سهم ناچیز قالیبافان از بیمه قالیبافی

تعرفه پایین حق بیمه و برخورداری از خدمات درمان رایگان تامین اجتماعی، راه را برای سوءاستفاده برخی افراد جهت بهره‌مندی از مزایای این بیمه فراهم کرده است و باعث شده بیشتر بانوانی که در رشته‌های دیگری چون آرایشگری و خیاطی مهارت دارند و مشغول کار هستند با تهیه گواهی مهارت در زمینه قالیبافی از آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و اجاره دار‌های قالی نمایشی با چند «رج» بافته شده که هنگام مراجعه بازرس آن را نشان می‌دهند تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار گیرند؛ اقدامی که به گفته سرپرست مرکز ملی فرش ایران باعث انحراف 40 درصدی بیمه قالیبافان شده است و برخی بدون این‌که قالیباف باشند در رسته این بیمه قرار گرفته‌اند.

حمید کارگر، با بیان این‌که اکنون سازمان صنعت، معدن و تجارت درصدد تصحیح این اشتباهات و زیر پوشش قرار دادن بافندگان حقیقی است، به اتمام بودجه سالانه بیمه قالیبافان و بیمه نشدن قالیبافان در نیمه دوم امسال اشاره می‌کند و می‌گوید: با توجه به این‌که بودجه بیمه قالیبافان سالانه تخصیص می‌یابد در شش ماه نخست امسال بودجه تمام شد و تامین اجتماعی اعلام کرد که امسال بافندگان جدید را بیمه نمی‌کند.

وی درباره آمار بیمه‌شدگان می‌افزاید: تا پایان سال 92 بیش از 556 هزار نفر قالیباف و شاغلان صنایع دستی تحت پوشش خدمات این بیمه قرار گرفته‌اند. بر اساس ماده 3 قانون بیمه قالیبافان، اجرای این قانون منوط به تامین اعتبار در بودجه سالانه کشور است لذا مرکزملی فرش ایران پیگیر پیش‌بینی اعتبار لازم برای سال آینده و پایش و بازنگری در بین بیمه شدگان فعلی است.

کارگر، بخش زیادی از کسانی را که از خدمات بیمه قالیبافی استفاده می‌کنند قالیباف نمی‌داند و تصریح می‌کند: متاسفانه برخی از اتحادیه‌های فرش دستباف که مجوز صدور کارت شناسایی قالیبافی را دارند، دقت لازم را نداشتند و برخی از آنها اقدام به فروش این کارت کرده‌اند که موجب انحراف 40 درصدی در اجرای بیمه قالیبافی شده است. سازمان سنجش آموزش فنی و حرفه‌ای نیز تعامل و همکاری لازم را با متولی فرش کشور نداشته و گاهی بدون اطلاع مرکز ملی فرش، به عقد قراردادهای آموزشی و ابلاغ قوانین درون‌سازمانی در حوزه فرش اقدام کرده که این هم بخشی از انحرافات بیمه قالیبافان را در بر داشته است.

نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران نیز در گفت‌وگو با جام‌جم با انتقاد از نحوه اجرای طرح بیمه قالیبافان می‌گوید: به دلیل این‌که یک ساز و کار مشخص برای اجرای این طرح وجود نداشته است بعضی از اشخاص بدون این‌که قالیباف باشند خود را بیمه کرده‌اند.

رضی میری می‌افزاید: برای این‌که یک ساز و کار درست بر نحوه اجرای طرح بیمه قالیبافی تعریف شود، باید با بخش خصوصی که در عرصه تولید قالی فعال است مشورت شود و یک متولی صنعت فرش همچون اتحادیه‌های بافندگان فرش، قالیبافان واقعی را برای بیمه شدن معرفی کند و خودش بر نحوه فعالیت قالیبافان نظارت کند؛ اما متاسفانه این اتفاق نیفتاده است و معلوم نیست چند نفر از بیمه‌شدگان قالیبافی واجد شرایط بوده‌اند و شرایط آنها چگونه احراز شده است.

راستی‌آزمایی بیمه‌شدگان قالیبافی

آمار‌های ارائه شده از استان‌های مختلف کشور در حالی حاکی از بیمه شدن چند هزار نفر در قالب طرح بیمه قالیبافان است که مسئولان ذی‌ربط درصدد راستی‌آزمایی بیمه‌شدگان برآمده‌اند. ملاک تحت پوشش قرار گرفتن گروه‌های هدف از بافندگان قالی، داشتن گواهی مهارت‌آموزی رسمی از سوی مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و اشتغال به کار است و تامین اجتماعی نیز باید بر اساس مدارک فوق افراد را تحت پوشش قرار می‌داد، اما در عمل چنین رویه‌ای کمتر اجرا شده است، به طوری‌که گفته می‌شود تصویب این نوع بیمه، زمینه را برای برخی آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای بخش خصوصی در صدور گواهی مهارت آن هم بدون رعایت ضوابط قانونی یا طی مراحل آموزشی فراهم کرده است.این آموزشگاه‌ها یا برخی افراد خبره در صنعت قالیبافی در قبال دریافت مبالغی گواهی مهارت به افراد می‌دهند، به گونه‌ای که به گفته رئیس شعبه تامین اجتماعی گنبد کاووس، اکنون بالغ بر 6200 قالیباف در این شهرستان دارای این نوع بیمه اجتماعی هستند.

