کارون در تسخیر آلاینده‌ها

به گزارش مهر، افشین تک دستان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز دراین باره گفت: مهم‌ترین آلاینده‌ای که از پساب‌ها وارد این مجتمع بزرگ آبی می‌شود، موادی تحت عنوان ازت و فسفر است که می‌تواند مشکلات زیست محیطی بسیاری به وجود آورد.وی که در همایش علمی بررسی چالش‌های زیست محیطی کارون سخن می‌گفت، افزود: فاضلاب‌های شهری، مسکونی، تجاری، موسسات، صنعتی، کشاورزی و سیلاب‌ها از مهم‌ترین موارد آلودگی رودخانه کارون است و با توجه به مصرف سرانه آب، حداقل سرانه تولید پساب ۲۰۰ لیتر برای هر نفر است.

به گفته تک‌دستان اگر جمعیت حاشیه کارون را یکهزار نفر در نظر بگیریم و به ازای هر نفر ۲۰۰ لیتر پساب وارد رودخانه شود، تمام ازت ورودی رودخانه کارون برابر 1500 کیلوگرم و فسفر برابر ۴۰۰ کیلوگرم در روز است. حال تصور کنیداگر همین مقدار را برای بیش از یک میلیون جمعیت اهواز در نظر بگیریم چه اتفاقی خواهد افتاد؟

وی با بیان این‌که هر کیلوگرم فسفر ۱۰۰ کیلو جلبک تولید می‌کند، عنوان کرد: وجود جلبک باعث گندیده شدن رودخانه می‌شود و در نهایت مرگ ماهی‌ها و آبزی‌ها را به دنبال دارد، بنابراین چاره‌ای نیست که فاضلاب‌های شهری و صنعتی پس از تصفیه وارد رودخانه شود تا چنین معضلی برای شاهرگ حیاتی استان به وجود نیاید.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز پساب‌های ناشی از شیلات را از دیگر معضلات رودخانه کارون بیان کرد و گفت: ورود پساب‌های شیلات و پرورش ماهی منبع عظیمی از فسفر و ازت را وارد رودخانه کارون می‌کند البته آلودگی پساب‌های کشتارگاه‌ها را نیز نباید نادیده بگیریم.

یک فعال محیط زیست و عضو کمیته علمی کنفرانس کارون نیز با اشاره به مسائل و مشکلاتی که شرکت توسعه نیشکر برای رودخانه کارون ایجاد کرده است، گفت: صنعت نیشکر از طریق زه آب‌های بخش کشاورزی، فاضلاب‌های بخش صنعت (شکر، الکل‌سازی، خوراک دام و کاغذسازی)، مصرف نهاده‌های کشاورزی (کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات) و فاضلاب‌های بهداشتی باعث ایجاد آلودگی‌هایی برای آب می‌شود.

بهنام کرمی با بیان این‌که شرکت توسعه نیشکر فاضلاب‌های بهداشتی‌اش را تصفیه نمی‌کند، به ارائه آمار و ارقامی در رابطه با تاثیر صنعت نیشکر و شرکت توسعه نیشکر خوزستان در آلودگی آب و هوا پرداخت.

گرچه حسین آمیلی، معاون بهره‌برداری شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی بخشی از این ارقام را اشتباه و مغرضانه و بخشی را مربوط به گذشته دانست.

آمیلی به بیان فعالیت‌های زیست محیطی شرکت توسعه نیشکر اشاره کرد و گفت: شرکت توسعه نیشکر با تولید هفت میلیون تن نیشکر، ۷۰۰ هزار تن شکر، ۳۰۰ هزار تن کاغذ، ۱۰۰ هزار تن خوراک دام، ۱۰۰ هزار تن تخته فیبر و ۱۰ هزار تن خمیرمایه مشغول فعالیت است. تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی این شرکت نیز با توانایی تصفیه ۲۸۴ مترمکعب فاضلاب شروع به کار کرده است و همچنین زه آب‌های ناشی از آبیاری نیشکر مدیریت می‌شود.

