وضعیت قرمز برای آب

کاهش میانگین بارش از 250 میلیمتر به 230 میلیمتر، کاهش ذخایر سدها، کاهش آب‌های تجدید‌شونده و آب‌های زیر‌زمینی مهم‌ترین عوامل بروز این وضعیت به شمار می‌روند که تمامی راهکارهای وزارت نیرو را با شکست مواجه کرده است. هشدارهای بی‌شمار هم مقبول نیفتاد تا استیصال و نگرانی، فنر دستپاچگی را در رفع این تنش آزاد کند.
براساس آمارهای رسمی، حجم مفید بسیاری از سدهای استراتژیک با کاهشی 50 درصدی دست و پنجه نرم می‌کنند که در این میان تهرانی‌ها بیش از سایر شهرها در معرض کم آبی قرار گرفته‌اند. حجم آب موجود در مخازن 76 سد کشور به کمتر از 30 درصد رسیده و تنها سه سد کشور دارای ذخیره‌ای بیش از 90 درصد حجم مخزن است.
افزایش جمعیت و تغییر الگوی مصرف از یک سو و کاهش بارش‌ها طی چند دهه گذشته شرایط نابسامانی را در منابع آبی به وجود آورده است به طوری که نگاهی به سرانه آب هر ایرانی نشان می‌دهد در سال 1330 بین 5هزار تا 10 هزار متر مکعب برای هر نفر در سال منابع آبی وجود داشت که این رقم در سال 1380 بین هزار تا 2 هزار متر مکعب متغیر بود که پیش‎بینی می‎شود تا سال 1403 این منابع به کمتر از هزار متر مکعب برای هر نفر کاهش یابد.
به گفته مسئولان هم اکنون از 120 میلیارد مترمکعب آب تجدیدشونده کشور، سالانه 96 میلیارد مترمکعب استفاده می‌شود که 80 درصد از منابع تجدیدشونده کشور است و کشور اکنون از مرحله بحران آبی نیز عبور کرده است.
حمید چیت‌چیان با بیان اینکه در ابتدای انقلاب به ازای هر نفر 4 هزار مترمکعب آب تجدیدشونده داشتیم، افزود: این میزان اکنون به کمتر از هزار و 600 مترمکعب کاهش یافته و کشور در معرض تنش آبی قرار گرفته است.
وزیر نیرو در جدید‌ترین اظهارات خود در این باره با تأکید بر کاهش ارتفاع آب در بسیاری از سدهای کشور خواستار اختصاص ردیف ویژه برای باروری ابرها شد و گفت: باید در قالب نامه‌ای به رئیس‌جمهور، اعلام خطر کنم.
حمید چیت‌چیان با اعلام خطر نسبت به اینکه ارتفاع آب در بسیاری از سدها پایین آمده است، گفت: پایین آمدن آب از سطح ایمنی در پایداری سدها اشکال ایجاد می‌کند و مشکلاتی را برای پایین دست سدها به وجود می‌آورد و باید اعتباری برای این کار تخصیص یابد.
وزیر نیرو در نشست شورای مدیران آب وزارت نیرو، با بیان اینکه باروری ابرها طرحی بسیار خوب و ارزشمند است، اظهار داشت: با توجه به وضعیت نابسامان منابع آبی و بارش‌ها در کشور، باید با تخصیص اعتباری ویژه 10 تا 15 درصد بارش ناشی از بارورسازی ابرها حاصل شود.
وی ادامه داد: باید با جابه‌جایی اعتبارها یا اخذ یک مجوز ویژه یا با استفاده از اعتبار خشکسالی، بارورسازی ابرها از سر گرفته شود و ساختار اجرایی در شرکت منابع آب ایران برای این کار دیده شود.
چیت‌چیان با بیان اینکه گاهی تنها صحبت از کمبود منابع آبی در کشور برای مردم کفایت نمی‌کند، گفت: لازم است گزارش‌های تفصیلی همراه با اعداد و ارقام و گزارش تصویری از منابع آبی کشور در رسانه‌ها ارائه شود تا پیام‌های وضعیت فعلی منابع آب کشور، مخاطبان را قانع کند و پیام‌های وزارت نیرو مبنی بر لزوم مدیریت مصرف گوش شنوا پیدا کند.
وی افزود: پایین آمدن آب از سطح ایمنی در پایداری سدها اشکال ایجاد می‌کند و مشکلاتی را برای پایین دست سدها به وجود می‌آورد و باید اعتباری برای این کار تخصیص یابد.
چیت‌چیان با بیان اینکه الگوی استفاده از آب در مناطق مختلف جهان متفاوت است، گفت: در برخی مناطق مانند برزیل یا اروپا تأمین آب متکی بر میزان بارش باران و در برخی مناطق مانند هند و چین تأمین آب متکی بر ذخیره‌سازی آب‌های سطحی است.
وی ادامه داد: ایران جزو کشورهایی است که تأمین آب آن از گذشته متکی بر منابع آب زیرزمینی بوده و با توجه به تغییر اقلیم، بالا رفتن درجه حرارت و تبخیر اتکا بر ذخیره آب سطحی کاهش می‌یابد. وزیر نیرو خاطرنشان کرد: براساس نظر شماری از استادان و کارشناسان بخش آب کشور، در وضعیت فعلی منابع آب کشور، باید از منابع ژرف آب مانند سدهای زیرزمینی استفاده شود و سراغ روش‌های ذخیره‌سازی برویم تا آب در درون زمین دچار تبخیر نشود.
چیت‌چیان بیان داشت: در زمان حاضر، میزان قابل توجهی از بارش‌ها در مناطق مختلف ایران از طریق گسل‌ها از سرزمین ما خارج می‌شود زیرا گسل‌ها هم آب را به کشور آورده و هم آب را خارج می‌کنند.
وی با بیان اینکه باید درباره آب‌های ژرف و نحوه ذخیره‌سازی آب در زیر زمین، مطالعه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری انجام شود، گفت: مرکز ویژه‌ای برای پژوهش در این زمینه لازم است تا در زمینه آثار تغییر اقلیم و به ویژه بخش آب زیرزمینی مطالعه بیشتری انجام دهد.|جوان