جعل مُهر در برخی دارالترجمه‌ها

گرچه ترجمه اسناد و مدارک در ایران به صورت رسمی سابقه‌ای نود ساله دارد، اما این نخستین‌ بار است که عزمی جدی برای ساماندهی دارالترجمه‌ها و جلوگیری از فعالیت دفاتر غیرمجاز و متخلف چه در میان مسئولان و چه در میان جامعه مترجمان رسمی مشاهده می‌شود؛ تا آنجا‌ که سیدعلی کاظمی، مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه می‌گوید پس از سال 1304 یعنی زمان تاسیس اداره ترجمه قوه قضائیه این نخستین بار است که نظارت بر کار این دفاتر به صورت سراسری انجام شده و به طور جدی پیگیری می‌شود.

البته آن‌گونه که او بیان می‌کند، در چند سال اخیر به دلیل کمبود نیرو، بخش نظارت و بازرسی اداره کل امور اسناد و مترجمان قوه قضائیه چندان موفق عمل نکرده و حاصل این امر دخالت تعداد زیادی دفاتر غیرمجاز و غیررسمی در امر ترجمه است: «پیش از این نیروهای ما به صورت هفتگی در چارچوب‌های اداری برای بازرسی به دارالترجمه‌ها می‌رفتند، اما از آنجا که فعالیت بیشتر دارالترجمه‌های غیرمجاز بعدازظهرها یا در دفاتر ناشناخته انجام می‌شد، طرح ضربتی بازرسی را اجرا کردیم.»

به گفته او، در این طرح با گردآوری اطلاعاتی از دارالترجمه‌ها، مناطق تهران به پنج منطقه تقسیم شد و پنج تیم طی ده روز اقدام به بازرسی دارالترجمه‌ها کردند: «پس از این بازرسی‌ها به دارالترجمه‌های متخلف تذکر قانونی داده شد و برای مترجمان مسئول پرونده‌های تخلفاتی تشکیل گردید و دارالترجمه‌های غیرمجاز نیز برای پلمب به اداره اماکن معرفی شدند.» در این میان برخی افراد مرتکب جعل شده بودند. کاظمی در این‌باره می‌گوید: «دو سه دارالترجمه که مهرها و فرم‌های سازمان‌های مختلف را جعل کرده بودند، به دادسرای عمومی و انقلاب تهران معرفی شدند.»

اما نتایج عملی این طرح به اصطلاح ضربتی را چگونه باید ارزیابی کرد؟ او معتقد است با اجرای این طرح ضربتی آرامش نسبی بر وضع دارالترجمه‌های تهران حاکم خواهد شد و امیدوار است در امر ترجمه امنیت خاطری برای شهروندان ایجاد شود. البته او از اجرای این طرح در برخی استان‌های بزرگ کشور که دارالترجمه دارند نیز خبر می‌دهد تا ساماندهی این دفاتر محدود به تهران نباشد و کل کشور را دربرگیرد.

یکی از تخلفات رایج که در تاسیس دارالترجمه‌ها به چشم می‌خورد این است که برخی مترجمان رسمی، جواز تاسیس دارالترجمه را می‌گیرند و آن را به صورت اجاره در اختیار افراد غیرمتخصص قرار می‌دهند. کاظمی معتقد است این افراد به‌صورت واسطه‌ای عمل می‌کنند: «در این دفاتر اسناد و مدارک از ارباب رجوع گرفته شده و برای ترجمه به دفاتر دیگر سپرده و پورسانت دریافت می‌شود.» به گفته او، یکی از برنامه‌ها در طرح ساماندهی دارالترجمه‌ها، شناسایی و جلوگیری از فعالیت این واسطه‌هاست که بزودی اجرایی خواهد شد. کاظمی در همین رابطه از نرم‌افزاری شدن سامانه‌ها و فرآیندهای مرتبط با امر ترجمه خبر می‌دهد و امیدوار است به این وسیله جلوی بسیاری از تخلفات گرفته شود: «برای این‌که مردم با خیال راحت، ترجمه خود را به دارالترجمه‌ها بسپارند، اداره سامانه نرم‌افزاری را که دارای قفل‌های سخت‌افزاری است در اختیار دارالترجمه‌ها قرار می‌دهد تا فقط دفاتر مجاز به کار ترجمه فعالیت داشته باشند.»

