خارج از محدوده «گوریل انگوری»

گوریل انگوری در اصل یک مجموعه کارتونی دو بعدی آمریکایی ساخت شرکت هانا ـ باربراست که روزهای شنبه ازشبکه ABC از سال 1975 تا 1978 پخش می‌شد. گفته می‌شود که شرکت انیمیشن‌سازی هانا ـ باربرا آن زمان تحت تاثیر اکران فیلم کینگ‌کونگ که در حقیقت بازسازی فیلم زنده دیگری با همین نام در سال 1933 بود شخصیت کارتونی گوریل انگوری را خلق کرد.

مجموعه گوریل انگوری حول و حوش ماجراهای یک گوریل عظیم‌الجثه 40 فوتی (در ایران 15 متری) عاشق انگور و دوستش به نام بیگلی‌بیگلی ـ که یک سگ است‌ـ می‌چرخد. در اینجا باید حتما به صداپیشگی هنرمندانه آقای صادق ماهرو در نقش گوریل انگوری اشاره شود که نقش بسزایی در ماندگاری این کاراکتر نزد مخاطب ایرانی داشت. صدا و لحن کشدار گوریل انگوری هنگام گفتن: معذرت می‌خوام آقای رئیس هنوز در ذهن باقی مانده است.

آنها همراه با هم با یک ماشین زردرنگ کوچولو سفر می‌کنند. بیگلی‌بیگلی رانندگی می‌کند و گوریل انگوری هم روی سقف ماشین می‌نشیند. بدون آن‌که تو رفتگی یا له‌شدگی در ماشین به وجود آید. در آن زمان محبوب‌ترین مجموعه ساخته شده توسط هانا باربرا، اسکوبی‌دو بود که در آن نیز چهار نوجوان همراه یک سگ با ماشین خود به دور کشور سفر می‌کردند و با تهدیدات مختلفی مواجه می‌شدند. شاید گوریل انگوری این تم سفر با ماشین به دور کشور و در گیرشدن با آدم‌های شرور را از اسکوبی‌دو قرض گرفته باشد.

در هر حال ششم سپتامبر 1975، یک مجموعه کارتونی 30 دقیقه‌ای از شبکه ABC پخش شد که نیمی از آن به ماجراهای جدید تام و جری و نیمی دیگر به گوریل انگوری اختصاص داشت. در این مجموعه تام و جری به هیچ وجه مورد توجه قرار نگرفتند؛ زیرا آنها برخلاف انیمیشن‌های پیشین با هم دوست بودند و دیگر به طور مداوم در حال جنگ و دعوا نبودند! به همین دلیل بخش مربوط به گوریل انگوری بیشتر مورد توجه بینندگان قرار گرفت.

قد گوریل انگوری قرار بود در اصل 30 فوت باشد؛ اما در ترانه آغازین مجموعه از او به عنوان یک گوریل 40 فوتی نامبرده می‌شود. او هر جا می‌رود باعث وحشت آدم‌ها، حیوانات و خودروها می‌شود و حتی یک‌بار یک تابلو در جاده با دیدن او جیغ می‌کشد و پا به فرار می‌گذارد!

تکیه کلام خاص گوریل انگوری:« انگوری! انگوری!» است که در موافقت با دوستش تکرارمی کند. با این حال او همیشه موفق می‌شود کارهایی را انجام دهد که‌ مردم در انتها از او خوششان بیاید. بعد از یک فصل، شخصیت دیگری تحت عنوان مامبلی به این کارتون اضافه شد. در نتیجه نام برنامه به جُنگ تام و جری‌/‌ گوریل انگوری‌/‌ مامبلی تغییر یافت. سپس سال 1977 گوریل انگوری در برنامه اختصاصی خودش به نام جُنگ گوریل انگوری ظاهر شد. در طول این مجموعه 32 قسمت ده دقیقه‌ای، گوریل انگوری ساخته شد و هر هفته دو قسمت آن به صورت پشت سرهم روی آنتن می‌رفت.

در ضمن در دهه 70 و همزمان با محبوبیت گوریل انگوری، شرکت چارلتون کمیک‌استریپ‌های گوریل انگوری را به بازار فرستاد، اما چاپ آنها پس از دو سه شماره متوقف شد.

در این مجموعه کارهای اغراق شده بسیار جالب و به یاد‌ماندنی هستند که همگی توسط گوریل انگوری انجام می‌شوند؛ راه انداختن ماشین بیگلی که آن را مثل یک ماشین اسباب‌بازی به عقب می‌کشد تا شروع به حرکت کند. بلند کردن برج ایفل به بهانه آوردن سوغاتی از فرانسه، گرفتن موشک در حال پرتاب شدن، درست شدن استخری از اشک‌های گوریل انگوری که نزدیک است بیگلی‌بیگلی در آن غرق شود، عطسه‌ای که قدرت یک گرد باد را دارد و رفتن به فضا و آوردن کره ماه به زمین! و سپس بسکتبال بازی کردن با آن و... همه جزئی از این اغراق‌ها محسوب می‌شود.

در این اغراق‌ها نبوغ خاص و خلاقیتی اصیل به چشم می‌خورد که ویژگی خاص کارتون‌های هانا ـ باربراست. از طرف دیگر نحوه برخورد آدم‌های عادی با گوریل انگوری نیز در نوع خود بسیار جالب است. معمولا بیگلی‌بیگلی نزد مردم می‌رود درحالی که آنها تنها پاهای گوریل انگوری را می‌بینند؛ اما ناگهان با دیدن گوریل فریاد می‌زنند: «ی.ی.ی.یه گوریل!» و از ترس فرار می‌کنند یا پنهان می‌شوند. برخورد آنها با گوریل انگوری درست مثل برخورد با موجودات فضایی در آثار علمی ـ تخیلی است؛ با وجود این همه می‌دانیم که گوریل انگوری در نهایت به آنها کمک و اعتمادشان را جلب می‌کند. او با چشمان درشت مثل کودکی معصوم و تازه به دنیا آمده است که ساده‌اندیشی و زودباوری در رفتارش موج می‌زند. ضریب هوشی پایین و نحوه صحبت کردن بریده بریده‌اش، از او شخصیتی ساخته است که انگار برای نخستین بار با دنیا مواجه می‌شود و بنابراین تمام اشیا برایش جذابیت دارد!

سادگی در شخصیت پردازی گوریل انگوری و حتی بیگلی بیگلی (که به نظر می‌آمد عقل کل است و ایده‌های خوبی دارد؛ اما در بیشتر مواقع به همان سادگی گوریل انگوری است) بخوبی با خطوط داستانی مجموعه جفت و جور است. معمولا در این ماجراها گوریل انگوری و بیگلی‌بیگلی با شخصیت‌های خبیث کلیشه‌ای جالبی روبه‌رو می‌شوند. مثل یک خروس گنده که نقاب بر چشم دارد و دزدی می‌کندو در انتها معلوم می‌شود همان آقای پرنده‌باز است! یا مثلا یک دزد دریایی یا یک ربات که کاملا مشخص است از یک کشور بلوک شرقی آمده و توسط یک مخترع روان‌پریش ساخته شده است و گوریل انگوری باید با او در المپیک رقابت کند. این سادگی کاملا در سبک انیمیشن مجموعه نیز مشهود است. بیشتر کارهای تلویزیونی هانا ـ باربرا با بودجه اندکی ساخته شده‌اند. برای همین از تعداد کمتری تصویر استفاده می‌شود. یعنی در حالی که درکارهای والت‌دیزنی،‌ 24 نقاشی در ثانیه است، کارتون‌های هانا ـ باربرا به طور متوسط از سه یا چهار فریم در ثانیه استفاده می‌کند. حرکت کاراکترها بویژه حرکات دهان و چشم، خیلی محدود است و در بیشتر سکانس‌ها از فریم‌های تکراری استفاده می‌شود. مثلا وقتی قرار است یک شاخه بشکند و روی زمین بیفتد، بیگلی‌بیگلی از یک شاخه آویزان می‌شود و از همان اول می‌شود حدس زد که این شاخه می‌شکند و بیگلی‌بیگلی روی زمین می‌افتد. چون رنگ شاخه با رنگ بقیه درخت فرق دارد. علت تکنیکی‌اش این است که پس‌زمینه روی مقوا کشیده می‌شود و آن شاخه‌ای که قرار است بشکند، روی طلق سلفونی کشیده شده است. لذا رنگی که روی سل گذاشته می‌شود با رنگی که روی مقوا گذاشته می‌شود، فرق دارد این شگردها در بیشتر کارتون‌های تلویزیونی آن زمان ـ که بودجه اندکی داشتند استفاده می‌شد تا هزینه تولید کاهش یابد.

پس از اتمام این مجموعه، گوریل انگوری هم مثل بسیاری از شخصیت‌های دیگر هانا ـ باربرا به صورت تکراری در کارتون‌های شخصیت‌های دیگری مثل کوئیک درامگ‌گرا و پیکسی دیکسی، دکستر و اسکوبی دو تا سال 1980 ظاهر شد.

از دهه 80 تا به حال اپیزودهای قدیمی گوریل انگوری تنها در شبکه کارتون نت‌ورک و بومرنگ رویت شده است. این مجموعه در کشورهای اروپایی مثل انگلستان، فرانسه، ایتالیا، پرتغال و اسپانیا نیز پخش شده است. این کارتون‌ها روی دی‌وی‌دی نیز موجود است. (پریسا کاشانیان/ ضمیمه قاب کوچک)