحی و گنجاندن آن در بازار و امکان دانلود از طریق گوشی‌های همراه به تبلیغ برنامه‌های خود بپردازند.

به عنوان مثال در یکی از این اپلیکیشن‌ها مهم‌ترین برنامه‌های روزانه هر شبکه از طریق طراحی گرافیکی جذاب تعبیه شده که مثلا به معرفی فلان سریال و عوامل آن، خلاصه داستان و زمان پخش می‌پردازد. جالب این‌که برخی از این نرم‌افزارها دارای ساعت اعلام برنامه نیز است که کاربر می‌تواند مثلا برای تماشای سریال ساعت 10 شبکه یک، آن را تنظیم کند تا تماشای آن سریال را از دست ندهد.

واقعیت این است که نرم‌افزارهای تلفن‌همراه درواقع موجب شکل‌گیری یک تلویزیون همراه شده است که مخاطب هر وقت اراده کند، می‌تواند با رجوع به آن از برنامه‌هایش استفاده کند. این امکان بویژه در زمان‌ها و موقعیت‌هایی که امکان دستیابی به دستگاه تلویزیون وجود ندارد، کاربرد زیادی خواهد داشت یا مثلا می‌تواند در وقت‌های مرده بهترین سرگرمی برای صاحب گوشی باشد. به عنوان مثال وقتی در ایستگاه اتوبوس یا مترو منتظر نشسته‌ یا وقتی پشت ترافیک سنگین کلافه شده‌ایم، می‌توانیم با استفاده از این امکانات از وقت خود بیشتر استفاده کرده و لذت ببریم.

به عبارت دیگر این ابزارهای دیجیتال و مجازی به عنوان خرده‌رسانه‌هایی است که در دریافت پیام‌ها و خدمات رسانه‌های کلان به عنوان یک ابزار میانجی و واسطه کارکردهای موثری دارند و هر لحظه که انسان اراده کرده یا نیاز داشته باشد، می‌تواند از تلویزیون و برنامه‌های آن استفاده کند. ازاین رو به نظر می‌رسد نهادها و سازمان‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات با تقویت و ارتقای فنی و سرعتی این ابزارها می‌توانند به استحکام روابط مخاطب و رسانه ملی کمک کرده و رسانه ملی را به یک رسانه جیبی بدل کنند!

سیدرضا صائمی / جام‌جم