همه چیز درباره بیماری «سارکوئیدوز»

پزشکان بر این عقیده‌اند که سارکوئیدوز از واکنش سیستم ایمنی بدن به یک ماده ناشناخته، احتمالاً چیزی که از طریق هوا تنفس شده است، ایجاد می‌شود. سارکوئیدوز معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود. اما علائم و نشانه‌های آن ممکن است سال‌ها به طول انجامد یا موجب تخریب یک عضو گردد.

علائم و نشانه‌ها

سارکوئیدوز، برحسب عضو آسیب‌دیده، علائم و نشانه‌های متفاوتی دارد. گاهی‌اوقات به تدریج ایجاد شده و علائمی ایجاد می‌کند که سالها باقی می‌ماند. اوقات دیگر علائم آن به طور ناگهانی بروز می‌یابند و بعد به همان سرعت ناپدید می‌شوند. مبتلایان بسیاری به سارکوئیدوز هیچ علائمی در خود مشاهده نمی‌کنند و بیماری زمانی در آنها تشخیص داده می‌شود که به دلیلی دیگر رادیولوژی سینه انجام دهند.

علائم عمومی

در اکثر افراد سارکوئیدوز با علائم زیر شروع می‌شود:

• خستگی
• تب
• تورم غدد لنفی
• کاهش وزن
علائم مربوط به ریه

همه افرادیکه دچار سارکوئیدوز می‌شوند، بالاخره مشکلات ریوی از جمله موارد زیر را تجربه خواهند کرد:

• سرفه‌های خشک مداوم
• تنگی نفس
• خس‌خس کردن
• درد سینه

علائم مربوط به پوست

حدود ۲۵ درصد از افراد مبتلا به سارکوئیدوز دچار مشکلات پوستی زیر می‌شوند:

• جوش یا دانه قرمز یا بنفش رنگ که معمولاً روی ساق یا مچ پا ایجاد شده و گرم و به تماس حساس است.
• زخم‌هایی که ممکن است روی بینی، گونه‌ها یا گوش‌ها ایجاد شود.
• تغییر رنگ پوست که رنگ بعضی قسمت‌های بدن تیره‌تر یا روشن‌تر می‌شود.
• غده یا برآمدگی که درست زیر پوست معمولاً دور جای زخم‌ها یا تاتوها ایجاد می‌شود.

علائم مربوط به چشم

سارکوئیدوز ممکن است بدون ایجاد هیچگونه نشانه به چشم‌ها آسیب برساند. به همین علت آزمایش چشم‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. علائم مربوط به چشم‌ عبارتند از:

• تار شدن دید
• درد چشم
• قرمزی شدید چشم‌ها
• حساسیت به نور

چه زمان به پزشک مراجعه کنید

بااینکه سارکوئیدوز همیشه بیماری جدی به شمار نمی‌رود اما می‌تواند موجب تخریبات طولانی‌مدتی به اندام‌های بدن شما شود. درصورت مشاهده علائم و نشانه‌های این بیماری حتماً به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان علت اصلی این بیماری را نمی‌دانند. بعضی پیشینه ژنتیکی برای ابتلا به این بیماری نشان می‌دهند که با قرارگیری در معرض باکتری‌، ویروس، گرد و غبار و موادشیمیایی تحریک می‌شود. محققان همچنان مشغول کشف ژن‌ها و مواد حساسیت‌زا مربوط به این بیماری هستند.

سیستم ایمنی بدن شما به طور طبیعی از بدنتان دربرابر مواد خارجی و میکروارگانیسم‌های مهاجم مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها محافظت می‌کند. اما در بیماری سارکوئیدوز، بعضی سلول‌های ایمنی بدن به صورت التهابی که گرانولوم نامیده می‌شود جمع می‌شوند. وقتی گرانولوم‌ها در عضوی از بدن ایجاد می‌شوند، عملکرد آن اندام تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بااینکه همه افراد ممکن است به سارکوئیدوز مبتلا شوند اما عواملی خطر ابتلا به این بیماری را تشدید می‌کند:

• سن و جنسیت. بیماری سارکوئیدوز معمولاً بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد. زنان به نسبت بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
• نژاد. نژاد افریقایی-امریکایی احتمال بالاتری برای ابتلا به سارکوئیدوز دارد تا سایر نژادها.
• سابقه خانوادگی. اگر کسی در خانواده شما قبلاً به سارکوئیدوز مبتلا شده باشد، احتمال بروز این بیماری در شما بیشتر خواهد بود.

در اکثر افراد مبتلا به سارکوئیدوز، مشکل به خودی خود بدون هیچ عارضه‌ای برطرف می‌شود. اما سارکوئیدوز ممکن است در بعضی افراد طولانی‌مدت (مزمن) شده و موجب مشکلاتی شود که قسمت‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند:

• ریه‌ها. درمان نکردن سارکوئیدوز ریوی می‌تواند موجب تخریب جبران‌ناپذیر بافت بین کیسه‌های هوا در ریه شود و نفس کشیدن را دشوار سازد.
• چشم‌ها. التهاب می‌تواند بر هر قسمتی از چشم اثر گذاشته و نهایتاً منجر به کوری شود. سارکوئیدوز به ندرت موجب بروز آب‌مروارید و آب‌سیاه (کوری تدریجی) می‌شود.
• کلیه‌ها. سارکوئیدوز می‌تواند بر واکنش بدن شما به کلسیم اثر بگذارد که همین می‌تواند موجب بروز نارسایی کلیوی شود.
• قلب. گرانولوم‌های داخل قلب می‌تواند در پیام‌های الکتریکی مربوط به ضربان قلب اخلال ایجاد کرده و موجب بر هم خوردن ضربان‌قلب و در موارد نادر مرگ شود.
• سیستم عصبی. تعداد بسیار کمی از افراد مبتلا به سارکوئیدوز، با شکل‌گیری گرانولوم‌ها در مغز و نخاع، دچار مشکلات مربوط به سیستم عصبی مرکزی می‌شوند. التهاب در اعصاب صورت می‌تواند موجب فلج صورت شود.

از آنجا که سارکوئیدوز ریه‌ها را درگیر می‌کند، برای درمان بهتر است به متخصص ریه مراجعه کنید.

چه می‌توانید بکنید

در زیر به اطلاعاتی برای کمک به آماده‌سازی شما برای ویزیت دکتر اشاره می‌کنیم تا بدانید از پزشکتان چه انتظاراتی باید داشته باشید:

• علائم و نشانه‌های بیماری خود را یادداشت کنید، همچنین زمان شروع این علائم، تغییر یا شدت گرفتن آنها.
• لیستی از همه داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های مصرفی خود تهیه کنید.
• اطلاعات پزشکی اصلی خود مثل مشکلات و بیماری‌های دیگرتان را یادداشت کنید.
• سوالاتی که می‌خواهید از دکتر بپرسید را از قبل یادداشت کنید.

چند سوال اصلی برای پرسش از پزشکتان:

- علت احتمالی بروز این مشکل در من چیست؟
- به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه درمان‌هایی می‌تواند به بهبود وضعیتم کمک کند؟

از پزشکتان چه انتظاراتی داشته باشید

برای پاسخ دادن به سوالاتی که دکتر ممکن است از شما بپرسد آماده باشید:

- چه علائمی در خود مشاهده کرده‌اید؟
- آیا تابحال در معرض سموم محیطی مثلاً در کارخانجات و امثال آن بوده‌اید؟
- آیا می‌دانید قبلاً کسی در خانواده‌تان دچار این بیماری شده است یا خیر؟
- قبلاً چه مشکلات یا بیماری‌هایی داشته‌اید؟
- چه داروها یا مکمل‌هایی مصرف می‌کنید؟

تشخیص سارکوئیدوز بسیار دشوار است زیرا این بیماری در مراحل اولیه خود، علائم و نشانه‌های بسیار محدودی دارد. زمانی که علائم خود را نشان دهند، برحسب عضوی از بدن که درگیر شده است، متفاوت خواهند بود و می‌توانند بسیار شبیه به علائم مشکلات و اختلالات دیگر باشند.

