بایدهای بعد از خصوصی‌سازی

دست‌کم اگر نگاه دولت غیر از این بود این همه سال از چند ده هزارتومان دهه 60 تا 20، 30 میلیاردی دهه 90 به پای این دو تیم نمی‌ریخت و ایضا نگاه و ارزشی چند ده میلیاردی نیز برای برند آنها قائل نبود. به عبارتی ساده‌تر، می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد دولت وقتی ارزش معنوی برند این دو باشگاه به انضمام ورزشگاه‌های تمرینی آنها را 290 میلیارد تومان تعیین کرده است، یقینا این دو برند را سربار خود و جامعه نمی‌داند.

ماجرای واگذاری استقلال و پرسپولیس باید مصداق کسی باشد که با وجود فروش خودرویش هر ازگاهی با خریدار سرشاخ می‌شد و به سبب تصادف، یاخط و خش افتادن روی خودرو او را مواخذه می‌کرد ! گرچه رفتار آن فرد بیش از آن‌که گویای عشقش به خودرویش باشد، بیشتر به یک شوخی شبیه است، اما وظیفه دولت در قبال دو برندی که خود نگاه معنوی به آنها دارد هیچ گاه ساقط نمی‌شود. نام‌هایی که هر چند به‌طور مقطعی اما به هر ترتیب در ایجاد شادی و غم میلیونی در جامعه نقش دارد و چنین نقشی و پیامدهای مثبت و منفی آن در جامعه نقش نظارتی و جدی دولت را می‌طلبد. در این رابطه به نظر می‌رسد با این فرض که استقلال و پرسپولیس با شرایط کنونی خود به بخش خصوصی واگذار می‌شود، یک‌سری بایدهای بعد از این واگذاری را یادآور‌می‌شویم:

1ـ شاید در مبحث مسئولیت در قبال این دو باشگاه بهتر است به جای دولت، عبارت حاکمیت را به کار ببریم زیرا مجلس نیز وظایف تقنینی حساس و سرنوشت‌سازی نه برای ادامه حیات این دو باشگاه که برای خصوصی‌سازی در ورزش دارد که بی تردید با خلأهای قانونی موجود عملا پروسه خصوصی‌سازی در ورزش را باید زمین خورده دانست. در این رابطه البته صداهای خوبی از برخی نمایندگان مجلس در ماه‌های گذشته شنیده شده و این‌که آنها آماده قانونگذاری برای ترغیب و تسهیل حضور بخش خصوصی در پروسه باشگاهداری هستند. اما اکنون وجود قانون کپی رایت ـ حق بهره‌بر‌داری انحصاری از برند باشگاه ـ از نان شب هم برای مقوله خصوصی‌سازی واجب‌تر است زیرا در فوتبال روز دنیا و در کشورهایی که در آنها فوتبال به معنی واقعی کلمه یک صنعت تلقی می‌شود، این حق بسیار درآمدزاست. جایی که می‌توان از درج نام یک باشگاه بر هرگونه محصول تا راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، از این برند درآمدزایی کرد. اگر سری به باشگاه‌های مطرح دنیا به‌طور مثال چلسی یا آرسنال انگلیس بزنید بخوبی این نکته را لمس خواهید کرد؛ جایی که آنها خود در محل ورزشگاه‌های استمفورد بریج و امارات شهر لندن فروشگاه‌هایی راه‌اندازی کرده و در آن از یک لیوان ساده و شیشه پستانک بچه بگیرید تا لباس و شال ورزشی، ‌خودکار و... را با نام باشگاه خود به فروش می‌رسانند و درآمد کسب می‌کنند. مقایسه کنید این وضع را با کشور خودمان، هرکس و در هر جای کشور دلش می‌خواهد نام و لوگوی استقلال و پرسپولیس را بر یک محصول می‌زند و درآمد کسب می‌کند. در این وضع تکلیف مالک خصوصی این دوباشگاه با چنین شرایطی معلوم است!؟

2ـ دولت ترکیه سال‌ها پیش وقتی خواست فوتبالش را حرفه‌ای و راه بخش خصوص را هموار کند، ابتدا به اعطای وام‌های بلند مدت میلیاردی با بهره ناچیز به مالکان باشگاه‌ها روی آورد و آنها را ترغیب به سرمایه‌گذاری در ورزش کرد و پس از چندی بعضا این وام‌ها را بخشید تا بخش خصوصی با فراغ بال در ورزش سرمایه‌گذاری کند و جامعه و اقتصاد آن کشور از این سرمایه‌گذاری منتفع شوند. آری اصلی‌ترین نیاز استقلال و پرسپولیس داشتن ورزشگاه‌های اختصاصی برای برگزاری مسابقات است و این مهم فقط با کمک دولت عملیاتی خواهد شد. به این ترتیب آنها قادر خواهند بود از جلوی حفاظ‌های پیرامون ورزشگاه اختصاصی خود تا داخل زمین چمن ورزشگاه درآمدزایی کنند. هم بلیت بفروشند و هم از برند خود از طریق فروش محصولات مختلف بهره تجاری ببرند. اگر این منبع درآمد هم نباشد مالکان باشگاه‌ها به چه منبع درآمدی دلخوش باشند؟ در اینجا این نکته هم قابل ذکر است که در کشورهای پیشرفته فوتبال ورزشگاه محل برگزاری مسابقه آنها منهای روزهای برگزاری یک رقابت، در دیگر ایام هفته به‌عنوان یک مجمع توریستی جهت بازدید در اختیار عموم قرار می‌گیرد و به عبارتی ورزشگاه خالی هم برای مالکان درآمدزاست.

3ـ موضوع خدمت نظام وظیفه و تکلیف باشگاه‌ها در قبال آن نیز باید بجد مورد توجه قرار بگیرد، زیرا یکی دیگر از منابع درآمدزایی موضوع ترانسفر بازیکنان است چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور. در نظر بگیرید یک باشگاه ده سال روی یک نوجوان کار کند و وقتی سرمایه‌گذاری او در حال به بار نشستن باشد پیشنهادهای مالی جالب توجه داخلی و خارجی برای این بازیکن به سمت باشگاه سرازیر شود ناگهان او باید به خدمت سربازی برود و این یعنی همه سرمایه‌گذاری این باشگاه عملا به هدر رفته است. بنابراین ضروری است که قانونی هم در این رابطه تصویب شود و به‌طور طبیعی این مهم باید با هماهنگی نیروهای مسلح باشد.

دولت نمی‌تواند فوتبال و به‌طور مشخص استقلال و پرسپولیس را به حال خود رها کند؛ زیرا دست‌کم در دنیای امروز تعداد کشورهای عضو فیفا بیش از سازمان ملل است.

امید توفیقی ‌/‌ گروه ورزش