افزایش تعداد جزایر در رودخانه کارون

در همین حال جعفر مرشدی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز نیز به تاثیر سدها در کاهش میزان دبی رودخانه کارون و افزایش جزایر در رودخانه اشاره کرد و گفت: رودخانه کارون عامل تمرکز در محدوده جنوب غرب کشور است و وجود تغییرات بسیار زیاد این رودخانه در مسیر خود از لحاظ هیدرولوژی و رسوب‌شناسی سبب شده این محیط در دوره‌های گذشته به صورت محدودهای ناپایدار در فضای جغرافیایی کشور مطرح شود.

به گفته وی، احداث سدها روی رودخانه کارون باعث شده دبی و رسوب‌ها در سطح این رودخانه کنترل شده باشد، کاهش دبی رودخانه اولین تاثیر سدها در رودخانه کارون با توجه به خشکسالی‌های اخیر است.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز افزود: همچنین رسوب‌گذاری و کاهش دبی رودخانه شرایط را برای ایجاد جزایر رسوبی فراهم می‌کند و در نتیجه گیاهان پیشرو نیز در رودخانه رشد خواهند کرد و بعد از چند سال مانند جنگل ظهور می‌یابند.

وی با بیان این‌که تعداد جزایر رودخانه کارون به صورت پیشرونده در حال افزایش است، عنوان کرد: تعداد این جزایر در فاصله سال‌های ۱۹۷۳ تا ۲۰۱۳ از ۱۰ به ۳۷ جزیره افزایش یافته است و این افزایش تعداد جزایر به معنای تغییرات اکوسیستمی است و همچنین امکان از بین بردن این جزایر وجود ندارد.

وجود نیترات در رودخانه کارون

هادی معاضد، دیگر عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در این نشست اظهار کرد: نیتروژن عنصر پیچیده‌ای است که به شکل‌های آلی و معدنی در آب‌های طبیعی وجود دارد که برای کشاورزی یونی مفید، اما برای انسان مضر است.

وی با بیان این‌که نیترات از طریق انواع زهاب‌ها وارد آب می‌شود، افزود: منابع آلاینده آب رودخانه‌ها به نیترات عبارت از فاضلاب‌های شهری، صنعتی، زه آب‌های نیشکر، زباله دان‌های سنتی، دامپروری و سیلاب‌های شهری است و وجود نیترات می‌تواند موجب رشد بی‌رویه گیاهان آبزی مانند جلبک‌ها در رودخانه و کاهش کیفیت آب می‌شود.

خطر انقراض ماهیان بومی رودخانه کارون

جاسم غفله مرمضی، رئیس پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور، تاثیر تغییرات آب کارون بر ذخایر آبزیان در رودخانه، صیدگاه‌های ناحیه مصبی و تالاب شادگان با تاکید بر ماهیان مهاجر رودخانه‌ای پرداخت و اظهار کرد: در خوزستان اتفاقاتی داشتیم که ابعاد آن برای مردم روشن نشده و در حوزه محیط زیست زیر ساخت‌های زیست محیطی استان از بین رفته است.

به گفته وی کاهش دبی رودخانه کارون باعث کاهش تولید آبزیان و بروز تلفات به دلیل افزایش غلظت آلودگی و محدودیت در توسعه آبزی‌پروری شده است.مرمضی با بیان این‌که خوزستان به عنوان قطب آبزی‌پروری کشور محسوب می‌شود، عنوان کرد: وارد نشدن آب کارون از نواحی بحره، سلمانه و مارد به دلیل سدسازی و هدایت از سرشاخه‌ها، ورود پساب‌های نیشکر و تبعات آن باعث کاهش گونه‌های ماهی شده است.

وی با بیان این‌که تالاب شادگان از نظر بین‌المللی دارای اهمیت است، تصریح کرد: ذخیره ماهیان در تالاب شادگان کم شده است و اگر پساب نیشکر نبود، تالاب خشک می‌شد.

این مسئول به خطر انقراض ماهیان بومی در رودخانه کارون و تاثیر منفی کاهش آب بر آبزی پروری استان داشته است اشاره و بیان کرد: در سال ۱۳۷۵ حدود ۱۵ هزار تن صید داشتیم که در سال ۸۶ به 4000 تن رسیده است و این امر کاهش صیادان و به خطر افتادن زندگی آنها از نظر اقتصادی را به دنبال دارد.