پزشکتان احتمالاً با یک معاینه جسمی شامل معاینه دقیق زخم‌های پوستی و امثال آن کار خود را شروع می‌کند. او به دقت به صدای قلب و ریه‌تان گوش داده و غدد لنفی شما را معاینه می‌کند تا هر التهاب احتمالی آن را بررسی کند. همچنین از شما می‌خواهد عکس‌های رادیولوژی قبلی خود را به او نشان دهید تا در آن علائم آغازین سارکوئیدوز که نادیده گرفته شده است را بررسی کند.

آزمایشات تشخیصی کمک می‌کند تا احتمال اختلالات دیگر از میان رفته و مشخص شود که کدام اعضای بدن با سارکوئیدوز درگیر شده است. موارد زیر برای پزشکان توصیه می‌شود:

• عکس رادیولوژی، برای چک کردن تخریب ریه یا بزرگ شدن غدد لنفی در سینه. در برخی افراد بعد از گرفتن عکس سینه به دلایل دیگر این بیماری تشخیص داده می‌شود.
• CT اسکن، در صورت مشکوک بودن به مشکلات خاص.
• PET یا MRI، اگر به نظر برسد که سارکوئیدوز به قلب یا سیستم عصبی مرکزی آسیب رسانده است.
• آزمایش خون، برای ارزیابی سلامت عمومی بدن و عملکرد کلیه‌ها و کبد.
• آزمایش عملکرد ریه، برای سنجش حجم ریه و میزان اکسیژن دریافتی برای رساندن به خون.
• معاینه چشم، برای چک کردن مشکلات بینایی که ممکن است با سارکوئیدوز ایجاد شده باشد.

بیوپسی‌ها

ممکن است پزشکتان دستور دهد از قسمتی از بدنتان که گفته می‌شود با سارکوئیدوز درگیر شده است، نمونه‌برداری شود تا وجود گرانولوم‌هایی که در این بیماری معمولاً دیده می‌شوند بررسی شود. بیوپسی ممکن است از پوست یا غشای بیرونی چشم گرفته شود. بافت نمونه‌برداری شده برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.

بیوپسی ریه یا غدد لنفی از طریق برونکوسکوپی که در آن یک لوله باریک و قابل‌انعطاف که حاوی یک دوربین است به گلو شما فرستاده می‌شود.

سارکوئیدوز هیچ درمانی ندارد. اگر علائم و نشانه‌های جدی نداشته باشید، به هیچ درمانی نیاز نخواهید داشت. سارکوئیدوز معمولاً به خودی خود برطرف می‌شود. اما باید تحت مراقبت و کنترل دقیق باشید و آزمایشات و عکس‌برداری‌ها را به طور منظم انجام دهید.

داروها

اگر عملکرد عضوی به خطر افتاده باشد، برای درمان به شما دارو داده می‌شود. این داروها عبارتند از:

• کورتیکوستیروئیدها. این داروهای ضدالتهابی قوی معمولاً اولین درمان سارکوئیدوز هستند. در برخی موارد، کورتیکوستیروئیدها به طور مستقیم به ناحیه آسیب‌دیده --از طریق یک کرم بر روی زخم پوستی و یا به صورت داروی استنشاقی به درون ریه‌ها -- فرستاده می‌شود.
• داروهای anti-rejection. این داروها با فرونشاندن سیستم ایمنی بدن، التهاب را کاهش می‌دهند.
• داروهای ضدمالاریا. این داروها برای بیماری‌های پوستی، درگیر شدن سیستم عصبی بدن و بالا رفتن سطح کلسیم خون می‌توانند مفید باشند.
• داروی TNF-alpha. این داروها بیشتر برای درمان التهاب مربوط به آرتریت روماتوئید استفاده می‌شود. همچنین می‌توانند برای درمان سارکوئیدوزی که به سایر درمان‌ها پاسخ نمی‌دهد، استفاده شوند.

جراحی

در مواقعی که سارکوئیدوز شدیداً به ریه یا کبد آسیب رسانده باشد، پیوند عضو انجام می‌گیرد.

بااینکه سارکوئیدوز معمولاً طی دو سال به خودی خود برطرف می‌شود اما زندگی بسیار از مبتلایان تا پایان عمر تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. اگر شما هم دچار این بیماری هستید حتماً با یک مشاور روانشناس صحبت کنید.|سلامت نیوز