منابع غذایی برای تأمین یک ویتامین خورشیدی

جام جم سرا به نقل از شرق: این مهم، مرهون به نتیجه‌رسیدن بسیاری از تحقیقات تحت‌کنترل و مداخله‌گرانه صورت‌گرفته توسط مراکز تحقیقاتی دانشگاهی و پزشکی معتبر دنیا که از پنج ‌الی50سال پیش روی جوامع آماری گوناگون آغاز شده و به مرور در حال انتشار نتایج خود هستند نیز است. بر همین اساس، امروزه برای هر ویتامین، ماده معدنی یا آنتی‌اکسیدان خاص، وظایف چندگانه و متعددی در بدن کشف شده که در نظرگرفتن نیازهای محاسبه‌شده تغذیه‌ای روزانه برای تک‌تک آنها به ابتدایی‌ترین اصل تنظیم هربرنامه غذایی تبدیل شده است. از جمله این مواد حیاتی که قریب یکصدسال از پی‌بردن به‌وجود آن می‌گذرد، ویتامینD است؛

ویتامین محلول در چربی‌ای که در دوشکل D2 (ارگوکلسیفرول) و D3 (کوله‌کلسیفرول) قابل دریافت بوده و هردو پس از فعل‌وانفعالاتی در کبد به فرم قابل‌استفاده آن یعنی «یک‌آلفا 25هیدروکسی ویتامینD» (یا به اختصار D25) تبدیل می‌شوند.
تنها ملاک ارزیابی دقیق وضعیت ویتامین D هر فرد نیز اندازه‌گیری همین ماده در خون وی است.

میزان نیاز هر فرد به ویتامین دی

همان‌طور که می‌دانید، راه اصلی دسترسی به این ویتامین، قرارگرفتن پوست در معرض نور مستقیم آفتاب به میزان تقریبی 15الی 20 دقیقه در روز است.
اولین و مهم‌ترین وظیفه اثبات‌شده برای این ویتامین، تنظیم سطح کلسیم خون از طریق دخالت در میزان جذب آن است. بنابراین رشد و استحکام استخوان‌ها منوط به وجود کافی این ویتامین مخصوصا در سال‌های اول زندگی است. بدون استثنا برای کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، باید قطره مکمل این ویتامین را در حد 400 واحد IU در روز تجویز کرد چرا که شیر مادر تقریبا عاری از این ویتامین بوده و به‌طور طبیعی اکثر نوزادان نیز از دریافت نور کافی خورشید محروم هستند.
هرچند برای سنین بالاتر به شخصه معتقدم چه برای این ویتامین و چه برای انواع و اقسام مواد مغذی و ریزمغذی دیگر باید به‌صورت انفرادی و اختصاصی عمل کرد و با توجه به شرایط خاص ژنتیکی، تراکم استخوانی، نوع تغذیه، منطقه جغرافیایی و شغل فرد از نقطه‌نظر میزان قرارگرفتن در معرض آفتاب، سابقه بیماری‌های کلیوی یا قلبی یا مصرف داروهای خاص، مقدار D25 خون و ده‌ها فاکتور دیگر، میزان نیاز و در نتیجه مقدار مصرفی این ویتامین برای فرد باید به‌طور جداگانه محاسبه و توصیه شود؛ بخصوص برای ویتامین‌های محلول در چربی همچون ویتامینD که می‌توانند در بافت چربی ذخیره شوند و مصرف بیش از حد آن، باعث جذب بیش از حد کلسیم و ایجاد اختلالات کلیوی، قلبی و مسمومیت می‌شود.
اما در مراجع و منابع گوناگون، مقدار 200 الی 400 واحد IU به صورت روزانه برای هر فرد توصیه شده است.

منابع تأمین ویتامین دی

علاوه بر نور خورشید (که خطرات خاص خود را دارد)، مواد غذایی بسیار محدودی همچون روغن کبد ماهی، ماهی سالمون و مواد غذایی غنی‌شده با ویتامین D مانند شیر را نیز می‌توان منابع خوراکی آن دانست.

منابع دیگری همچون تخم‌مرغ یا غلات به مقدار بسیار کم دارای این ویتامین هستند. به عنوان مثال باید 10تخم‌مرغ کامل میل کنید تا حدود 200 واحد ویتامینD دریافت کنید! اما یک قاشق غذاخوری روغن کبد ماهی می‌تواند نیاز دو الی سه‌‌روزتان را برآورده کند. یا یک قطعه 150 گرمی ماهی سالمون به‌راحتی نیاز دوروز را تامین می‌کند.

رابطه کمبود ویتامین دی با ابتلا به برخی بیماری‌ها

اخیرا رابطه معنی‌داری بین سطوح پایین ویتامینD در خون با افزایش درصد ابتلا به بیماری‌های سیستم ایمنی بدن و انواع سرطان از جمله سرطان پستان و پروستات دیده شده است. این مساله در مورد بیماران مبتلا به ام‌اس و آلزایمر هم قابل مشاهده است. به عبارت دیگر مقدار D25 در خون افراد مبتلا به ام‌اس از افراد سالم پایین‌تر است. حال تحقیقات دامنه‌داری جهت صحه‌گذاری بر این امر در حال اجراست که ببینند آیا کمبود ویتامینD می‌تواند در ایجاد ام‌اس دخیل باشد یا کاهش سطح سرمی آن نیز از عوارض ابتلا به ام‌اس است؟
بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تحقیق نیز توسط موسسه تحقیقات ام‌اس استرالیا انجام می‌پذیرد و زمان اتمام آن در سال 2017 است.
با وجود این‌، بسیاری از متخصصان در پروسه درمان این بیماری از مکمل‌های ویتامینD به اندازه دو الی چهارهزارواحد IU در روز استفاده می‌کنند که قطعا با توجه به کمبود ویتامینD در این افراد کاری مثبت است. (حمید خواجه‌پور - کارشناس و تحلیلگر حوزه سلامت)