پاسخ به این پرسش را در تجربیات غرب در جنگ لیبی و نیز اهداف نظامی غرب در منطقه و مواضع اخیر کشورهای غربی در قبال گروههای به اصطلاح معارض میانهرو سوری میتوان پیدا کرد.
نخست آنکه در جنگ لیبی کشورهای غربی برای سرنگونی نظام قذافی در حالی به تسلیح نیروهای داخلی این کشور پرداختند که همزمان دستگاههای اطلاعاتی غرب در این کشور فعال بودند. آنها مسئول یافتن مراکز استراتژیک و هدایت عملیات خرابکارانه بودند. با توجه به سخنان اوباما که میگوید ما در برآورد اطلاعات سوریه اشتباه کرده بودیم و مواضع سران اروپا که از لزوم کسب اطلاعات دقیق برای مقابله با به اصطلاح تروریسم سخن میگویند، میتوان چنین برداشت کرد که بخشی از طراحی نظامی غربیها در قالب اعزام نیروی اطلاعاتی برای مدیریت و هدایت جنگافروزی در سوریه است که البته از حمایت هوایی نیز برخوردار است.
دوم آنکه آمریکا طرحی گسترده برای حضور نظامی در منطقه دارد. وارد ساختن دستههای نظامی در قالب مستشار و نیروهای آموزشی به عراق، کویت، اردن و عربستان از جمله این اقدامات است. آمریکا در اصل با بهانه قرار دادن داعش و سوریه به دنبال تقویت نظامیگری خود در منطقه است. آمریکا در حال ایجاد نیروهای واکنش سریع در منطقه با هدف مقابله پیشدستانه با تهدیدات امنیتی علیه منافع خود و صهیونیستهاست. آمریکا به دنبال جلوگیری از غافلگیر شدن در برابر فرآیندی مشابه جریان بیداری اسلامی است.
سوم آنکه نیروی نظامی خارجی در سوریه در دو قالب تعریف میشود. اولا نیروهای کشورهای عربی چنان که ژنرال دمسی رئیس ستاد ارتش آمریکا رسما اعلام میکند ما قصد اعزام نیرو به سوریه را نداریم بلکه این کشورهای عربی هستند که این مسئولیت را بر عهده میگیرند. وی تاکید میکند کشورهای عربی به عنوان بخش مهمی از چالشهای اخیر منطقه باید سهم خود را در آن برعهده بگیرند که شامل اعزام نیروی نظامی میشود. از سوی دیگر آمریکا در حالی نام داعش و النصره و گروه خوراسان را به عنوان عامل بحران منطقه معرفی میکند که همزمان در حال شکل دادن به گروههای تروریستی با استعداد 15 هزار نیرو به نام گروههای میانهرو معارض سوری است. مسلم آنکه اگر معارضان سوری دارای نیروی نظامی بودند یا 15 هزار هوادار مسلح داشتند در طول سه سال و نیم اخیر از آنها برای رسیدن به مقاصد خود استفاده میکردند نه آنکه تا امروز صبر کنند. بر این اساس بصراحت میتوان دریافت که ادعای تشکیل و آموزش یگانهای معارضان سوری و اختصاص 500 میلیون دلار ادعایی برای فریب افکار عمومی و البته سرکیسه کردن رژیمهای عربی است. نکته مهم آنکه کشورهای عربی نیز توان جذب چنین نیرویی را ندارند لذا صرفا یک گزینه باقی میماند و آن جذب مزدور از دیگر نقاط جهان است. افرادی که صرفا برای پول و برخی نیز برای تحقق دیدگاههای متحجرانه وارد عرصه شدهاند؛ نیروهایی که با هدایت دستگاههای اطلاعاتی غرب برای نابودی سوریه گام برخواهند داشت.
در جمعبندی کلی میتوان گفت که غرب مستقیما به سوریه نیرویی اعزام نخواهد کرد، چرا که از تکرار تجربه عراق و افغانستان در هراس است و از مولفههایی جایگزین یعنی اعزام نیروهای اطلاعاتی، ارتشهای عربی و گروههای تروریستی برای رسیدن به این منظور بهره میگیرد. هرچند که برای اجرای پروژه تکمیل سلطه بر کشورهای عربی، اعزام نیرو به این کشورها را در دستور کار دارد که محور آن را نیز ادعای اعزام این نیروها به سوریه تشکیل میدهد.
قاسم غفوری / جامجم
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد