دختر و پسر آماده‌اند؟ مجلس قند و نبات و سور و ساز است امشب

جام جم سرا: نرسیده به میدان بهارستان، راسته بازار کارت‌های دعوت یا عروسی است. البته در میدان انقلاب، سر پل امیربهادر و حتی سطح شهر هم مغازه‌هایی از این دست پیدا می‌شود که قیمت‌های متفاوتی دارند . اما بازار اصلی کارت عروسی حوالی بهارستان است. در این راسته ده‌ها مغازه وجود دارد که به صورت انحصاری و حتی تخصصی در زمینه فروش انواع کارتها فعالیت می‌کنند و شما به راحتی می‌توانید از میان آنها کارت دلخواهتان را پیدا کنید.

«شتری است که در خانه همه می‌خوابد. در خانه ما هم خوابید!
خب پیش می‌آید دیگر! شما هم خبطی مرتکب شوید بیایید دور هم، همدیگر را می‌بینیم و شوخی می‌کنیم و می‌خندیم؛ غذای خوب هم سفارش داده‌ایم، میوه درجه یک هم ایضاً.
فقط ما این همه خرج کرده‌ایم، شما جوگیر نشوید، کادوی گران بخرید؛ همان یک سکه کافیست، البته ما به نیمش هم راضی هستیم.
در ضمن، جمع بزرگونه است
دلبندانتان فعلاً در منزل بمانند تا وقتی دلبند ما به دنیا آمد برای تولدش دعوت کنیم»

«قصه ما از اونجایی شروع می‌شه که دخترخانم و آقا پسر عروسیشون به‌پامی‌شه
هر چی بگین سور و سات فراوونه شیرینی و شام، ساز و دهل که میزونه
اونی که کمه تو قصه شون شمایین حتماً تشریف بیارین
ما عکاس و فیلمبردار داریم شما زحمت نکشین
نکته: موقع ورود عروس و داماد میوه پوست نکنید چون چسب‌زخم نداریم.»

ادبیات کارت‌های عروسی با آنچه قبل‌ترها دیده‌ بودیم، فرق کرده. جملاتی را که بالاتر خواندید، احتمالاً در کارت‌هایی که این روزها برای دعوت به جشن عروسی به شما داده شده، خوانده‌اید. حتماً این را هم می‌دانید که برخی به محض اینکه کارت را دریافت می‌کنند این جملات را می‌خوانند و برخی نیز بی توجه به کلمات آن، تنها به شکل و شمایل کارت و سادگی یا کوچک و بزرگ بودن آن توجه می‌کنند و برخی نیز صرفاً به تاریخ و محل جشن توجه می‌کنند...

در هرحال بعضی از صاحبان مجالس عقد و عروسی برای چشم و هم چشمی‌ هم که شده حتی جملاتی را روی کارت چاپ می‌کنند که شاید خودشان از معنای آن اطلاع درستی نداشته باشند.

کارت‌هایی با سلیقه‌هایی متفاوت
محسنی از مغازه‌داران راسته بهارستان 15 سال در این کار است و عاشق کارش است چون هم در کار چاپ و گرافیک بوده و هم حالا طراحی بسیاری از کارت‌ها را خودش انجام می‌دهد و پس از چند سال سلیقه مشتری دستش آمده و مشتری را راضی می‌کند چون معتقد است کسی که عاشق کارش باشد با عشق کار می‌کند و سختی‌های کار برایش کمرنگ می‌شود.

