کنترل حرکات دست با تلفن همراه

در این نمایشگاه که همزمان با برپایی کنگره جهانی ارتوپدی در شهر لایپزیگ آلمان برگزار شد، طیف وسیعی از محصولات مبتنی بر فناوری‌های روز و پیشرفته دنیا به نمایش گذاشته شد که از مهم‌ترین این فناوری‌ها می‌توان به پانسمان‌هایی با قابلیت‌های تخصصی برای ترمیم زخم‌ها و بافت آسیب‌دیده، دست مصنوعی پیشرفته با قابلیت کنترل از طریق برنامک‌های اختصاصی قابل نصب روی گوشی‌های هوشمند و اسکلت بیرونی برای افزایش توانمندی‌های بیماران و افراد مبتلا به محدودیت‌های حرکتی با هدف تسهیل راه رفتن و تحرک این افراد اشاره کرد.

برگزاری کنگره جهانی ارتوپدی موسوم به OTWorld فرصت مناسبی برای برگزاری نمایشگاه فناوری‌های پیشرفته در حوزه پزشکی است. در کنگره امسال بیش از 5000 شرکت‌کننده از 37 کشور دنیا شرکت داشتند. بسیاری از متخصصان بر این باورند این نمایشگاه ویترین بزرگی است که علاوه بر فناوری‌های جدید و به روز در حوزه درمان، روش‌های درمانی نوین و منحصربه‌فردی را نیز رونمایی کرده و آنها را به بازدیدکنندگان معرفی می‌کند.

پیشرفته‌ترین دست مصنوعی

یکی از فناوری‌هایی که شاید بتوان آن را گل سرسبد نمایشگاه امسال دانست، یک دست مصنوعی با قابلیت کنترل از طریق یک برنامک اختصاصی نصب شده روی گوشی‌های هوشمند مبتنی بر سیستم عامل اندروید یا iOS است. این دست مصنوعی یا بیونیک که iLimb نام دارد، از طرف شرکت انگلیسی Touch Bionics که سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کند، رونمایی شد. این دست در مقایسه با نمونه‌های مشابهی که پیش از این از سوی همین شرکت ارائه شده بود بسیار پیشرفته‌تر است. اگر بخواهیم قابلیت‌های این دست مصنوعی را با نمونه مشابه قبلی که سال گذشته رونمایی شد، مورد مقایسه قرار دهیم باید به این ویژگی اشاره کنیم که در نسخه جدید رونمایی شده از این دست بیونیک نه تنها انگشت شست و دیگر انگشتان دست از قابلیت چرخش آزادانه برخوردار است، بلکه مچ دست نیز این توانایی را دارد و کاربر می‌تواند در حین کار دستش را از قسمت مچ بچرخاند و به این ترتیب در انجام کارهای مختلف از توانایی بیشتری برخوردار باشد.

به گفته متخصصانی که در طراحی این دست همکاری داشته‌اند، نسخه جدید iLimb یکی از پیشرفته‌ترین دست‌های بیونیک ساخته شده تا به امروز است. کاربر این دست می‌تواند به کمک برنامک اختصاصی طراحی شده برای آن از یکی از 24 نوع حرکت مختلفی را که برای این دست در نظر گرفته شده، انتخاب کند و بدون هیچ محدودیتی کارها و فعالیت‌های روزانه اش را انجام دهد. علاوه بر این، علائم و سیگنال‌هایی که از عضله دست ارسال می‌شود نیز می‌تواند کنترل این دست بیونیکی را برعهده گیرد. برای انتقال این علائم، الکترودهایی در قسمت مچ این دست جاسازی شده است که می‌تواند هرگونه حرکتی در عضلات دست را دریافت و براساس اطلاعات ثبت شده در رایانه کوچکی که در قسمت پشت دست قرار دارد این علائم را تفسیر کرده و براساس فرمان صادر شده دست را در وضعیت مورد نظر به حرکت درآورد. برای حرکت دست الگوهای از پیش تعیین شده‌ای در نظر گرفته شده است، اما آنچه بیش از هر ویژگی دیگری این دست بیونیک را متمایز می کند قابلیت کنترل آن به کمک یک برنامک اختصاصی است. این برنامک یا اپلیکیشن به گونه‌ای طراحی شده است که می‌تواند بهترین روش استفاده از این دست را به کاربرآموزش دهد و چنانچه کوچک‌ترین مشکلی در یکی از بخش‌های مختلف آن ایجاد شود، برنامک بلافاصله خطای ایجاد شده را شناسایی و به کاربر اخطار می‌دهد.

iLimb در گذر زمان

متخصصان، این دست بیونیک را انقلاب بزرگ و پیشرفته‌ای در توانبخشی بیماران می‌دانند. نخستین‌بار هفت سال پیش از iLimb به‌عنوان نخستین دست مصنوعی مفصل‌بندی شده رونمایی شد. تا این که به تدریج و با اعمال اصلاحاتی در بخش‌های مختلف دست مصنوعی کامل‌تر شده سال گذشته، شرکت Touch Bionics از نسخه جدیدی از این دست مصنوعی رونمایی کرد که به کاربران اجازه می‌داد بتوانند حرکت‌های اولیه دست را با استفاده از حرکت ماهیچه‌ها و عضلات دست تحت کنترل قرار دهند. این حرکت‌ها عمدتا مبتنی بر حرکت‌هایی است که اغلب اوقات در انجام کارهای مختلف به آن نیاز داریم. نسخه‌ای از iLimb که سال گذشته از آن رونمایی شد از دو قابلیت مهم برخوردار است؛ این دست از طریق سیستم عصبی کاربر قابل کنترل است و می‌تواند فرمان‌های صادر شده از مغز را به دقت اجرا کند. اما ویژگی اصلی این دست این است که قابلیت کنترل و حرکت جداگانه هر یک از انگشت‌های دست را نیز دارد و به این ترتیب این دست انجام بسیاری از کارهای پیچیده‌تر مانند استفاده از صفحه کلید رایانه یا گوشی تلفن همراه، تایپ کلمات، جدا کردن پوست میوه یا نگهداشتن لیوانی در دست را برای صاحبش براحتی امکانپذیر می‌‌کند.

گرچه بسیاری بر این باورند با استفاده از پیشرفت‌های به‌دست آمده در حوزه پزشکی و امکان پیوند اعضا، نیاز به اعضای مصنوعی تا حد زیادی کمرنگ شده،‌ اما همچنان در بسیاری از موارد امکان پیوند عضو طبیعی برای گروهی از بیماران وجود ندارد و در این شرایط اهمیت پیشرفت در شیوه ساخت اعضای مصنوعی بیش از پیش به چشم می‌خورد.

ساخت اعضای مصنوعی برای بهبود کیفیت زندگی بیماران مقوله جدیدی نیست، بلکه بشر از زمان‌های دور همواره به فکر دستیابی به روش‌های جدیدی برای ساخت اعضا و اندام‌های مصنوعی بوده است. بدیهی است نسخه جدید رونمایی شده از این دست مصنوعی پایان ماجرا نیست و همچنان مخترعان و متخصصان در این عرصه در تلاش خواهند بود نمونه‌های طبیعی‌تری از اعضای مصنوعی را طراحی کنند که امکانات بیشتری را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

فرانک فراهانی‌جم ‌/‌ گروه دانش