حسین زنجانی در گفت‌وگو با ایرنا با تاکید بر ضرورت نظارت بیشتر بر فعالیت آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای بخش خصوصی از سوی مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای این شهرستان می‌افزاید: این سازمان براساس قانون موظف است در قبال ارائه مدارک مستند نسبت به بیمه افراد اقدام کند.

وی تصریح می‌کند: نتایج بازرسی‌ها نشان می‌دهد فقط یک‌سوم بیمه‌شدگان حوزه قالیبافی دارای دار قالی بوده و مشغول کار هستند ضمن این که دوسوم بیمه‌شدگان دیگر این حوزه نیز یا اصلا دار قالی ندارند یا دار قالی نمایشی با چند «رج» بافته‌شده دارند که هنگام مراجعه بازرس آن را نشان می‌دهند.

رئیس شعبه تامین اجتماعی گنبدکاووس خاطرنشان می‌کند: دولت هر سال میلیاردها ریال بابت حق بیمه این مشاغل به تامین اجتماعی پرداخت می‌کند، در حالی که برخی افراد واقعی این حوزه یعنی قالیبافی از نعمت بیمه محروم یا در انتظار هستند.به گفته رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت گنبد کاووس نیز از مجموع 6000 قالیباف بیمه شده در این شهرستان، افزون بر 4000 نفر آنان فاقد مهارت لازم حتی برای گره زدن قالی هستند.

سیعد میرزایی در عین حال می‌افزاید: بر اساس طرح راستی‌آزمایی و با همکاری تامین اجتماعی اقدامات خوبی برای حذف افرادی که بدون مهارت قالیبافی هستند اما موفق به کسب گواهی مهارت شدند، در حال انجام است.

رئیس اداره فرش استان یزد نیز با بیان این‌که تاکنون 18 هزار قالیباف یزدی که در بخش خانگی و کارگاهی مشغول بافت فرش هستند بیمه تامین اجتماعی شده‌اند، می‌گوید: امسال 1740 قالیباف را به تامین اجتماعی برای بیمه معرفی کرده‌ایم که 1088 مورد آن جدید و 650 مورد بیمه قبلی یا تمدید بوده است.

محمدمهدی نبی‌زاده، با اشاره به این‌که بتازگی سقف بیمه‌شدگان یزد کامل شده و امکان بیمه متقاضیان جدید وجود ندارد و در این مرحله در حال راستی‌آزمایی بیمه‌شدگان هستیم، تصریح می‌کند: برای راستی‌آزمایی، بیمه 200 نفر قطع شده است، چون معتقدیم این بیمه فقط متعلق به بافندگان واقعی فرش دستباف است و صرف این‌که فردی قالیبافی بلد بوده و فقط یک دار قالی در منزل به پا کند، نمی‌تواند از آن بهره‌مند شود.رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان ساری نیز با تاکید بر لزوم رفع مشکلات صنعت فرش، از بیمه شدن 2200 بافنده فرش در نیمه اول سال‌جاری در این شهرستان خبر می‌دهد.

اسماعیل هادی‌نژاد می‌افزاید: بازرسان این اداره و سازمان تامین اجتماعی با همکاری بازرسان اتحادیه فرش دستباف به صورت موردی از فعالیت بافندگان خانگی فرش نظارت و بازرسی به‌عمل می‌آورند و در صورت مشاهده فعالیت نکردن بافندگان مراتب صورتجلسه شده و در مورد ادامه یا قطع بیمه آنان تصمیم‌گیری خواهد شد.

در همین حال رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان خراسان رضوی نیز با بیان این‌که با وجود تلاش این اداره برای بیمه بافندگان فرش در این استان، بیش از 60 درصد آنان زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی نیستند، می‌گوید: از ۹۰ هزار بافنده فعال در خراسان رضوی تاکنون ۳۵ هزار نفر بیمه شده‌اند.

سعید کاظمی در گفت‌وگو با ایرنا می‌افزاید: از ابتدای امسال تاکنون 1800 بافنده فرش از خراسان رضوی برای دریافت خدمات بیمه‌ای به تامین اجتماعی معرفی شده‌اند که اخیرا وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده است به دلیل کسری بودجه تا اطلاع ثانوی از معرفی بافندگان جدید به تامین اجتماعی خودداری شود.

حکمت قاسم‌خانی‌‌/‌‌ جام‌جم