دردسرهای انیمیشنی یک «دهکده پرماجرا»

این تکنیک، پویایی و جذابیت خاصی به انیمیشن می‌دهد، اما تولید آن هم به همان اندازه، سخت و طاقت‌فرساست و زمان زیادی می‌گیرد. حالا یک گروه انیمیشن‌ساز ایرانی در حال تولید انیمیشنی با همان تکنیک و البته با سبک و سیاق ایرانی است که داستان آن در یک دهکده پرماجرا اتفاق می‌افتد؛ دهکده‌ای که انیمیت کردن داستان‌های آن هم چندان بدون دردسر نیست.

***

استودیوی تولید این انیمیشن، ساختمانی قدیمی در یکی از خیابان‌های مرکزی پایتخت است و فعالیت تولید آن از اردیبهشت امسال آغاز شده است. حوالی ساعت 10 صبح به استودیو می‌رسم، اما فعالیت امروز گروه به دلیل طول کشیدن مقدمات کار شروع نشده است. این، دردسر همیشگی گروه تولید است که باعث می‌شود کارشان با یکی دو ساعت تاخیر شروع شود. مرجان کشانی، کارگردان دهکده پرماجرا در این باره می‌گوید: تا کار ما استارت بخورد در بهترین حالت، نیم ساعت طول می‌کشد. تنظیم نور، مرتب کردن دکور، آماده کردن شخصیت‌ها، تمیز کردن گرد و خاک روی صحنه و هماهنگ کردن اندازه قاب‌ها کمی طول می‌کشد که در بدترین حالت، یکی دو ساعت از ما وقت می‌گیرد و ظاهرا امروز هم یکی از بدترین روزهاست! در فاصله‌ای که گروه مشغول آماده کردن مقدمات شروع کار است، توجه من به دکور جلب می‌شود.

این دکور، فضای بیشتر استودیو را گرفته و ماکت کامل یک روستا در آن طراحی شده. یکی از اتاق‌ها به دکور اختصاص پیدا کرده البته بقیه استودیو هم بخش‌های دیگر دکور مثل باغ‌ها، خانه روستایی و حیوانات و بقیه کاراکترها را در خود جا داده است.

***

پارچه‌ای سفیدرنگ، سراسر سقف را پوشانده و در فاصله دیوار و این پارچه هم بقیه تجهیزات نور نصب شده‌اند. دکور این انیمیشن با خانه‌های روستایی و کاراکترهای عروسکی جذابیت زیادی دارد، به طوری که من به عنوان یک بزرگسال چند دقیقه‌ای محو آن شدم.

مرجان کشانی درباره این دکور توضیح می‌دهد: برای ساخت دکورها حدود دو ماه برنامه‌ریزی اولیه انجام دادیم. اتود شخصیت‌ها و طراحی‌های دستی در این مدت انجام شد. بعد از آن هم سه تا چهار ماه طول کشید تا دکورها و عروسک‌ها را بسازیم. طراحی دکورها را براساس عکس‌هایی از روستاهای ایرانی انجام داده‌ایم؛ یعنی در واقع طراحی را با عکاسی شروع کردیم.

یک دوربین عکاسی در گوشه‌ای مشرف به دکور قرار دارد. این دوربین، تک‌تک حرکات کاراکترها را ثبت می‌کند و مستقیم به یک رایانه متصل شده که مراحل بعدی انیمیت کردن روی آن انجام می‌شود. تعداد زیادی نقاشی‌های بچگانه هم روی دیوارهای استودیو و بالای رایانه زده شده است.

وقتی از مرجان کشانی درباره این نقاشی‌ها می‌پرسم، به نکته‌ای جالب اشاره می‌کند و می‌گوید: بعضی اوقات برای بچه‌های مهدهای‌کودک‌ فضای کوچکی در نظر می‌گیریم، تعداد کمی از آنها را به استودیو می‌آوریم و برای آنها یک قسمت را روی دیوار اکران خصوصی می‌گذاریم. بچه‌ها به تصاویر نگاه می‌کنند و ما عکس‌العمل بچه‌ها را ارزیابی می‌کنیم و متوجه می‌شویم آنها چقدر با تصاویر ارتباط برقرار می‌کنند. البته این کار بندرت انجام می‌شود چون تا وقتی کار کامل شود و یک خروجی تروتمیز به دست آید، زمان زیادی طول می‌کشد. این نقاشی‌ها را هم بچه‌هایی که از مهدهای‌کودک‌ به پشت صحنه این کار آمده‌اند، کشیده‌اند. هر کدام را که زیباتر است، مدتی به دیوار می‌زنیم تا از آن لذت ببریم.

او ادامه می‌دهد: فکر می‌کنم این کار روی خود ما هم تاثیر دارد. ابتدا چون کاری در زمینه صداگذاری انجام نداده‌ایم، داستان را برایشان تعریف می‌کنیم. بعد هم که کار صداگذاری شد، همان بچه‌ها را دعوت می‌کنیم تا کار را ببینند. صندلی‌های کوتاه برای بچه‌ها می‌گذاریم که بنشینند و در زمانی که با هم گپ می‌زنند و بستنی می‌خورند، کار را هم تماشا می‌کنند. ما با دریافت عکس‌العمل آنها می‌فهمیم چقدر با کار ارتباط برقرار کرده‌اند و همین باعث می‌شود برای ادامه کار انرژی بگیریم، در ضمن این کار از لحاظ روانی هم بازتاب خوبی برای گروه دارد.

***

کشانی به سختی تولید استاپ موشن هم اشاره می‌کند و می‌گوید: تکنیک ما در این کار، استاپ‌موشن است، تکنیکی که معمولا به کندی پیش می‌رود. تصویر گرفتن و زمان کار طولانی است و ما در هر ماه، ده دقیقه از کار را تولید می‌کنیم. البته گاهی بیشتر حدود 12 یا 13 دقیقه و گاهی هم کمتر. کندی کار به این دلیل است که می‌خواهیم کار را با کیفیت خوبی روانه آنتن کنیم و فضا خیلی خوب باشد. ما حساسیت زیادی روی کیفیت داریم به همین دلیل هم زمان تولید زیادتر شده است.

او تاکید می‌کند: این کار نسبت به استانداردهای موجود کار خوبی شده و سعی کردیم کیفیت را بالا ببریم، چون بچه‌ها مهم‌ترین مخاطب ما هستند و آنها هستند که می‌توانند تشخیص دهند چه کاری تولید شود و چه کاری تولید نشود. وقتی بچه‌ها پای برنامه‌ها می‌نشینند، متوجه می‌شوند کدام کار بهتر است.

این کارگردان انیمیشن می‌گوید: به‌خاطر قدرت کیفی کارهایی که در جهان تولید می‌شود، ما هم باید سطح کیفی کارهایمان را بالا ببریم تا بچه‌ها وقتی می‌خواهند پای تلویزیون بنشینند، ترجیح ندهند تلویزیون را خاموش کنند و سی‌دی یک انیمیشن جدید را بگذارند. با توجه به این ‌که فرهنگ ما ایرانی است و نوع گویش و روایت‌مان هم ایرانی است، بهتر است بچه‌ها، کارهای تولید داخل را ببینند تا این که بخواهند کارهای دیگر را تماشا کنند. به همین علت هم باید با کشورهای دیگر رقابت کنیم.

ما می‌توانیم در صنعت انیمیشن به یک قطب تبدیل شویم. مشکل اساسی ما هزینه‌هایمان است. برآوردهایی که برای انیمیشن انجام می‌شود، نسبت به چیزی که در جهان انجام می‌شود، بسیار متفاوت است. خروجی ما هم به همین نسبت متفاوت خواهد شد. زمانی هم که ما برای ساخت انیمیشن در نظر می‌گیریم نسبت به همه دنیا متفاوت است و همه اینها می‌توانند در روند ساخت، تاثیر بگذارند. مثلا اگر بودجه بیشتری وجود داشته باشد،‌ ما نیز استودیوی بزرگ‌تری برای تولید انیمیشن در نظر می‌گیریم و انیماتورهای بیشتری را جذب می‌کنیم. در مجموع هر قدر شرایط کار بهتر باشد، خروجی نیز بهتر خواهد بود.