از محسنی درباره کارت‌های عروسی می‌پرسم و او می‌گوید: قیمت کارت دعوت عروسی بسته به مدل و جنس آن فرق دارد. در حال حاضر کارت‌های خارجی که از ترکیه وارد می‌شوند و کارت‌های چوبی، گران‌ترین نمونه‌های موجود در بازار هستند که هر عدد از آنها از 5 تا 40 هزار تومان قیمت دارند. البته کارتها تنها از این کشور وارد نمی‌شود و اندونزی، مالزی، کره، چین، تایلند و کانادا نیز از جمله کشورهایی هستند که ما از آنها کاغذ وارد می‌کنیم که در این میان کشور اندونزی در رتبه بعد از ترکیه قرار دارد که بهترین نمونه کاغذ را دارد. مالزی هم کاغذ تحریر خوبی دارد و حالا چین و کره هم در این کار مهارت خوبی دارند. البته کاغذ به ما مستقیماً داده نمی‌شود به تولیدکننده فروخته می‌شود و تولیدکنننده هرازگاهی پکیج کاری را که طراحی کرده برای ما می‌آورد و ما از میان آنها کارت‌هایی که خودمان مدنظر داریم انتخاب می‌کنیم. البته در کشور ما هم شرکت پارس تولیدکننده کاغذ است که جنس نسبتاً مرغوبی دارد اما به پای ترکیه نمی‌رسد می‌توانم بگویم که کارت‌های ساده‌تر با کاغذ کاهی و مقواهای نازک ممکن است کمتر از 500 تومان تمام شوند و اگر حساسیت روی کارتان داشته باشید و نمونه خاصی را جویا شوید و در حد نرمال قیمت بخواهید، قیمت کارت‌های عروسی در حال حاضر بین 300 تا 4000 تومان در نوسان است. البته پنجاه درصد از مردم کار ساده اروپایی را انتخاب می‌کنند و نیم دیگر کارت‌های شلوغ را البته برند کاغذی که جنس آن فابریانو و متالایز باشد از همه مناسب‌تر است که قبلاً هر کارتی 300 تومان بود و الان 800 تومان قیمت دارد.

او اضافه می‌کند: مدتی است که کشورهای تاجیکستان و افغانستان یکسری کارت را به صورت عمده از ما خریداری می‌کنند؛ البته ایرانی‌های خارج از کشور و برخی خارجی ها که حتی مسلمان هم نیستند مشتری ما هستند برای اینکه کارت اینجا برایشان ارزانتر درمی‌آید. چون دراین کشورها برای هر مهمانی که در مراسم شرکت می‌کند، کارت‌های متعددی چاپ می‌شود؛ از کارت دعوت و کارت روی میز و کارت هتل گرفته تا کارت اتاق مهمانها و تشکر از حضور در مراسم و... آنها از آنجا که در مراسم‌شان انواع کارتها را تهیه می‌کنند، امکان دارد هزار پوند برای یک ست کارت عروسی هزینه کنند، ولی در کشور ما هزینه به مراتب کمتری برای این کار پرداخت می‌کنند. از طرفی شهرستانها هم به صورت عمده از بهارستان به خاطر ارزانتر بودنش خرید می‌کنند. حتی افراد هم به صورت انفرادی کارت عروسی شان را از ما خریداری می‌کنند چون معتقدند که کار تهران با شهرستان فرق دارد و به روزتر است چون کارتی که در تهران مد است در شهرستان یک سال دیگر مد می‌شود. البته درشهرستان کارهای ساده کمتر طرفدار دارد.

کارت‌های ساده، هم زیباتر و هم مرغوبتر
از او درباره قیمت کارت‌ها می‌پرسم که ادامه می‌دهد: برخی از کاغذهای این مغازه خارجی است و به خاطر این از 800 تا هزارو 800 تومان قیمت دارد که این بخاطر این است که هم کار بیشتری روی آن انجام شده و هم به خاطر لیزری که روی کاغذ صورت گرفته و هم به خاطر مونتاژ و جنس نویی است که دارد. البته کارت خام از 200 تا 400 تومان است و بقیه حاشیه کار محسوب می‌شود.

محسنی همچنین اضافه می‌کند: مد زیاد در کارت عروسی کارایی ندارد. یک مغازه کارت عروسی ساده می‌فروشد و در مغازه دیگر کارت شلوغ. کارت عروسی شلوغ اصولاً تزیینات بیشتری دارد و از کاغذهای پست و نامرغوب استفاده می‌شود اما کارهای ساده باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد تا خودش را بهتر نشان دهد. به عنوان نمونه کارهای ساده هر 100 تا کارت با چاپ 110 هزار تومان و کار شلوغ هر 100 تا با چاپ 70 هزار تومان هزینه‌اش می‌شود.

البته سالهای قبل از سوریه و کشورهای عربی کاغذ وارد می‌کردیم که بیشترشان طرح چوب و اکلیل داشتند و شلوغی در کارش بود که حالا دیگر خبری از آنها نیست و چین این کار را ادامه داده است.

