چاپ قرآن نفیسِ قجریِ حاوی ۴ کیلو طلا برای استفاده عموم

سید رضا صالحی امیری، مشاور رییس جمهور و رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به اهمیت میراث مکتوب کشور و لزوم حفاظت از آن، گفت: مجموعه نسخ خطی ما میراث معنوی کشور است و از موزه جواهرات بانک مرکزی که آنقدر برایش ارزش قائل هستند، خیلی باارزش‌تر است چون علاوه بر ارزش مادی، ارزش معنوی قابل توجهی دارند خصوصاً قرآن که هویت و دین ما و همه چیز ما در زیر سایه آن قرار دارد.

وی افزود: در بخش نسخ خطی کتابخانه ملی ۳۸ هزار نسخه خطی وجود دارد از ۱۴۰۰ سال قبل به این طرف و یکی از این نسخه‌های خطی نفیس، قرآنی است مربوط به دوران قاجار که در این مصحف شریف ۵۷۰ صفحه‌ای، ۴ کیلو طلا به کار رفته و هر صفحه‌اش یک گونه تذهیب شده است و طراحان و هنرمندان، کارهای طراحی و هنری این قرآن و مقدار جواهر و طلایی را که در آن به کار رفته است، بی‌نظیر می‌دانند.

به گفته رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرایه‌های هنری، تزئین و تذهیب این قرآن نفیس توسط ۳۵ هنرمند صورت گرفته و رقم زین‌العابدین قزوینی سنه ۱۲۱۹ هجری نگاشنه شده، در حالی که جلد آن با رقم محمد زمان به تاریخ ۱۲۲۲ هجری کار شده است. این نسخه خطی نفیس با جلدی به قلم سیاهی، کاغذ سپاهانی ضخیم و آهار مهره، مذهّب، مرصّع و مجدول با همه عناصر کتاب‌آرایی ایرانی و عثمانی عصر قاجار، همراه با رنگه‌نویسی و حواشی تشعیری، ابری‌سازی، طلااندازی در فواصل سطور، سر سوره‌ها مذهّب و مرصّع با بوم لاجورد، شنگرف و عناوین به قلم زر است.

همچنین دو صفحه افتتاح نسخه با شمسه مذهّب، مرصّع و نقش مهر ناصرالدین شاه قاجار، سر سوره‌ها عموماً مذهّب، مرصّع و عمدتاً بوم لاجورد و عناوین به قلم زرجلی است. حواشی کلیه صفحات با جدول‌کشی مضاعف، تسمه، کمند، عناصر تشعیری همراه با ارقام و نقوش محاسباتی و تعیین مواضع تقسیمات و اجزای قرآن کریم است.

این نسخه نفیس از منظر کتابت و کتابت‌آرایی معاصر دوره قاجار، قرن ۱۳ هجری محسوب می‌شود. نقش مهری با کتیبه «ناصر الدین شاه قاجار، ۱۲۷۰» به نشانه ورود نسخه، به کتابخانه شاه قاجار همراه با تزیینات اسلیمی دیده می‌شود.

فتحعلی‌شاه پیش از مرگش، این قرآن را به یکی از نوادگان دختری خود بخشید و در سال ۵۰ یا ۵۱ ادیب برومند آن را از نوادگان فتحعلی شاه، خریداری کرد.

بعدها شهرت این قرآن، جهانی شد، به طوری که «زکی یمانی» وزیر نفت وقت عربستان تقاضای خریداری این نسخه را با قیمت بسیار بالا داشته که در نهایت در هشتم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۷ این اثر نفیس و منحصر به فرد در اختیار سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت.

صالحی امیری همچنین با اشاره به توصیه بزرگان کشور در بازدیدهایشان از بخشی از سازمان مذکور که این قرآن در آن نگهداری می‌شود، برای چاپ و در دسترس عموم گذاشتن آن، گفت: در حال حاضر گروهی از انتشاراتی‌ها به ما مراجعه و پیشنهاد چاپ این قرآن نفیس را در سطوح مختلف هم در چاپ بسیار نفیس برای اهدا به مسئولان ارشد کشور و هم در سطحی برای استفاده عموم مردم، ارائه کرده‌اند.

رییس کتابخانه ملی ایران افزود: این کار توسط بخش خصوصی انجام خواهد شد ولی چون نفیس و منحصر به فرد است، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران حتماً بر روند چاپ آن نظارت خواهد کرد تا به اصل نسخه آسیبی وارد نشود.(مهر)