او از لزوم گروه‌های انیمیشن بخصوص در تکنیک استاپ موشن نیز می‌گوید: ما جزو گروه‌های نوپا نیستیم، اما این تکنیک، تکنیک سنگینی است و باید از گروه‌های نوپا حمایت شود.

هم‌اکنون هفت گروه در ایران این کار را انجام می‌دهند. این تکنیک، سخت و سنتی است و فضای متفاوتی با دوبعدی و سه‌بعدی دارد. باید به این کار بها داده شود تا تکنیک استاپ‌موشن باقی بماند. اگر به این مقوله بها داده شود، ریشه‌های انیمیشن ایران شکل می‌گیرد و گسترش می‌یابد. انیمیشن ایران کودکی است که تازه شکل گرفته و اگر به آن بها داده شود، رشد می‌کند.

***

دهکده پرماجرا در 13 قسمت ده دقیقه‌ای تصویب شده، اما به گفته عوامل سازنده‌اش قابلیت ادامه‌دار شدن را هم دارد. این مجموعه، ماجراهای یک روستا را به تصویر می‌کشد که بچه‌های روستا در آن به مشکلاتی برمی‌خورند و کدخدا و بزرگ‌ترها سعی می‌کنند این مشکلات را حل کنند.

این انیمیشن حدود 24 کاراکتر انسانی و حیوانی دارد. بچه‌هایی که در این داستان حضور دارند، شیطان و بازیگوش هستند. خودشان مشکل ایجاد می‌کنند و بعد با کمک بزرگ‌ترها مشکل را برطرف می‌کنند. در دهکده پرماجرا، پنج کودک که دو به دو خواهر و برادر هستند، نقش‌های محوری ماجرا را ایفا می‌کنند. یکی از بچه‌ها هم تنهاست که به خاطر تنهایی‌اش، گوشه‌گیر بودن، متفاوت بودن و اذیت کردن او نسبت به بچه‌های دیگر در روند داستانی به چشم می‌آید. پنج مرغ و خروس، یک گاو، یک الاغ و یک خرس که بچه‌ها از آن می‌ترسند و نیز پدر و مادر بچه‌ها، اهالی روستا و کدخدا سایر کاراکترهای دهکده پرماجرا را شکل می‌دهند. در این انیمیشن حیوان‌ها با یکدیگر صحبت می‌کنند و در واقع ارتباطی با دنیای انسان‌ها ندارند. با هم حرف می‌زنند، اما انسان‌ها صدای آنها را نمی‌شوند و همان صدایی را می‌شنوند که ما در طبیعت می‌شنویم. با آن که فضای این انیمیشن روستایی است، اما نه لباس خاصی که نشان‌دهنده یک فضای روستایی مشخصی باشد برای کاراکترهای انسانی در نظر گرفته شده و نه لهجه‌ای برای صحبت کردن آنها. کاراکترهای دهکده پرماجرا به‌گونه‌ای صحبت می‌کنند که برای همه قابل فهم باشند.

***

داستان‌های این مجموعه، برگرفته از داستان‌های کهن ایرانی است و فضای کاملا ایرانی دارد و برای انتقال فرهنگ ایرانی طراحی شده است.

داستان‌های دهکده پرماجرا متناسب با جامعه خودمان است.‌ روستاهای ایرانی را برای مخاطبان تداعی و فرهنگ ایرانی را منعکس می‌کند تا بچه‌ها هنگامی که آن را تماشا می‌کنند، بتوانند با آن ارتباط برقرار کرده و احساس کنند خودشان در این فضا قرار گرفته‌اند.

اردیبهشت 92 کار تصویربرداری شروع و هشت قسمت این مجموعه انیمیشن تولید شده است. قرار است تا پایان تیر 93، تصویربرداری دهکده پرماجرا تمام شود و مراحل پس‌تولید شامل صداگذاری، افکت و موسیقی آغاز شود تا خروجی نهایی تا شهریور سال آینده آماده شود.

رضوان اناری/ ضمیمه قاب کوچک