کارت‌های ترکیه‌ای پیشتاز در قیمت بالا
سعادت که 25 سال است در راسته بهارستان یک مغازه کوچک دارد می‌گوید: من خودم طراحم و بسیاری از کارهای این مغازه از ایده های خودم است. متأسفانه در کشور ما برای ایده ارزشی قائل نیستند وگرنه وضع بازار این قدر کساد نبود. ما بیشتر کارت‌های ایرانی می‌فروشیم و برای اینکه مشتری تنوع کارت را هم در مغازه ببیند از کارهای ترکیه و سوریه هم استفاده می‌کنیم. گرانقیمت ترین کارت خارجی ترکیه است که از 22 هزار تا 50 هزار تومان نوسان قیمت دارد که افراد خاص آنرا می‌خرند چون جنس کارتش خوب است. البته این منهای هزینه چاپ و اینکه کارتتان برجسته و یا معمولی باشد است. هر چه متن بیشتر و رنگها بیشتر و طراحی روی آن بیشتر باشد طبیعتاً قیمتش بالاتر می‌رود.
کم سن تر که بودیم کارتها خیلی ساده‌تر از الان بودند و کارتها با چند خط شعر سرو ته شان هم می‌آمد اما الان کارتها از تنوع بسیاری برخوردارند و می‌تواند تا حدود زیادی توقعات و سلیقه‌های افراد مختلف را تأمین کند.

او ادامه می‌دهد: سه سالی است که کارمان کساد شده و تنها در اعیاد، فروش ما خوب است و در ماه محرم و صفر و ایام فاطمیه و ماه رمضان و عید کارمان حسابی کساد می‌شود. البته در ایام دیگر ما برای ترحیم یا جشن تولد و فردی که از زیارت عتبات عالیات برگشته نیز کارت چاپ می‌کنیم که این کارتها به اندازه کارت عروسی تنوع ندارند و با چند نمونه کارت انتخاب می‌شود و بسته به شکل و ساده بودن یا شلوغ بودن کارت تقریباً ارزانتر درمی‌آیند. مثلاً برای 100 کارت 30 هزار تومان مشتری می‌پردازد. اگر هم عکس روی کارت حک شود یک مبلغی نیز به آن اضافه می‌شود.

مغازه‌های راسته بهارستان معمولاً دو بار در سال یعنی 10 روز پس از اربعین و 10 روز پس از پایان ماه مبارک رمضان، ویترین خود را به طور کامل تغییر داده و مدل‌های جدیدی را جایگزین می‌کنند.

بازار خنچه عقد
استفاده کردن از خنچه عقد در مراسم ازدواج از گذشته‌های خیلی دور در کشور ما مرسوم بوده است. خیلی‌ها این رسم را همچنان حفظ کرده‌اند و آن را خوش یمن می‌دانند و معتقدند که این رسم باعث شور و نشاط و پایداری زندگی عروس و داماد می‌شود. خیلی‌ها هم حالا دیگر کمتر به رسم و رسوم فکر می‌کنند و تنها از خنچه عقد در محضرها و تالارها به صورت دکوری استفاده می‌کنند.

می‌گویند که در سفره عقد باید شش قلم جنس وجود داشته باشد، که هرکدام بیانگر آرزویی برای عروس و داماد است. سفره عقد معمولاً شامل گردو، بادام، فندق، نان و نبات و تخم مرغ است. در این میان ظرف‌هایی از شیرینی و نان و پنیر وسبزی و عسل که کنایه‌ از تلخ و شیرینی زندگی مشترک است نیز وجود دارد. در این بین تخم مرغ در سفره عقد نمادی است برای باروری و نان نشانه برکت و روزی و نبات هم نشانه شیرین کامی ‌است.

اگر برای مراسم خود یا نزدیکان‌تان تصمیم دارید خنچه عقد بگیرید، به تقاطع سعدی –جمهوری، کوچه مهران یا کوچه رفاهی سری بزنید. در این راسته چند مغازه است که در این کار شهره و خبره‌اند و هم تولید و هم فروش این وسایل را بر عهده دارند. البته در سطح شهر نیز می‌توان این سفره را یافت اما به صورت پراکنده و با قیمت‌های متفاوت.

