همه چیز درباره بیماری شایع «پسوریازیس»

جام جم سرا: پسوریازیس بیماری شایع پوستی است که چرخه تولید سلول‌های پوستی را برهم می‌زند و با افزایش سرعت ساخت سلول‌ها بر سطح پوست، سبب به وجود آمدن لکه‌های قرمز رنگ و خشک پوشیده شده با فلس‌های نقره‌ای و ایجاد ضخامت در ناخن‌ها و تغییر شکل آن‌ها می‌شود.
این لکه‌ها که بیشتر در اطراف پوست سر، آرنج و زانو‌ها ظاهر می‌شود، با خارش و گاهی درد همراه است.
در موارد شدید ابتلا به بیماری پسوریازیس، بیمار دچار درد و ورم مفاصل می‌شود و در صورتی که این بیماری به موقع کنترل نشود، از کارافتادگی مفاصل را ایجاد می‌کند. گفته می‌شود ١٢۵‌میلیون نفر از مردم جهان مبتلا به این بیماری هستند.

ژنتیک عامل اصلی بروز پسوریازیس

ظاهرا عامل اصلی بروز این بیماری ژنتیک است و عوامل محیطی در بروز آن نقش ندارد.
ژن‌های متعددی در بروز این بیماری شناسایی شده است و از آنجایی که در هر کشور با توجه به زمینه ژنتیکی مردمان آن منطقه این ژن‌ها تفاوت دارند، ژن خاصی در بروز این بیماری شناسایی و تأیید نشده است.

عدم تأثیر عوامل محیطی در بروز پسوریازیس

این بیماری ازجمله بیماری‌های چند عاملی است و علاوه‌بر عوامل ژنتیکی، عوامل محیطی مانند مصرف برخی دارو‌ها، الکل، دخانیات، بروز عفونت‌ها و ضربه نیز در بروز آن موثر است. عوامل محیطی فقط در افرادی سبب بروز بیماری پسوریازیس می‌شود که زمینه ژنتیکی این بیماری را داشته باشند اما در افرادی که زمینه ژنتیکی ندارند، عوامل محیطی نمی‌تواند سبب بروز این بیماری شود.
مصرف برخی دارو‌ها سبب می‌شود که این بیماری در فردی که زمینه ژنتیکی آن را دارد برای اولین‌بار تظاهر کند و در مبتلایان به این بیماری سبب شدت بیماری شود. همچنین مصرف دخانیات، بروز استرس‌ها و برخی عفونت‌ها نیز از دیگر عواملی است که سبب بروز این بیماری برای نخستین‌بار یا عود مجدد آن در مبتلایان به این بیماری می‌شود.
پسوریازیس مسری نیست و برای بروز این بیماری باید زمینه ژنتیکی وجود داشته باشد و افرادی که این زمینه را ندارند، هیچ‌گاه به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.

میزان شیوع پسوریازیس

میزان شیوع این بیماری حدود یک تا ٢ ‌درصد کل جمعیت دنیا است؛ در ایران مطالعه کاملی در این مورد صورت نگرفته اما براساس آمار جهانی می‌توان گفت که در ایران نیز همین میزان ابتلا به این بیماری وجود دارد. شیوع این بیماری به جنس خاصی بستگی ندارد و در بین زنان و مردان به یک اندازه دیده شده است.

کنترل تنها راه مقابله با پسوریازیس

این بیماری با تجویز برخی دارو‌ها و تمهیدات پیشگیرانه قابل کنترل است اما قابل ریشه‌کنی و درمان کامل نیست. براساس شدت و وسعت پسوریازیس، درمان‌های متعددی ازجمله داروهای خوراکی، پمادهای موضعی و روش‌هایی مانند نوردرمانی برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری تجویز می‌شود.

هیچ یک از این روش‌ها بیماری را ریشه‌کن نمی‌کند بلکه تنها آن را کنترل می‌کند و ممکن است بر اثر عوامل محیطی در دوره‌های زمانی مختلف، دوباره عود کند.
پرهیز از مصرف دخانیات و الکل، انجام معاینات دوره‌ای توسط پزشکان مربوطه و حفظ آرامش و پرهیز از استرس‌ها می‌تواند سبب کنترل پسوریازیس و مانع شدت یافتن آن شود.

عوارض پسوریازیس

این بیماری اگر محدود به پوست باشد و تنها سطح پوست را درگیر کرده باشد، تنها ایجاد خارش و سوزش می‌کند اما اگر پیشرفت کرده و سبب دفع پروتیین از بدن شود، مشکلاتی مانند درد و تورم مفاصل را نیز به همراه دارد.
درصورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می‌تواند سبب تخریب مفصل و معلولیت مادام‌العمر بیمار شود. در افرادی که این بیماری در سنین بالای ۴٠ سالگی بروز می‌کند با عوارض متابولیک و دایمی همچون چربی خون، فشارخون بالا و افزایش وزن همراه است و احتمال بروز بیماری‌های قلبی - عروقی و سکته‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

سن بروز پسوریازیس

این بیماری در هر سنی ممکن است دیده شود اما در دهه دوم (١٠ تا ٢٠ سالگی) و دهه پنجم زندگی (۴٠ تا ۵٠ سالگی) بروز این بیماری شیوع بیشتری دارد.
بیماری پسوریازیس ازجمله بیماری‌های مزمن است که هرچه زود‌تر برای درمان آن به مراکز پزشکی مراجعه شود، درمان‌ها موثر‌تر خواهد بود؛ این بیماری درمان قطعی ندارد و بیماران باید همواره تحت‌نظر پزشک باشند تا احتمال عود آن کمتر شود.

پسوریازیس در زنان باردار

از آنجا که پسوریازیس یک بیماری ژنتیکی است، درصورتی‌که زن باردار این بیماری را داشته باشد، احتمال انتقال آن از طریق عوامل ژنتیکی به جنین وجود دارد. همچنین اگر مادر و پدر هر دو به پسوریازیس مبتلا باشند، احتمال انتقال این بیماری به فرزندان آن‌ها بیشتر است. به‌طورکلی احتمال انتقال این بیماری به جنین به‌ویژه اگر تنها یکی از والدین به آن مبتلا باشند، اندک است اما در صورت انتقال، درحال حاضر آزمایشی برای تشخیص این انتقال وجود ندارد.

افزون بر اینها درباره تاثیرات پسوریازیس بر جنین در صورتی که مادر به این بیماری مبتلا باشد، میتوان گفت که اگر این بیماری در دوران بارداری عود کند اما فراگیری آن در حد سطح پوست باشد، مشکلی را برای جنین ایجاد نمی‌کند اما اگر شدت عود آن زیاد باشد و مادر دچار تب، درد و تورم مفاصل شود، می‌تواند به جنین آسیب‌هایی وارد کند. (دکتر علیرضا فیروز - متخصص پوست و مو و رئیس مرکز تحقیقات و جزام دانشگاه علوم پزشکی تهران)