مترجمان چه می‌گویند؟

مهران ناصری، رئیس جامعه مترجمان رسمی کشور هم درباره طرح ضربتی اداره کل اسناد و امور مترجمان رسمی می‌گوید: «طبق آیین‌نامه، اداره کل اسناد و امور مترجمان رسمی اجازه دارد هر از چند گاهی به صورت مستمر از دارالترجمه‌ها بازدید و کارهایشان را بررسی کند.» او با دفاع از اقدام اخیر اداره کل می‌گوید: «بازرسی‌های اخیر پیرو جعل مهرهای قوه قضائیه و وزارت خارجه، که ایجاد دردسر و نگرانی‌هایی در میان مردم ایجاد کرده بود، صورت گرفت. اداره کل اسناد و امور مترجمان با همکاری جامعه مترجمان و با استناد به آیین‌نامه یاد شده، در سطح شهر تهران اقدام به بازرسی و پلمب این دارالترجمه‌ها کرده است.»

او با تاکید بر لزوم فعالیت دارالترجمه‌ها براساس قانون و آیین‌نامه بیان می‌کند: «تنها مترجمان رسمی‌ای که جواز تاسیس دارالترجمه دارند، می‌توانند در این عرصه فعالیت داشته باشند. در یک برهه زمانی با نگاه کارآفرینی برای مترجمان، اداره امور مترجمان رسمی اجازه داده بود که افراد با استفاده از پروانه مترجمان رسمی، دفتر ترجمه تاسیس کنند. در این میان سوءاستفاده‌هایی صورت گرفت، ولی به دلایل مصلحتی برخوردی با این دفاتر صورت نگرفت.»

ترجمه کلمه‌ای چند؟

فارغ از این مسائل، یکی دیگر از پرسش‌هایی که بسیاری از مردم شاید در ذهن خودشان داشته باشند، این است که هزینه یک ترجمه چقدر است؟ کاظمی درباره چگونگی تعیین تعرفه‌‌ها در ترجمه اسناد عنوان می‌کند: «در آیین‌نامه، هر سه سال یک‌بار امکان تغییر این تعرفه وجود دارد. تعرفه‌ها براساس تعداد کلمات تعیین می‌شود و متن‌محور است. برای مثال، اگر ترجمه معمولی باشد، کلمه‌ای 35 تومان محاسبه می‌شود، اگر تخصصی‌تر باشد 65 تومان و اگر فوری باشد 85 آن را محاسبه می‌کنند.» باوجود این طبق بررسی‌ای که اداره امور مترجمان رسمی در این زمینه انجام داده، نه دارالترجمه‌ها و نه ارباب ‌رجوع هیچ‌کدام تمایلی به استفاده از این شیوه ندارند. کاظمی در این‌باره اظهار می‌کند: «با همکاری جامعه مترجمان رسمی، تعرفه‌ها براساس فرم‌ها محاسبه و نرخ‌ها به دارالترجمه‌ها ارائه شده که در سایت اداره کل نیز موجود است. دارالترجمه‌ها نیز مکلفند این نرخ‌ها را در معرض دید عموم قرار دهند.»

به کجا شکایت کنیم؟

آن‌گونه که کاظمی اعلام می‌کند، اگر تخلفی از طرف دارالترجمه‌ها صورت گرفت مردم می‌توانند به اداره کل اسناد و امور مترجمان رسمی مراجعه کرده یا به صورت تلفنی شکایت خود را به مسئولان اعلام کنند تا پیگیری‌های لازم صورت گیرد: «چند سالی بود که هیات رسیدگی به تخلفات در این‌ اداره تشکیل نشده بود. از ریاست محترم قوه قضائیه درخواست کردیم تا اعضای هیات را ابلاغ کند که بزودی این ابلاغیه صادر خواهد شد. این هیات متشکل از یک قاضی و دو مترجم رسمی و یک عضو علی‌البدل خواهد بود و 80 پرونده تخلفاتی را که تاکنون در اداره تشکیل شده بررسی و تعیین تکلیف خواهد کرد.»

کمیل انتظاری ‌/‌ گروه فرهنگ و هنر