کاری که شادمانی‌اش بیشتر از زحمتش است
معتمدی، فروشنده خنچه عقد، منسوخ شدن رسم و رسوم را یکی از دلایل استفاده نکردن از خنچه عقد ذکر می‌کند و می‌گوید: امروز به رسم و رسوم استفاده از خنچه عقد در خیلی از خانواده‌ها توجهی نمی‌شود چون معتقدند که خنچه عقد حتی در محضر هم باشد کافی است در حالیکه به نظر من خنچه عقد باید در خانه برپا شود چون می‌تواند خوشبختی و خوش یمنی برای تازه عروس و داماد به همراه بیاورد. سالها پیش که مردم ازدواج می‌کردند، طبق می‌کشیدند و آجیل زندگی شان را در این سفره‌ها می‌گذاشتند. الان در بعضی روستاها و شهرهای مختلف هنوز این رسم وجود دارد و مردم برای خرید خنچه عقد شان مثل سابق خرید نمی‌کنند.

معتمدی که سفره‌آرا و از تولیدکنندگان قدیمی ‌اقلام سفره عقد است، می‌گوید: حدود سی‌سال پیش وارد این کار شدم و پدرم نیز سالها در این کار بود. یادم می‌آید اوایل که وارد این کار شدم در سال 61 و 62 اگرعروس و دامادی برای خرید می‌آمدند کل لباس‌های عروس 650 تومان یعنی 650 تک تومان می‌شد اما حالا پس از چند سال باید کلی پول بپردازید تا کارتان راه بیفتد.

او در مورد نحوه چینش خنچه عقد همچنین می‌گوید: کار ما چیدن سفره عقد است. برخی مشتریها با گل طبیعی سفره عقد را می‌چینند و برخی نیز مصنوعی. مواد اولیه یک سفره عقد مثل گردو، بادام، فندق، نبات و نان همه طبیعی است و تنها تخم مرغ آن مصنوعی است اما مواد دیگری که در سفره عقد چیده می‌شود. اینکه چند تکه باشد قیمتش مهم است. بیشتر سفره عقد‌ها 6 تکه است و با ظروف آلومینیوم، پلی استر، آهن و نقره که خود این ظروف نیز قیمتهایش متفاوت است تزئین می‌شود.

او در مورد کارش همچنین توضیح می‌دهد: کار ما با شادی همراه است و انرژی اش مثبت است و اما عیب بزرگ کار ما این است که برخی از افرادی که برای اجاره خنچه عقد می‌آیند تنها یک کارت شناسایی ارائه می‌دهند و بعد امکان دارد که خنچه عقد را پس ندهند. آن زمان ناتوان در برگرداندن محصولاتمان هستیم چون بیشتر این افراد تنها با یک شماره با ما در ارتباط هستند مگر آنکه کارگران ما برای سفره‌آرایی به خانه مشتریان بروند در غیر این صورت این اتفاقات گاهی می‌افتد اجاره خنچه عقد در این مغازه از 100 هزار تومان تا 400 هزار تومان است. البته اگر تزیینات بیشتری نیز به این خنچه اضافه شود بسته به تعداد تکه‌ها قیمت‌ها بالا و پایین می‌شود. همچنین ما خنچه عقد را به محضرها، مزون‌ها و تالارها با قیمتی مابین 500هزار تومان تا 2 میلیون تومان هم می‌فروشیم.

گاهی اوقات هم عروس و دامادهایی که خنچه عقد را سفارش داده‌اند، به دلایلی به پای سفره عقد نمی‌رسند و متأسفانه کارشان به جدایی می‌کشد و خنچه عقد پس داده می‌شود. این اتفاق زیاد می‌افتد و ما تنها به یک سوم بیعانه‌ای که اول کار گرفتیم بسنده می‌کنیم ولی اگر کار تا نزدیک روز عروسی ساخته شده باشد عرفش این است که بیشتر آن را دریافت کنیم اما ما آنرا در این مغازه دریافت نمی‌کنیم.

پلی استر از 500 هزار تومان تا یک میلیون و 800 تومان
مظهری، آلومینیوم، آهن، کریستال، نقره و پلی‌استر را از جمله ظروف خنچه عقد می‌داند و می‌گوید: بیشتر افراد از پلی استر برای تزئین و قرار دادن مواد سفره عقد استفاده می‌کنند و بالطبع قیمت آن نیز تقریباً هم پایه نقره محسوب می‌شود که قیمت فروش پلی استر از 500 تا یک میلیون و 800 هزار تومان است. البته تنوع کار ما بسیار است و شخصاً خنچه‌های عقد را طراحی می‌کنم و سعی می‌کنم که با تجربه ای که طی این سالها کسب کرده‌ام، خنچه‌های عقد امسال متفاوت تر از سال قبل باشد.

او همچنین می‌گوید: کار در این صنعت و در کارگاهها توسط کارگر‌های ماهر انجام می‌شود و برخی کارهای ریزتر را زنان خانه‌دار انجام می‌دهند یعنی هر کدام از کارگرهای ما یک بخش از خنچه عقد را می‌سازند و مشارکت در کار ما بسیار است.

از او درباره فروش این خنچه‌ها توسط شهر‌های دیگر می‌پرسم و او می‌گوید: شهرستانهایی مثل تبریز، شمال و زاهدان خنچه‌های عقدشان را از ما می‌خرند. حتی از کشور باکو می‌آیند و از ما خرید می‌کنند، چون خیلی از شهرستانها خنچه عقد ندارند.

چینی‌ها پیشتاز در تولید گل‌های مصنوعی
او درباره مواد اولیه در این صنعت نیز می‌گوید: ظروف مصنوعی و گل‌های مصنوعی از مواد اولیه خنچه عقد محسوب می‌شوند که ما هرازگاهی برای خرید گل‌های مصنوعی به چین می‌رویم چون هم جنسش بهتر است و ارزانتر. البته برای بهتر شدن کار به کشورهای دیگر سفر می‌کنم و از تجربیات و سفره آرایی آنها نیز استفاده می‌کنم. کار ما شبیه دیزاینر هتلها می‌ماند و چین هم کشور سنتی است و بیشتر در مراسمشان از گل آرایی و شمع آرایی استفاده می‌کنند بنابراین می‌توانیم از این کشورها برای سفره‌آرایی الهام بگیریم.

سعیدی از فروشندگان راسته بهارستان است. او می‌گوید: ما در راسته کوچه رفاهی به تناسب وسع مردم جنسهایمان را می‌فروشیم؛ قیمتها در این راسته ارزانتر از جاهای دیگر است. مثلاً اگر اینجا 300 تومان اجاره یک خنچه عقد باشد دیده‌ایم که در سطح شهر این خنچه به 900 هزار تومان نیز می‌رسد. اما وضع بازار اصلاً خوب نیست. اگر به این منوال پیش برود ما باید از این شغل خداحافظی کنیم چون با این بازار و تورم، سودی عایدمان نمی‌شود.

از او می‌پرسم که در چه فصلی از سال فروشتان بیشتر است و امسال چه چیزی در خنچه عقد مد است؛ پاسخ می‌دهد: در اعیاد کار ما بیشتر است و امسال رنگهای طلایی و نقره‌ای مد است و برخلاف پارسال برخی خانواده‌ها امسال کریستال را بیشتر درخنچه عقد می‌پسندند.

او همچنین می‌گوید: ما از تولیدکننده‌ها خرید می‌کنیم اما برخی از مواد اولیه مانند گل را از چین می‌آوریم. هر گل چینی 2 تا 3 هزار تومان هزینه می‌شود و ما آنرا در مغازه 3500 تومان می‌فروشیم. البته اگر نقش خنچه عقد پلی استر و مجسمه تزیینی‌اش هم بلند باشد تا یک میلیون تومان اجاره داده می‌شود اما اگر وسیله تزیینی ظرف باشد 500 تا 600 هزار تومان تمام می‌شود که همیشه خرید، دو برابر اجاره است. بیش از 60 درصد مردم از اینجا خرید می‌کنند. شاید برخی اقلام مثلاً اینجا اگر قیمتش 10 تومان باشد، در میرداماد 40 تومان است. این کار، کلاً کار پر دردسری است. ممکن است یکی از کارهای تزیینی ما امسال مد باشد سال دیگر نه! بنابراین مجبوریم با قیمت پایین‌تر خنچه‌های عقد را در ماه‌های آخر سال بفروشیم. (الهام تقی زاده سیگارودی/ایران)